Bài 19. Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào

Sinh học 12 - cơ bản
Tạo giống bằng phương pháp
gây đột biến và công nghệ tế bào
GV: Ho�ng Th? H�
THPT Mai Son
I. Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến
Là dựng cỏc tỏc nhõn gõy d?t khỏc nhau t?o ra ngu?n bi?n d? r?i ch?n ra cỏc cỏ th? cú gen v� ki?u gen mong mu?n.
Ví dụ 1 : cây dâu tằm l­ìng bội(2n) cây dâu tằm tứ bội(4n) Gièng thuÇn có năng suất lá cao
Ví dụ 2 : Xử lí bào tử nấm penicillium bằng tia phóng xạ rồi chọn lọc tạo được chủng penicillium có hoạt tính penixilin tăng gấp 200 lần dạng ban đầu.
Ví dụ 3 : Xử lí đột biến bằng tia gama trên giống lúa Mộc tuyền råi chän läc tạo ra giống lúa MT1 …..
cônsixin
Chọn lọc
Qui trình:
B1: X? lớ m?u v?t b?ng tỏc nhõn d?t bi?n
B2: Ch?n l?c cỏc cỏ th? d?t bi?n cú ki?u hỡnh mong mu?n
B3: T?o dũng thu?n ch?ng
I. Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến
1. Quy trình
2.Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam :
ổi không hạt
Dưa không hạt
Chanh không hạt
I. Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến
1. Quy trình
2.Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam :
Cà chua không hạt
Dưa hấu không hạt
2.Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam :
Nho lưỡng bội( 2n)
Nho tứ bội ( 4n)
Thể lưỡng bội (2n=18)
Thể tứ bội (4n=36)
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào :
1.Công nghệ tế bào thực vật :
Nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn
Lai tế bào sinh dưỡng (TB xôma)
Nuôi cấy mô
(tế bào) TV
ứng dụng
Cách tiến hành
Các phương pháp
Hạt phấn
lúa chiêm
Dòng chịu lạnh sẽ mọc
Dòng không chịu
lạnh không mọc
Lúa chiêm
chịu lạnh
8-10
1.Công nghệ tế bào thực vật :
Nhân nhanh các giống cây quý hiếm từ một cây có kiểu gen quý -> quần thể cây trồng đồng nhất về kiểu gen.
Cho mô (TB) vào ống nghiệm -> tái sinh thành các cây hoàn chỉnh.
Nuôi cấy mô
(tế bào) TV
ứng dụng
Cách tiến hành
Các phương pháp
Ngoài ra còn nhân giống khoai tây, cà chua, khoai lang, hoa lan….
1.Công nghệ tế bào thực vật :
Tạo cây lai khác loài (mang bộ NST của 2 loài khác nhau)
Lai tế bào sinh dưỡng (TB xôma)
ứng dụng
Cách tiến hành
Các phương pháp
Loại bỏ thành TB của 2 TBSD khác loài (TB trần)
Dung hợp 2 TB trần tạo TB lai
Nuôi cấy TB lai tạo cây lai
Cây tạo ra từ lai tế bào
1.Công nghệ tế bào thực vật :
Tạo cây lưỡng bội có kiểu gen đồng nhất về tất cả các gen
Hạt phấn hoặc noãn (n) -> ống nghiệm -> mô đơn bội. Xử lí cônsixin tạo cây lưỡng bội
Nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn
ứng dụng
Cách tiến hành
Các phương pháp
Cà chua chịu hạn
Hạt phấn lúa chiêm
8 -10 độ c
Dòng chịu lạnh sẽ mọc
Dòng không chịu lạnh không mọc
Lúa chiêm chịu lạnh
Lúa chiªm chịu lạnh
I. Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến
1. Quy trình
2.Một số thành tựu tạo giống ở việt nam.
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào :
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào
1.Công nghệ tế bào thực vật :
1.Công nghệ tế bào thực vật.
Tạo cây lưỡng bội có kiểu gen đồng nhất về tất cả các gen.
Hạt phấn hoặc noãn (n) -> ống nghiệm -> mô đơn bội. Xử lí cônsixin tạo cây lưỡng bội.
Nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn
Tạo cây lai khác loài (mang bộ NST của 2 loài khác nhau).
Loại bỏ thành TB của 2 TBSD khác loài (TB trần). Dung hợp 2 TB trần tạo TB lai. Nuôi cấy TB lai tạo cây lai.
Lai tế bào sinh dưỡng (TB xôma)
Nhân nhanh các giống cây quý hiếm từ một cây có kiểu gen quý -> quần thể cây trồng đồng nhất về kiểu gen.
Cho mô (TB) vào ống nghiệm -> tái sinh thành các cây hoàn chỉnh.
Nuôi cấy mô
(tế bào) TV
ứng dụng
Cách tiến hành
Các phương pháp
Nhân bản vô tính ở cừu Dolly
Dolly
Hoàn toàn giống cừu cho nhân
Mẹ mang thai hộ
Cừụ cho trứng chưa thụ tinh (n) đã tách nhân
Cừu cho nhân TB xôma (2n)
?
Nhân bản vô tính
Được tiến hành
Như thế nào
a.Nhân bản vô tính động vật :
Quy trình nhân bản cừu Đôly
B
D
A
Cừu Đôly
E
C
B: T¸ch vµ lo¹i bá nh©n cña
tÕ bµo trøng.
A: LÊy nh©n TB t¸ch tõ tÕ bµo
tuyÕn vó cña cõu cho nh©n.
D: Đưa nhân tế bào vào tế bào
trứng đã bị huỷ nhân.
E: Nuôi trứng đã được cấy
nhân trong ống nghiệm để
phát triển thành phôi.
C: Cấy phôi vào tử cung của
con cừu khác để phôi phát triển
và sinh nở bình thường.
1
2
3
4
5
a.Nhân bản vô tính động vật :
Quy trình nhân bản cừu Đôly
B
D
A
Cừu Đôly
E
C
1-B: T¸ch vµ lo¹i bá nh©n cña
tÕ bµo trøng.
2-A: LÊy nh©n TB t¸ch tõ tÕ
bµo tuyÕn vó cña cõu cho nh©n.
3-D: Đưa nhân tế bào vào tế
bào trứng đã bị huỷ nhân.
4-E: Nuôi trứng đã được cấy
nhân trong ống nghiem để
phát triển thành phôi.
5-C: Cấy phôi vào tử cung của
con cừu khác để phôi phát
triển và sinh nở bình thường.
1
2
3
4
5
ý nghĩa của nhân bản vô tính?
11.Đàn con mang tiềm năng tốt của bò cho phôi
5.Bò nhận phôi động dục
8.Cấy phôi cho bò nhận
10.Bò nhận phôi có chửa
3.Gây động dục hàng loạt
7.Thu hoạch phôi
4.Gây rụng trứng nhiều ở bò cho phôi
X
9.Bò cho phôi trở lại bình thường
chờ chu kỳ tiếp theo
2.Chọn bò nhận phôi
Phối giống
b.Cấy truyền phôi :
Bằng kĩ thuật chia cắt phôi thành nhiều phần riêng biệt, mỗi phần
sau đó sẽ phát triển thành một phôi riêng biệt  Tạo ra các cá thể
có kiểu gen giống nhau.
Bê sinh ra từ công nghệ cấy truyền phôi bò
I. Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến
1. Quy trình
2.Một số thành tựu tạo giống ở việt nam.
II. Tạo giống bằng công nghệ tế bào
1.Công nghệ tế bào thực vật.
2.Công nghệ tế bào động vật.
a.Nhân bản vô tính động vật.
b.Cấy truyền phôi .
Củng cố bài học
Giả sử có một giống cây cà chua có gen A quy định một tính trạng không mong muốn (dễ mắc bệnh X). Hãy nêu quy trình tạo thể đột biến mang kiểu gen aa có khả năng kháng bệnh X
Xử lý hạt giống bằng tác nhân đột biến (tia phóng xạ) ? Gieo hạt đã xử lý thành cây ? Cho các cây con nhiễm tác nhân gây bệnh X ? Chọn lọc các cây có khả năng kháng bệnh ? Cho các cây đó lai với nhau hoặc cho tự thụ phấn để tạo dòng thuần
Điền các từ thích hợp vào chỗ trống trong các câu sau :
1. Công nghệ tế bào đã làm……1…......................... các giống vật nuôi,……2…........... cả về số lượng và chất lượng.
2. ứng dụng …3……................trong tạo giống mới ở……4……... bao gồm nhiều kĩ thuật như……5…… nuôi cấy mô,……6…..............
3. áp dụng ……7……...................trong sản xuất ……8……...chủ yếu là hình thức……9…................và nhân bản vô tính.
thay đổi nhanh chóng
cây trồng
công nghệ tế bào
thực vật
lai tế bào
nuôi cấy hạt phấn
công nghệ tế bào
vật nuôi
cấy truyền phôi.
công nghệ tế bào
nuụi c?y h?t ph?n
Bài học đến đây kết thúc!
Chúc các em học tập tốt!