Bài 19. Sông nước Cà Mau

Tiết 77
Văn bản:
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
I. Giới thiệu tác giả, văn bản
1. Tác giả
Tên khai sinh Đoàn Giỏi(1925- 1989) ngoài ra còn có bút danh Nguyễn Hoài, Nguyễn Phú Lễ.
- Quê: Châu Thành, Tiền Giang
Đề tài sáng tác: Viết về cuộc sống thiên nhiên và con người Nam Bộ
Tác phẩm chính: Những dòng chữ máu Nam Kì 1940(kí, 1948); Chiến sĩ Tháp Mười(kịchthơ,1949), Cá bống mú(truyện,1956), Đất rừng phương Nam(truyện,1957).
Nhà văn Đoàn Giỏi
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
I. Giới thiệu tác giả, văn bản
1. Tác giả
2. Văn bản
Nêu xuất xứ của văn bản " Sông nước Cà Mau"?
- Trích chương XVIII của truyện Đất rừng phương Nam
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
I. Giới thiệu tác giả, văn bản
1. Tác giả
2. Văn bản
Nêu xuất xứ của văn bản " Sông nước Cà Mau"?
- Trích chương XVIII của truyện Đất rừng phương Nam
Đây là truyện dài nổi tiếng nhất của Đoàn Giỏi. Truyện đã được đạo diễn Vinh Sơn chuyển thể thành phim truyền hình năm 1997. Truyện kể về cuộc đời lưu lạc của chú bé An- nhân vật chính- tại vùng đất U Minh miền Tây Nam Bộ trong những năm đầu cuộc kháng chiến chống Pháp. Qua hành trình lưu lạc của chú bé, tác giả đã đưa người đọc đến với những con người mộc mạc chân chất, giàu lòng yêu nước căm thù giặc và những cảnh thiên nhiên hoang dã phì nhiêu ở miền đất cực Nam Tổ quốc. Qua đó, tác phẩm mang đến cho người đọc tình yêu với thiên nhiên, con người vùng đất ấy . Đoạn trích "Sông nước Cà Mau" phần nào gửi đến chúng ta thông điệp ấy
Bản đồ hành chính tỉnh Cà Mau
Cà Mau
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
I. Giới thiệu tác giả, văn bản
II. §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n
1. Đọc
2. Giải nghĩa từ khó
Em hiểu " Triền miên" là gì?
-Triền miên:: là cảm giác liên tục kéo dài dường như không dứt
Em biết gì về cây đước?
- Đước: Cây cao, thân gỗ cứng, rễ chùm mọc thành rừng ở vùng đất ngập mặn
- Bến vận hà
Bến sông để tập kết và chuyển tải hàng hoá theo đường thuỷ
- Chà Châu Giang: người Chăm(cũng gọi cả người Chàm) ở vùng Châu Đốc, tỉnh An Giang
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
I. Giới thiệu tác giả, văn bản
II. §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n
1. Đọc
2. Giải nghĩa từ khó
3. Bố cục
Trình tự miêu tả: Từ khái quát đến cụ thể, từ ấn tượng chung đến miêu tả từng đối tượng theo hành trình của người kể chuyện
Dựa vào trình tự miêu tả, em hãy tìm bố cục của bài văn?
3 phần
Phần 1: Từ đầu đến một màu xanh đơn điệu-> ấn tượng chung ban đầu về thiên nhiên vùng Cà Mau
Phần 2: Từ khi qua Chà Là đến khói sóng ban mai-> nói về kênh rạch Cà Mau và tả dòng sông Năm Căn
Phần 3: phần còn lại-> Tả chợ Năm Căn





- 3 phần
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
I. Giới thiệu tác giả, văn bản
II. §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n
1. Đọc
2. Giải nghĩa từ khó
3. Bố cục
Đoạn trích được kể theo ngôi thứ mấy, ai là người kể chuyện?
- Ngôi thứ nhất- Bé An
? Em hãy hình dung vị trí của người miêu tả. Vị trí ấy có có thuận lợi gì trong việc quan sát và miêu tả ?
- Điểm nhìn để quan sát miêu tả của người kể chuyện trong bài này là trên con thuyền xuôi theo các kênh rạch vùng Cà Mau, đổ ra sông Năm Căn rộng lớn rồi dừng lại ở chợ Năm Căn -> Tác dụng: có thể miêu tả cảnh quan 1 vùng rộng lớn theo một trình tự tự nhiên, hợp lí. Vị trí trên thuyền người viết có thể miêu tả lần lượt hoặc kĩ càng đối tượng tuỳ ấn tượng của cảnh với người quan sát
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
I. Giới thiệu tác giả, văn bản
II. §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n
III. TìM HIểU CHI TIếT VĂN BảN
1.ấn tượng chung về thiên nhiên vùng Cà Mau
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
I. Giới thiệu tác giả, văn bản
II. §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n
1.ấn tượng chung về thiên nhiên vùng Cà Mau
III. TìM HIểU CHI TIếT VĂN BảN
Càng đổ dần về h­ớng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít nh­ mạng nhện. Trên thì trời xanh, d­ới thì n­ớc xanh, chung quanh mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá. Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bốn mùa, cùng tiếng sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm không ngớt vọng về trong h¬i gió muối – thứ âm thanh đ¬n điệu triền miên ấy ru ngủ thính giác, càng làm mòn mỏi và đuối dần đi tác dụng phân biệt của thị giác con ng­ời tr­ớc cái quang cảnh chỉ lặng lẽ một màu xanh đ¬n điệu.
- Sông ngòi kênh rạch : Dày đặc
- Màu sắc : bao trùm bởi màu xanh của trời, nước, cây lá
- Âm thanh: rì rào bất tận của lá và tiếng sóng- thứ âm thanh đơn điệu triền miên
Dùng so sánh, cảm nhận bằng thị giác
Điệp từ, tính từ chỉ màu sắc, cảm nhận bằng thị giác
Thính giác, cảm giác
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
I. Giới thiệu tác giả, văn bản
II. §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n
III. TìM HIểU CHI TIếT VĂN BảN
1.ấn tượng chung về thiên nhiên vùng Cà Mau
- Sử dụng: so sánh, điệp từ, tính từ chỉ màu sắc và cảm nhận bằng nhiều giác quan
- Không gian mênh mông với sông ngòi kênh rạch chi chít , bao trùm trong một màu xanh và âm thanh của lá của sóng; một thiên nhiên hoang sơ đầy hấp dẫn và bí ẩn
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
III. TìM HIểU CHI TIếT VĂN BảN
1.ấn tượng chung về thiên nhiên vùng Cà Mau
2. Kênh rạch Cà Mau và dòng sông Năm Căn
a, Kênh rạch Cà Mau
- Đặt tên theo đặc điểm riêng biệt rất dân dã, mộc mạc
- Rạch Mái Giầm, kênh Bọ Mắt, kênh Ba Khía. ...
Đặt tên không bằng những danh từ mĩ lệ mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. VD: Gọi là rạch Mái Giầm vì 2 bên bờ mọc toàn cây mái giầm; kênh
Bọ Mắt vì ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt.; Gọi là kênh BaKhía vì ở hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía....
- Miêu tả kết hợp thuyết minh, giải thích
Kênh rạch chằng chịt, thiên nhiên rất tự nhiên, hoang dã
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
III. TìM HIểU CHI TIếT VĂN BảN
1.ấn tượng chung về thiên nhiên vùng Cà Mau
2. Kênh rạch Cà Mau và dòng sông Năm Căn
a, Kênh rạch Cà Mau
b, Dòng sông Năm Căn
“ThuyÒn chóng t«i chÌo tho¸t qua kªnh Bä M¾t, ®æ ra s«ng Cöa Lín, xu«i vÒ N¨m C¨n”
=>Từ ngữ chọn lọc , chính xác , phù hợp .
thoát
đổ
xuôi
"Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái rụng, ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia ôm lấy dòng sông, đắp từng bậc màu xanh lá mạ, màu xanh rêu, màu xanh chai lọ,.loà nhoà ẩn hiện trong sương mù và khói sóng ban mai"
- Dòng sông Năm Căn
- Rừng đước hai bên bờ
Mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm
Cá nước hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng
Con sông rộng hơn ngàn thước
Dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận
Ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia đắp từng bậc màu xanh lá mạ, màu xanh rêu, xanh chai lọ.
Chỉ ra những nét nghệ thuật tả cảnh độc đáo và nêu cảm nhận của em về cảnh thiên nhiên nơi đây
- Dòng sông Năm Căn
- Rừng đước hai bên bờ
Kết luận:
Tác giả dùng nhiều so sánh gợi cảm, tính từ chỉ màu sắc, từ láy ,miêu tả trực tiếp bằng thị giác, từ ngữ dùng chính xác,
Đây là cảnh đẹp hùng vĩ, nên thơ và rất hoang sơ.
Mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm
Cá nước hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng
Con sông rộng hơn ngàn thước
Dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận
Ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia đắp từng bậc màu xanh lá mạ, màu xanh rêu, xanh chai lọ.
( so sánh)
( so sánh)
( từ láy)
Tính từ chỉ màu sắc =>
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
III. TìM HIểU CHI TIếT VĂN BảN
1.ấn tượng chung về thiên nhiên vùng Cà Mau
2. Kênh rạch Cà Mau và dòng sông Năm Căn
a, Kênh rạch Cà Mau
b, Dòng sông Năm Căn
- Tả trực tiếp bằng thị giác, dùng nhiều so sánh gợi cảm, tính từ chỉ màu sắc, dùng từ chính xác
- Vẻ đẹp hùng vĩ, nên thơ của
dòng sông Năm Căn và rừng đước hai bên bờ
Chợ Năm Căn
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
III. TìM HIểU CHI TIếT VĂN BảN
3. Chợ Năm Căn
- Là chợ nằm sát bên bờ sông, ồn ào đông vui, tấp nập và độc đáo hơn tất cả các chợ vùng rừng Cà Mau
Tìm chi tiết thể hiện sự tấp nập, đông vui, trù phú và độc đáo của chợ Năm Căn? Nghệ thuật tả cảnh chợ của tác giả?
Cả lớp chia làm 2 nhóm thảo luận trong 2`
- Sự đông vui, trù phú: Những đống gỗ chất cao như núi, những cột đáy, thuyền chài, thuyền buôn dập dềnh trên sóng, những bến vận hà nhộn nhịp, những lò than hầm gỗ đước, những ngôi nhà bè ban đêm sáng rực.như những khu phố nổi-> Hàng hoá phong phú, thuyền bè san sát,bến sông nhộn nhịp.
- Sự độc đáo: Chợ họp trên sông, mua vật dụng không cần ra khỏi thuyền; người bán hàng thuộc nhiều dân tộc khác nhau: người Hoa, Miên, Chà Châu Giang.
Nghệ thuật :Quan sát kĩ lưỡng, nhận xét tinh tế, sử dụng từ láy, so sánh, liệt kê.
ĐáP áN
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
III. TìM HIểU CHI TIếT VĂN BảN
3. Chợ Năm Căn
- Nghệ thuật miêu tả: Quan sát kĩ lưỡng, vừa bao quát cụ thể, chú ý cả hình khối, màu sắc và âm thanh, phép liệt kê.
- Cho thấy được khung cảnh chung vừa khắc hoạ được những hình ảnh cụ thể, làm nổi rõ được màu sắc độc đáo cùng với sự tấp nập, trù phú của chợ Năm Căn
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
I. Giới thiệu tác giả, văn bản
II. §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n
III. TìM HIểU CHI TIếT VĂN BảN
1.ấn tượng chung về thiên nhiên vùng Cà Mau
2. Kênh rạch Cà Mau và dòng sông Năm Căn
3. Chợ Năm Căn
Cà Mau
Cà Mau
Qua văn bản em có cảm nhận gì về vùng đất Cà Mau cực Nam của Tổ quốc
Cảm hứng cho sáng tác văn học.
Một liên tưởng độc đáo:
"Tổ quốc tôi như một con tàu
Mũi thuyền xé sóng- mũi Cà Mau"
( Xuân Diệu- Mũi Cà Mau)
Một tình cảm thiết tha thương mến:
" Đi đâu cũng nhớ quê hương
ở đâu lòng cũng mến thương đất này
Bềnh bồng sông rợn trời mây
Gió ru dừa nước, đước say bãi bồi"
( Tố Hữu- Một thoáng Cà Mau)
Thành phố Cà Mau
Thắng cảnh Hòn Khoai
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
I. Giới thiệu tác giả, văn bản
II. §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n
III. TìM HIểU CHI TIếT VĂN BảN
iv. Tổng kết
1. Nghệ thuật
Chọn câu trả lời đúng nhất khi nói về những nét nghệ thuật tiêu biểu của bài?
A. Cảm nhận trực tiếp và bằng vốn hiểu biết phong phú của tác giả.
B. Sử dụng nghệ thuật so sánh, điệp từ, liệt kê.
C. Huy động nhiều giác qua để quan sát, miêu tả.
D. Cả 3 đáp án trên đều đúng
D
2. Nôi dung
Qua văn bản "Sông nước Cà Mau" tác giả muốn gửi đến chúng ta điều gì? Hãy chọn đáp án đúng nhất trong 4 đáp án sau?
Cảm nhận được vẻ đẹp hùng vĩ, rộng lớn đầy sức sống của sông nước Cà Mau.
Tình yêu miền đất Cà Mau
C. Vẻ đẹp hùng vĩ và nên thơ của thiên nhiên và hình anh cuộc sống tấp nập, trù phú độc đáo nơi chợ Năm Căn ở vùng đất cực Nam Tổ quốc
D. Hình ảnh cảnh quan và cuộc sống ở vùng cực nam Nam Bộ
TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
I. Giới thiệu tác giả, văn bản
II. §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n
III. TìM HIểU CHI TIếT VĂN BảN
Ghi nhớ
- Cảnh sông nước Cà Mau có vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ, đầy sức sống
hoang dã. Chợ Năm Căn là hình ảnh cuộc sống tấp nập, trù phú,
độc đáo ở vùng đất tận cùng phía Nam Tổ quốc
Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống ở vùng Cà Mau hiện lên vừa
cụ thể vừa bao quát thông qua sự cảm nhận trực tiếp và vốn hiểu
biết phong phú của tác giả
iv. Tổng kết
Hướng dẫn về nhà:
1, Bài học : Sông nước Cà Mau
? Học bài và làm bài tập, Đọc thêm
Tưởng tượng vẽ một bức tranh về sông nước Cà Mau
? Vận dụng nghệ thuật miêu tả sông nước Cà Mau để làm bài văn " Tả dòng sông quê em"
2, Chuẩn bị bài tiếp theo:
So sánh

TiÕt 77 V¨n b¶n SÔNG N­ỚC CÀ MAU
I. Giới thiệu tác giả, văn bản
II. §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n
III. TìM HIểU CHI TIếT VĂN BảN
1.ấn tượng chung về thiên nhiên
vùng Cà Mau
2. Kênh rạch Cà Mau và dòng sông
Năm Căn
3. Chợ Năm Căn
Ghi nhớ
iv. Tổng kết
trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo
Chúc các thầy cô giáo và các em mạnh khoẻ!