Bài 19. Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào

Từ nguồn biến dị di truyền:
- Biến dị tổ hợp
- Đột biến
- ADN tái tổ hợp
 Tạo dòng thuần có kiểu gen đồng hợp tử để tạo giống mới.
BÀI 19. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
CHƯƠNG 9. ỨNG DỤNG DI TRUYỀN HỌC
I. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN
1. Qui trình:
Qua các bước:
Xử lí mẫu vật bằng các tác nhân gây đột biến (hoá chất, tia phóng xạ) với cường độ và thời gian phù hợp.
Chọn lọc các thể đột biến có KH mong muốn
Tạo dòng thuần chủng.
BÀI 19. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
Tạo giống đột biến qua những bước nào nào?
I. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN
2. Một số thành tựu tạo giống ở VN
Đối tượng: TV và VSV, trong đó VSV là đối tượng có hiệu quả cao nhất. Vì chúng sinh sản nhanh, dễ tạo dòng thuần.
Tạo được nhiều chủng VSV, giống lúa, đậu tương, củ cải đường, táo má hồng…
VD: tạo dâu tằm tam bội (3n) có năng suất cao:
BÀI 19. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
Kể tên một vài thành tựu
+ Dâu tằm (2n) dâu tằm (4n)
+ Dâu tằm (4n) x dâu tằm (2n) → dâu tằm (3n)
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO.
1. Công nghệ tế bào thực vật
a. Nuôi cấy mô TV trong ống nghiệm  tái sinh thành các cây.
* Ý nghĩa: nhân nhanh giống cây quý  tạo 1 QT cây trồng đồng nhất về KG
BÀI 19. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
Ý nghĩa nuôi cấy mô TV?
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO.
1. Công nghệ tế bào thực vật
b. Lai tế bào xoma (tế bào sinh dưỡng)
Loại bỏ thành của 2 tế bào khác loài  TB trần.
Nuôi các tế bào trần trong môi trường đặc biệt để chúng dung hợp với nhau  Tế bào lai.
Đưa tế bào lai vào môi trường dinh dưỡng để chúng phát triển thành cây lai.
* Ý nghĩa: Nhanh chóng tạo các giống cây quí, mang đặc điểm 2 loài khác nhau, mà phương pháp thường không làm được.
BÀI 19. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
Làm gì để lai được 2 tb sinh dưỡng?
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO.
1. Công nghệ tế bào thực vật
c. Nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn
chưa thụ tinh trong ống nghiệm cây đơn bội (n)
TB đơn bội phát triển thành mô đơn bội  xử lí cônsixin tạo cây lưỡng bội 2n.
*Ý nghĩa: Tạo cây trồng có KG Đồng Hợp về tất cả các gen.
BÀI 19. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
Đặc điểm nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn ?
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO.
2. Công nghệ tế bào động vật:
a. Nhân bản vô tính (cừu Đoly)
Tách nhân tế bào tuyến vú.
Loại bỏ nhân của TB trứng.
Chuyển nhân của TB tuyến vú vào tế bào trứng đã loại bỏ nhân  phát triển thành phôi.
Chuyển phôi vào tử cung cơ thể mẹ để mang thai và sinh con.
BÀI 19. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
Nêu các bước nhân bản vô tính.
II. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO.
2. Công nghệ tế bào động vật:
b. Cấy truyền phôi:
Lấy phôi từ ĐV cho  tách phôi thành 2 hay nhiều phần  phôi riêng biệt  cấy các phôi vào tử cung của ĐV nhận và sinh con.
* Ý nghĩa: mở ra triển vọng nhân bản được những cá thể ĐV quý hiếm dùng vào mục đích khác nhau.
BÀI 19. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO
Cấy truyền phôi là gì?
Củng cố: Chọn đáp án đúng nhất:

1. Phương pháp chọn giống nào sau đây được dùng phổ biến trong chọn giống vi sinh vật?
A. Lai khác thứ.
B. Lai giữa loài thuần chủng và loài hoang dại.
C. Lai khác dòng.
D. Gây đột biến bằng các tác nhân vật li, hóa học.
2. Phương pháp gây đột biến nhân tạo đặc biệt có hiệu quả với đối tượng SV nào ?
A. Vi sinh vật. B. Nấm. C. Tv. D. Đv.
3. Dùng tác nhân nào sau đây để gây ĐB đa bội ?
A. Cônsixin. B. Tia phóng xạ.
C. Tia tử ngoại. D. Sốc nhiệt.
4. Dùng hóa chất cônsixin tác động vào loại cây trồng nào dưới đây để tạo ra giống tam bội đem lại hiệu quả kinh tế cao ?
A. Lúa. B. Đậu tương.
C. Dâu tằm. D. Ngô.
5. Cừu Đôly có kiểu gen giống con cừu nào trong các con cừu sau đây ?
A. Cừu cho trứng. B. Cừu cho nhân tế bào.
C. Cừu mang thai.
D. Cừu cho trứng và cừu mang thai.
Củng cố: Chọn đáp án đúng nhất:

Dặn dò
1. Đọc ghi nhớ, trả lời các câu hỏi cuối bài.
2. Xem bài 20 tạo giống bằng công nghệ gen.
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN