Bài 19. Sông nước Cà Mau

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
ĐẾN DỰ BUỔI THAO GIẢNG
TẬP THỂ LỚP 6A8
TRƯỜNG THCS ĐOÀN KẾT
1
KIỂM TRA BÀI CŨ
Văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” trích trong tác phẩm nào? Cho biết tên và trình bày hiểu biết của em về tác giả.
Tô Hoài
2
Em hãy nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” .
NỘI DUNG: Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc chị Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình.
NGHỆ THUẬT: Nghệ thuật miêu tả loài vật của Tô Hoài rất sinh động, cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất tự nhiên, hấp dẫn, ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình.
3
TP HỒ CHÍ MINH
CÀ MAU
4
SÔNG NƯỚC CÀ MAU
TRÍCH “ ĐẤT RỪNG PHƯƠNG NAM”
(ĐOÀN GIỎI)
TIẾT 77
5
6
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH:
1) Tác giả:
- Đoàn Giỏi (1925-1989), bút danh: Nguyễn Phú Lễ, Huyền Thư.
- Quê quán: Châu Thành-Tiền Giang
- Thường viết về thiên nhiên và con người Nam Bộ
7
2) Tác phẩm:
c. Bố cục:
a. Xuất xứ:
b. Đại ý:
Trích chương XVIII của truyện “Đất rừng phương Nam”
Cảnh sông nước, kênh rạch và cuộc sống con người vùng Cà Mau.
3 phần
8
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:
1) Quang cảnh chung vùng Cà Mau:
9
I. Giới thiệu tác giả, văn bản
II. §äc vµ t×m hiÓu chung v¨n b¶n
III. TìM HIểU CHI TIếT VĂN BảN
“Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít nh­ư mạng nhện. Trên thì trời xanh, dưới thì nước xanh, xung quanh mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá. Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bốn mùa, cùng tiếng sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm không ngớt vọng về trong hơi gió muối – thứ âm thanh đ¬n điệu triền miên ấy ru ngủ thính giác, càng làm mòn mỏi và đuối dần đi tác dụng phân biệt của thị giác con ng­ời trước cái quang cảnh chỉ lặng lẽ một màu xanh đ¬n điệu.” _(SGK/18)
- Sông ngòi kênh rạch : Dày đặc
- Màu sắc : bao trùm bởi màu xanh của trời, nưu?c, cây lá
- Âm thanh: rì rào bất tận của lá và tiếng sóng- thứ âm thanh đơn điệu triền miên
Dùng so sánh, cảm nhận bằng thị giác
Điệp từ, tính từ chỉ màu sắc, cảm nhận bằng thị giác
Thính giác, cảm giác
10
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:
1) Quang cảnh chung vùng Cà Mau:
- Sông ngòi, kênh rạch: bủa giăng chi chít như mạng nhện.
- Màu sắc: bao trùm bởi màu xanh của nước, của trời và cây lá.
- Âm thanh: rì rào bất tận của những khu rừng và tiếng sóng ngày đêm không ngớt.
 So sánh, điệp từ
 Quang cảnh rộng lớn, lặng lẽ một màu xanh và thứ âm thanh đơn điệu.
11
Từ khi qua Chà Là, Cái Keo…rồi bỏ con sông Bảy Háp xuôi thuyền trôi theo dòng, thì tôi bắt đầu có cái cảm giác trên đây…ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn như gọi rạch Mái Giầm, vì hai bên bờ rạch mọc toàn những cây mái giầm cọng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo nhỏ; gọi là kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ, ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẩn đỏ tấy lên; gọi kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây ( ba khía là một loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon. Còn như xã Năm Căn thì nghe nói ngày xưa trên bờ sông chỉ độc có một cái lán năm gian của những người tới đốn củi hầm than dựng nên, cũng như Cà Mau là nói trại theo chữ tức khơ mâu, tiếng Miên nghĩa là “ nước đen”. SGK/19
rạch Mái Giầm
kênh Bọ Mắt
kênh Ba Khía
xã Năm Căn
12
CÂY MÁI GIẦM
13
CON BA KHÍA
14
Ở vùng Cà Mau, người ta gọi tên đất, tên sông, kênh rạch theo cách nào?
A. Theo những danh từ mĩ lệ;
B. Theo những thói quen trong đời sống;
C. Theo cách của cha ông để lại;
D. Theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên.
11
2) Cảnh sông ngòi, kênh rạch và dòng sông Năm Căn:
a. Sông ngòi, kênh rạch:
- Rạch Mái Giầm
- Kênh Bọ Mắt
- Kênh Ba Khía
- Xã Năm Căn
Cách đặt tên mộc mạc, giản dị, mang tính địa phương.

Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên, hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái rụng, ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia ôm lấy dòng sông, đắp từng bậc màu xanh lá mạ, màu xanh rêu, màu xanh chai lọ, … loà nhoà ẩn hiện trong sương mù và khói sóng ban mai.
Sông Năm Căn
16
RỪNG ĐƯỚC
“Rừng đước dựng lên cao ngất
như hai dãy trường thành vô tận”
16
b. Dòng sông Năm Căn:
- Mênh mông, rộng hơn ngàn thước.
- Nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác.
- Cá nước bơi hàng đàn, đen trũi, nhô lên hụp xuống như người bơi ếch…
- Rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành.  
 So sánh, từ láy tượng hình, tượng thanh
 Dòng sông hiện lên thật hùng vĩ, đậm chất nguyên sơ nhưng đầy sức sống.
như
như
như
Mênh mông
ầm ầm
19
THẢO LUẬN: Tìm những chi tiết thể hiện sự tấp nập, đông vui, trù phú và độc đáo của chợ vùng Cà Mau.
Chợ Năm Căn nằm sát bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập. Vẫn là cái quang cảnh quen thuộc của một xóm chợ vùng rừng cận biển thuộc tỉnh Bạc Liêu, với những túp lều lá thô sơ kiểu cổ xưa nằm bên cạnh những ngôi nhà gạch văn minh hai tầng, những đống gỗ cao như núi chất dựa bờ, những cột đáy, thuyền chài, thuyền lưới, thuyền buôn dập dềnh trên sóng … Nhưng Năm Căn còn có cái bề thế của một trấn “anh chị rừng xanh” đứng kiêu hãnh phô phang sự trù phú của nó trên vùng đất cuối cùng của Tổ quốc. Những bến vận hà nhộn nhịp dọc dài theo sông ; những lò than hầm gỗ đước sản xuất loại than củi nổi tiếng nhất của miền Nam ; những ngôi nhà bè ban đêm ánh đèn măng-sông chiếu rực trên mặt nước như những khu phố nổi, và nơi đây người ta có thể cập thuyền lại, bước sang gọi một món xào, món nấu Trung Quốc hoặc một một đĩa thịt rừng ướp nướng kiểu địa phương kèm theo vài cút rượu, ngoài ra còn có thể mua từ cây kim, cuộn chỉ, những vật dụng cần thiết, một bộ quần áo may sẵn hay một món nữ trang đắt giá chẳng hạn, mà không cần phải bước ra khỏi thuyền. Những người con gái Hoa kiều bán hàng xởi lởi, những người Chà Châu Giang bán vải, những bà cụ già người Miên bán rượu, với đủ các giọng nói líu lô, đủ kiểu ăn vận sặc sỡ, đã điểm tô cho Năm Căn một màu sắc độc đáo, hơn tất cả các xóm chợ vùng rừng Cà Mau.
20
Hoạt động mua bán trên sông
21
Cây bẹo – Một hình thức quảng cáo trên sông
22
Nhà bè trên sông
18
3) Cảnh chợ Năm Căn
+ Đông vui, tấp nập, trù phú:
- Nằm sát bờ sông.
- Những đống gỗ, cột đáy, thuyền chài, thuyền lưới, thuyền
buôn dập dềnh trên sóng…
Những bến vận hà nhộn nhịp, những lò than hầm gỗ, những
ngôi nhà bè như những khu phố nổi…
 
+ Sự độc đáo:
- Họp ngay trên sông
- Mua vật dụng mà không cần bước ra khỏi thuyền.
- Sự hoà hợp, đa dạng về trang phục và tiếng nói của các dân tộc: Việt - Hoa - Miên
 Điệp từ
 Cảnh chợ Năm Căn đông vui, tấp nập, trù phú và độc đáo.
15
III. TỔNG KẾT:
Ghi nhớ (SGK/ 23)
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHÚ THÍCH:
Cảnh sông nước Cà Mau có vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ, đầy sức sống hoang dã. Chợ Năm Căn là hình ảnh cuộc sống tấp nập, trù phú, độc đáo ở vùng đất tận cùng phía nam Tổ quốc.
Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống ở vùng Cà Mau hiện lên vừa cụ thể, vừa bao quát thông qua sự cảm nhận trực tiếp và vốn hiểu biết phong phú của tác giả.
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
Học thuộc Ghi nhớ/ trang 23
Chuẩn bị bài “So sánh”
Mũi Cà Mau – Cực Nam của Tổ quốc
SÔNG NƯỚC CÀ MAU