Bài 19. Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO
VỀ DỰ GIỜ MÔN SINH HỌC LỚP 12A1
00:45:14
A.
B.
C.
D.
Chỉ có một số tổ hợp lai giữa các cặp bố mẹ nhất định mới có thể cho ưu thế lai cao
Lai hai dòng thuần chủng với nhau sẽ luôn cho ra con lai có ưu thế lai cao.
Người ta không sử dụng con lai có ưu thế lai cao làm giống vì thế hệ sau con lai thường không đồng nhất về kiểu hình
Câu nào dưới đây giải thích về ưu thế lai là đúng?
Lai hai dòng thuần chủng khác xa nhau về khu vực địa lý luôn cho ưu thế lai cao
Câu 1.
00:45:11
A.
B.
C.
D.
Câu 1.
Chỉ có một số tổ hợp lai giữa các cặp bố mẹ nhất định mới có thể cho ưu thế lai cao
Lai hai dòng thuần chủng với nhau sẽ luôn cho ra con lai có ưu thế lai cao.
Người ta không sử dụng con lai có ưu thế lai cao làm giống vì thế hệ sau con lai thường không đồng nhất về kiểu hình

Câu nào dưới đây giải thích về ưu thế lai là đúng?
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Lai hai dòng thuần chủng khác xa nhau về khu vực địa lý luôn cho ưu thế lai cao
00:45:05
Cùng một giống lúa tám được trồng ở các gia đình khác nhau trên cùng một cánh đồng cho năng suất khác nhau:
Giống lúa tám + MT1
Năng suất đạt 1 tạ/sào
Giống lúa tám + MT2
Giống lúa tám + MT3
Giống lúa tám + MT tốt nhất
Năng suất đạt 1,2 tạ/sào
Năng suất đạt 1,5 tạ/sào
Năng suất đạt 2 tạ/sào
Trong điều kiện môi trường tốt nhất giống lúa tám trên chỉ có thể cho năng suất tối đa là 2 tạ/ sào, vì vậy Muốn tăng năng suất của cây trồng chúng ta phải tác động vào yếu tố nào?
00:45:02
TIẾT 20- BÀI 19:
TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN
VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
00:44:59
I.Tạo Giống Bằng Phương Pháp Gây Đột Biến
1. Quy trình
Bước 1: Xử lý mẫu vật bằng tác nhân gây đột biến
Bước 2: Chọn lọc các thể đột biến có kiểu hình mong muốn
Bước 3: Tạo dòng thuần
Em hãy cho biết cơ sở khoa học của tạo giống bằng phương pháp gây đột biến?
Chúng ta có những nhóm tác nhân gây đột biến nào?
Khi sử lý mẫu vật bằng tác nhân gây đột biến chúng ta cần chú ý những điều gì?
Tại sao phải tiến hành chọn lọc?
Tại sao phải thực hiện bước tạo dòng thuần?
Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến có hiệu quả nhất trên đối tượng sinh vật nào? Tại sao?
Tại sao người ta không sử dụng các dạng đột biến có sẵn trong tự nhiên mà phải gây đột biến?
00:44:52
2n
2n
Cônxisin
2n
3n
n
4n
Giảm phân
Giảm phân
Dâu tằm tam bội
Dâu tằm lưỡng bội
X
I.Tạo Giống Bằng Phương Pháp Gây Đột Biến
1. Quy trình
2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam
* Trên đối tượng là thực vật
VD: Tạo giống dâu tằm tam bội
00:44:43
Sử dụng Co-60 gây ĐBG trên chuối, tạo được giống mới kháng sâu bệnh
Trung tâm Hạt nhân TP.HCM. Nhân giống thành công
giống lúa thơm đột biến Basmati ở Sóc Trăng. Thời gian
sinh trưởng 3 tháng, hạt dài thon, đẹp, và năng suất tăng
gấp 2 - 2,5 lần so với giống gốc.
2. Một số thành tựu tạo giống bằng PP gây đột biến
00:44:42
Bưởi tam bội
Nho tam bội
Dưa hấu tam bội
Dâu tằm tam bội
2. Một số thành tựu tạo giống bằng PP gây đột biến
00:44:41
Với những kiến thức đã học,các em hãy đề xuất cách thức nhận biết sơ bộ các cây tứ bội trong số các cây lưỡng bội.
4n
Quả của cây lưỡng bội (2n)
Quả của cây tứ bội ( 4n)
00:44:40
I.Tạo Giống Bằng Phương Pháp Gây Đột Biến
1. Quy trình
2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam
* Trên đối tượng là thực vật
xử lý bào tử nấm pênicilium bằng tia phóng xạ kết hợp với chọn lọc tạo chủng pênicilin tăng gấp 200 lần dạng ban đầu
* Trên đối tượng là vi sinh vật
Tại sao người ta không áp dụng phương pháp gây đột biến trên đối tượng động vật đặc biệt là động vật bậc cao?
00:44:38
I.Tạo Giống Bằng Phương Pháp Gây Đột Biến
1. Quy trình
2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam
II.Tạo Giống Bằng Công Nghệ Tế Bào
1. Công nghệ tế bào thực vật
00:44:36
Tên kĩ thuật
Quy trình
Ý nghĩa
Nuôi cấy mô
(Tế bào)
Dung hợp
tế bào trần
Nuôi cấy hạt phấn
(noãn chưa thụ tinh)
Phiếu học tâp: TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO TV
00:44:35
Qui trình công nghệ nuôi cấy mô TB
Nuôi cấy
Cây hoàn chỉnh
Mô rễ
Mô lá
Đỉnh chồi
00:44:33
Tên kĩ thuật
Quy trình
Ý nghĩa
Nuôi cấy mô
(Tế bào)
Dung hợp
tế bào trần
( lai tế bào xôma)
Cho các mẩu mô của thực vật hoặc từng tế bào trong ống nghiệm rồi cho chúng tái sinh thành các cây
Phiếu học tâp: TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO TV
Nuôi cấy
Hạt phấn (n)
(noãn chưa TT)
Qui trình công nghệ nuôi cấy mô TB
Nuôi cấy
Cây hoàn chỉnh
Mô rễ
Mô lá
Đỉnh chồi
phương pháp
Quy trình
Ý nghĩa
Nuôi cấy mô
(Tế bào) TV
Dung hợp
tế bào trần
( lai TB xôma )
Cho các mẩu mô của thực vật hoặc từng tế bào trong ống nghiệm rồi cho chúng tái sinh thành các cây
Nhân nhanh các giống cây quý hiếm từ một cây có kiểu gen quý tạo nên một quần thể cây trồng đồng nhất về kiểu gen
Phiếu học tâp: TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO TV
Nuôi cấy
Hạt phấn (n)
(noãn chưa TT)
Một số thành tựu nuôi cấy mô tế bào
Cây lai Pomato
72 NST (24+48)
TB lai
72 NST (24+48)
Cho 2 TB trần của hai loài dung hợp với nhau
Loại bỏ thành xenlulozo
Nuôi cấy tế bào
lai
TB trần
Quy trình tạo giống bằng phương pháp lai tế bào xôma
Tên kĩ thuật
Quy trình
Ý nghĩa
Nuôi cấy mô
(Tế bào)
Dung hợp
tế bào trần
Cho các mẩu mô của thực vật hoặc từng tế bào trong ống nghiệm rồi cho chúng tái sinh thành các cây
Nhân nhanh các giống cây quý hiếm từ một cây có kiểu gen quý tạo nên một quần thể cây trồng đồng nhất về kiểu gen
-B1: loại bỏ thành tế bào để tạo tế bào trần
-B2: cho các TB trần khác loài vào trong môi trường đặc biệt để tạo tế bào lai
-B3: đưa TB lai vào môi trường nuôi cấy đặc biệt để chúng phân chia và tái sinh thành cây lai khác loài
Lai TB xôma
Nuôi cấy
Hạt phấn (n)
(noãn chưa TT)
Phiếu học tâp: TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO TV
Phương pháp
Quy trình
Ý nghĩa
Nuôi cấy mô
(Tế bào)
Dung hợp
tế bào trần
Cho các mẩu mô của thực vật hoặc từng tế bào trong ống nghiệm rồi cho chúng tái sinh thành các cây
Nhân nhanh các giống cây quý hiếm từ một cây có kiểu gen quý tạo nên một quần thể cây trồng đồng nhất về kiểu gen
-B1: loại bỏ thành tế bào để tạo tế bào trần
-B2: cho các TB trần khác loài vào trong môi trường đặc biệt để tạo tế bào lai
-B3: đưa TB lai vào môi trường nuôi cấy đặc biệt để chúng phân chia và tái sinh thành cây lai khác loài
Tạo giống mới mang đặc điểm của hai loài mà cách tạo giống thông thường không tạo được
(Lai TB xôma)
Nuôi cấy
Hạt phấn (n)
(noãn chưa TT)
Phiếu học tâp: TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO TV
Hoóc môn
cônsixin
Môi trường dinh dưỡng
Phương pháp
Quy trình
Ý nghĩa
Nuôi cấy mô
(Tế bào)
Dung hợp
tế bào trần
Cho các mẩu mô của thực vật hoặc từng tế bào trong ống nghiệm rồi cho chúng tái sinh thành các cây
Nhân nhanh các giống cây quý hiếm từ một cây có kiểu gen quý tạo nên một quần thể cây trồng đồng nhất về kiểu gen
-B1: loại bỏ thành tế bào để tạo tế bào trần
-B2: cho các TB trần khác loài vào trong môi trường đặc biệt để tạo tế bào lai
-B3: đưa TB lai vào môi trường nuôi cấy đặc biệt để chúng phân chia và tái sinh thành cây lai khác loài
Tạo giống mới mang đặc điểm của hai loài mà cách tạo giống thông thường không tạo được
(Lai TB xôma)
Nuôi cấy
Hạt phấn (n)
(noãn chưa TT)
Phiếu học tâp: TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO TV
-B1 nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn chưa thị tinh trong ống nghiệm tạo cây đơn bội
-B2.lấy TB đơn bội nuôi trong ống nghiệm với các hoá chất đặc biệt tạo mô đơn bội
-B3. Xử lý hoá chất cônxisin gây lưỡng bội hoá tạo cây lưỡng bội hoàn chỉnh
A
a
B
b
A
B
A
b
a
b
a
B
Dung dịch cônxixin
AABB
AAbb
aaBB
aabb
Phương pháp
Quy trình
Ý nghĩa
Nuôi cấy mô
(Tế bào)
Dung hợp
tế bào trần
Cho các mẩu mô của thực vật hoặc từng tế bào trong ống nghiệm rồi cho chúng tái sinh thành các cây
Nhân nhanh các giống cây quý hiếm từ một cây có kiểu gen quý tạo nên một quần thể cây trồng đồng nhất về kiểu gen
-B1: loại bỏ thành tế bào để tạo tế bào trần
-B2: cho các TB trần khác loài vào trong môi trường đặc biệt để tạo tế bào lai
-B3: đưa TB lai vào môi trường nuôi cấy đặc biệt để chúng phân chia và tái sinh thành cây lai khác loài
Tạo giống mới mang đặc điểm của hai loài mà cách tạo giống thông thường không tạo được
(Lai TB xôma)
Nuôi cấy
Hạt phấn (n)
(noãn chưa TT)
Phiếu học tâp: TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO TV
-B1 nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn chưa thị tinh trong ống nghiệm tạo cây đơn bội
-B2.lấy TB đơn bội nuôi trong ống nghiệm với các hoá chất đặc biệt tạo mô đơn bội
-B3. Xử lý hoá chất cônxisin gây lưỡng bội hoá tạo cây lưỡng bội hoàn chỉnh
Cây lưỡng bội đồng hợp tử về tất cả các gen
I.Tạo Giống Bằng Phương Pháp Gây Đột Biến
1. Quy trình
2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam
II.Tạo Giống Bằng Công Nghệ Tế Bào
1. Công nghệ tế bào thực vật
2. Công nghệ tế bào động vật
a. Nhân bản vô tính
* Nhân bản vô tính trong tự nhiên
*SƠ ĐỒ NHÂN BẢN VÔ TÍNH TRONG TỰ NHIÊN
Trong tự nhiên, khi một hợp tử trong những lần phân chia đầu tiên vì một lý do nào đó lại tách thành nhiều phôi riêng biệt sau đó những phôi này phát triển thành những cơ thể giống nhau
I.Tạo Giống Bằng Phương Pháp Gây Đột Biến
1. Quy trình
2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam
II.Tạo Giống Bằng Công Nghệ Tế Bào
1. Công nghệ tế bào thực vật
2. Công nghệ tế bào động vật
a. Nhân bản vô tính
* Nhân bản vô tính trong tự nhiên
* Nhân bản vô tính nhân tạo
*Bước 1:lấy trứng của cừu cho trứng ra khỏi cơ thể sau đó loại bỏ nhân của tế bào trứng.
*Bước 2: lấy nhân tế bào tách ra từ tế bào tuyến vú của cừu cho nhân tế bào và đưa nhân tế bào này vào tế bào trứng đã bị loại bỏ nhân.
*Bước 3: Nuôi trứng đã được cấy nhân trong ống nghiệm cho phát triển thành phôi
*Bước 4: Cấy phôi vào tử cung của con cừu mẹ khác cho mang thai và sinh nở bình thường
* Quy trình nhân bản vô tính cừu Đôly
Nếu bạn có một con chó mang kiểu gen quý hiếm, làm thế nào bạn có thể tạo ra nhiều con chó có kiểu gen y hệt như con chó của bạn?
I.Tạo Giống Bằng Phương Pháp Gây Đột Biến
1. Quy trình
2. Một số thành tựu tạo giống ở Việt Nam
II.Tạo Giống Bằng Công Nghệ Tế Bào
1. Công nghệ tế bào thực vật
2. Công nghệ tế bào động vật
a. Nhân bản vô tính
b. Cấy truyền phôi
Nếu bạn có một cặp bò sinh sản làm thế nào để trong cùng một Khoảng thời gian bạn lại có được một đàn bò đồng nhất về Kiểu gen?
b. Quy trình công nghệ cấy truyền phôi bò
11.Đàn con mang tiềm năng tốt của bò cho phôi
5.Bò nhận phôi động dục
8.Cấy phôi cho bò nhận
10.Bò nhận phôi có chửa
3.Gây động dục hàng loạt
7.Thu hoạch phôi
4.Gây rụng trứng nhiều ở bò cho phôi
X
9.Bò cho phôi trở lại bình thường
chờ chu kỳ tiếp theo
2.Chọn bò nhận phôi
Phối giống
1.Chọn bò cho phôi
CÁC PHƯƠNG PHÁP TẠO GIỐNG
PP GÂY ĐỘT BIẾN
CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
CÔNG NGHỆ TBTV
CÔNG NGHỆ TBĐV
QUY TRÌNH
THÀNH TỰU
NUÔI CẤY MÔ -TB
LAI TẾ BÀO XÔMA
NUÔI CẤY HẠT PHẤN
NOÃN CHƯA TT
CẤY TRYỀN PHÔI
NHÂN BẢN VÔ TÍNH
1
2
3
4
Cừu 1
Cừu 2
Cừu 3
5
6

Điền vào chỗ trống sơ đồ dưới đây.
Nuôi cấy trong ống nghiệm
1 mẹ cho trứng, mẹ thời sắm nôi
1 mẹ ôm ấp à ơi
3 mẹ sinh chung 1 con
Con ơi đến hẹn con thời chui ra
Cho nhân TB tuyến vú
Cho TB chất của trứng
Chuyển nhân TB tuyến vú vào TBC của trứng
Phôi sớm
Cấy phôi vào tử cung
Cừu Đôly
Dung hợp tế bào trần khác loài
Lai hữu tính khác loài ( lai xa)
Loài A
Loài B
(2nB)
(2nA)
Tế bào
Tế bào
(2nA)
(2nA)
X
Loài A
Loài B
(2nB)
(2nA)
Giao tử
Giao tử
nB
nA
Loài AB (nA + nB)
Bất thụ
X
Cônxisin
Loài AB (2nA + 2nB)
( thể song nhị bội)
Loài AB (2nA + 2nB)
So sánh phương pháp dung hợp tế bào trần với phương pháp lai hữu tính khác loài
 Câu hỏi và bài tập
Câu 1.
alen A dễ bệnh, alen a kháng bệnh  KG aa không bệnh
Gây ĐB cây dễ bệnh  các thể ĐB  cho nhiễm bệnh  cây không bệnh KG?
Câu 2
Giống 1 kháng bệnh X, giống 2 kháng bệnh Y  1 giống kháng cả 2 bệnh?
Lai  gây ĐB chuyển đpạn  thể ĐB  chọn lọc
Câu 3
Nghiên cứu SGK, viết lại bằng sơ đồ
Câu 4
Dựa vào sơ đồ SGK để giải thích
XIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH ĐÃ CHÚ Ý LẮNG NGHE