Bài 19. Sông nước Cà Mau

Sông nước Cà Mau
Giới thiệu vài nét về nhà văn Đoàn Giỏi
- Đoàn Giỏi (1925-1989), bút danh Nguyễn Hoài – Nguyễn Phú Lễ.
- Quê ở Châu Thành, Tiền Giang.
- Đề tài sáng tác: Viết về thiên nhiên, cuộc sống và con người Nam Bộ.
- Những tác phẩm chính: Người Nam thà chết không hàng (1947); Kí (1948); Chiến sỹ Tháp Mười (1949); Cá bống mú (1956); Đất rừng Phương Nam (1957).
Cây mái giầm
Rạch mái giầm
cây mái giầm
Thuyền lưới
Đèn măng sông
Bài văn viết theo phương thức biểu đạt chính là gì ?
Bài văn miêu tả cảnh gì ? theo trình tự nào ?
Người miêu tả quan sát ở vị trí nào ? Vị trí ấy có thuận lợi gì trong việc quan sát và miêu tả ?
Người miêu tả quan sát ở trên thuyền. Quan sát và miêu tả cả một vùng rộng lớn.
Theo trình tự miêu tả bài văn có thể chia làm mấy đoạn ? ý mỗi đoạn ?
Chia làm 3 đoạn :
+ Đoạn 1: từ đầu đến “màu xanh đơn điệu”: Ấn tượng chung ban đầu về thiên nhiên sông nước Cà Mau.
+ Đoạn 2: tiếp đến “khói sóng ban mai”: Giới thiệu về các vùng kênh rạch của Cà Mau và đặc biệt là con sông Năm Căn rộng lớn, hùng vĩ.
+ Đoạn 3: còn lại: Tả cảnh chợ Năm Căn đông vui, trù phú và những màu sắc độc đáo.
1. Ấn tượng chung về quanh cảnh thiên nhiên vùng Cà Mau
- [...] Sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện.
- Trên trời thì xanh, dưới nước thì xanh [...] toàn một màu xanh cây lá.
- Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bồn mùa cùng tiếng sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan [...] thứ âm thanh đơn điệu, triền miên.
- [...] Sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện.
- Trên trời thì xanh, dưới nước thì xanh [...] toàn một màu xanh cây lá.
- Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bồn mùa cùng tiếng sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan [...] thứ âm thanh đơn điệu, triền miên.
* Cà Mau là một vùng thiên nhiên đẹp không gian nguyên sơ đấy hấp dẫn và bí ẩn.
- Đoàn Giỏi (1925 – 1989) quê ở Châu Thành, Tiền Giang. Văn của ông giàu sức lôi cuốn và hấp dẫn bởi chất hồn nhiên, trong trẻo, tài hoa và đậm đà hơi thở của vùng đất phương Nam, gắn bó với đề tài Nam bộ.
Đất rừng phương Nam Là truyện dài nổi tiếng nhất của Đoàn Giỏi, là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của văn học thiếu nhi nước ta.
- Văn bản“Sông nước Cà Mau” trích từ chương XVIII của truyện Đất rừng phương Nam
I. Đọc và tìm hiểu chung
1. Vài nét về tác giả, tác phẩm
2. Cảnh sông ngòi kênh rạch Cà Mau
Người ta gọi tên đất tên sông [...] cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên :
+ Gọi là rạch Mái Giầm vì hai bên bờ mọc toàn những cây mái giầm ..
+ Gọi là kênh Bọ Mắt vì ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt..
+ Gọi là kênh Ba Khía vì hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía. + Xã Năm Căn [...] trên bờ sông chỉ độc có một lán năm gian ...
Chú ý đoạn “từ khi qua chà là ... nghĩa là “nước đen” ”. Tác giả sử dụng phương thức biểu đạt chính nào ? có gì đặc sắc ?
Em có nhận xét ntn về cách đặt tên cho sông ngòi, kênh rạch ở vùng này ?
Cách đặt tên như vậy giúp em cảm nhận ra sao về sông ngòi vùng Cà Mau ?
- Sông ngòi kênh rạch còn hoqng dã, thiên nhiên phong phú, con người thì giản dị chất phác.
- Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn.
- Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển đông ngày đêm như thác cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch ...
- Hai bên bờ rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.
- Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái rụng, ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia [...] đắp từng bậc màu xanh lá mạ, màu xanh rêu, màu xanh chai lọ ...
- Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn.
- Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển đông ngày đêm như thác cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch ...
- Hai bên bờ rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.
- Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái rụng, ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia [...] đắp từng bậc màu xanh lá mạ, màu xanh rêu, màu xanh chai lọ ...
Tác giả đã dùng những biện pháp nghệ thuật nào?
Các cụm động từ thoát qua đổ ra, xuôi về có tác dụng ra sao ?
3. Cảnh chợ Năm Căn
- Chợ Năm Căn nằm sát bờ sông, ồn ào, đông vui, tấp nập…những túp lều lá thô sơ kiểu cổ xưa…cạnh những ngôi nhà gạch văn minh hai tầng… những đống gỗ gỗ cao như núi…thuyền chài, thuyền lưới, thuyền buôn dập dềnh trên sóng…
Nhưng Năm Căn còn bề thế của một trấn “anh chị rừng xanh”.
Những bến vận hà nhộn nhịp… những ngôi nhà bè…như những khu phố nổi…có thể mua từ cây kim cuộn chỉ…một món nữ trang đắt giá… mà không cần phải bước ra khỏi thuyền.
Những người bán hàng xởi lởi…với đủ các giọng nói líu lô… đã điểm tô cho Năm Căn một màu sắc độc đáo…
- Cảnh chợ Năm Căn rất đông vui tấp nập trù phú, đa dạng, độc đáo, cuộc sống thanh bình.
III. Tổng kết, ghi nhớ:
- Miêu tả từ bao quát đến cụ thể; lựa chọn từ ngữ gợi hình, chính xác kết hợp với việc sử dụng các phép tu từ; sử dụng ngôn ngữ địa phương; kết hợp thuyết minh và miêu tả.
- Cảnh sông nước Cà Mau có vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ, đầy sức sống hoang dã. Chợ Năm Căn là hình ảnh cuộc sống tấp nập, trù phú, độc đáo ở vùng đất tận cùng phía nam Tổ quốc.
* Ghi nhớ: SGK - tr 23
- Học thuộc ghi nhớ, đọc kĩ lại văn bản nhớ những chi tiết miêu tả đặc sắc , các chi tiết sử dụng phép so sánh.
- Hiểu được ý nghĩa của chi tiết có sử dụng các biện pháp tu từ.
để học tập nghệ thuật tả cảnh của tác giả.
- Làm bài tập phần luyện tập (T.23) SGK.
- Chuẩn bị bài so sánh, đọc kỹ các ví dụ mục I. Trả lời câu hỏi SGK.
Sông nước Cà Mau
Ấn tượng ban
đầu về
toàn cảnh
Cảnh sông ngòi,
kênh rạch
Cảnh chợ
Năm Căn
Cách đặt
tên sông
ngòi, kênh
rạch
Cảnh dòng
sông Năm
Căn, rừng
đước
Sơ đồ nội dung chính văn bản