Bài 19. So sánh

Thế nào là so sánh? Nêu cấu tạo của một phép so sánh?

So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Cấu tạo của phép so sánh:
Tiết 86:
So sánh
(Tiếp theo)
Bài học:
1. Các kiểu so sánh:
a.Ví dụ:
Những ngôi sao thức ngoài kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
( Trần Quốc Minh)
- Nội dung: Tấm lòng của người mẹ đối với con
Hai phép so sánh:
+ Phép so sánh 1:
? Vế A: Những ngôi sao thức
? Vế B: Mẹ thức
? Từ so sánh: Chẳng bằng
Quan hệ hơn kém, không ngang bằng
+ Phép so sánh 2:
? Vế A: Mẹ
? Vế B: Ngọn gió
? Từ so sánh: Là
?Quan hệ ngang bằng
* Kết luận: Có hai kiểu so sánh
- So sánh không ngang bằng (A không bằng B)
- So sánh ngang bằng ( A là B)
b. Ghi nhớ:
Có hai kiểu so sánh:
- So sánh ngang bằng
- So sánh không ngang bằng
2. Tác dụng của so sánh:
Ví dụ:
Tìm những câu có phép so sánh trong đoạn văn?
Những câu có phép so sánh trong đoạn văn:
- Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ.
- Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên hay giữ thăng bằng cho chậm tới cái giây nằm phơi trên mặt đất.
- Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại.
- Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành.
như cho
xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ.
tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất
- Có chiếc
* So sánh có tác dụng gợi hình ảnh cụ thể, sinh động.
như cho
xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ.
tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất
- Có chiếc
* So sánh có tác dụng biểu hiện tư tưởng, tình cảm sâu sắc.
* So sánh có tác dụng gợi hình ảnh cụ thể, sinh động.
b. Ghi nhớ:
So sánh vừa có tác dụng gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thể; vừa có tác dụng biểu hiện tư tưởng, tình cảm sâu sắc.
Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành.

Vế B2
II. Luyện tập:
Bài tập 1:
Yêu cầu: - Tìm phép so sánh
Xác định kiểu so sánh
Phân tích tác dụng của một phép so sánh
Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Toả nắng xuống lòng sông lấp loáng
(Tế Hanh)
? So sánh ngang bằng
b. Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm
Con đi đánh giặc mười năm
Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi
(Tố Hữu)
? So sánh không ngang bằng
c. Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng
Bóng Bác cao lồng lộng
ấm hơn ngọn lửa hồng
(Minh Huệ)
?So sánh ngang bằng
?So sánh không ngang bằng
* Phân tích tác dụng của một phép so sánh:
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
- Tâm hồn: Sự vật trừu tượng, không tri giác được, không định lượng được, khó định tính.
Một buổi trưa hè: Khái niệm tương đối cụ thể, gắn với cảm xúc, với những kỷ niệm. Đó là một thời gian cụ thể, một không gian đầy nắng, đầy gió, đầy tiếng ve và rực rỡ hoa phượng đỏ.
?Tất cả cho ta hiểu rằng "tâm hồn tôi" là một tâm hồn nhạy cảm, phong phú, rung động trước vẻ đẹp của thiên nhiên
2. Bài tập 2:
Những câu văn có sử dụng phép so sánh trong bài "Vượt thác":
Những động tác thả sào, rút sào, rập ràng nhanh như cắt.
Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắm chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.
Dọc sườn núi, những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ già vung tay hô đám con cháu tiến về phía trước.

(Đoạn văn tham khảo):
Nước từ trên cao phóng giữa hai vách đá dựng đứng như một bàn tay khổng lồ muốn đẩy thuyền lùi lại . Dượng Hương Thư đánh trần đứng sau lái co người phóng sào chống trả với sức nước để đưa thuyền tiến lên. Trông dượng Hương Thư Không kém gì một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ: các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, ghì trên ngọn sào.Đến chiều tối, thuyền đã vượt qua thác Cổ Cò. Mọi người trên thuyền đều thở phào nhẹ nhõm.
Bài tập 3:

Qua hai tiết học bài so sánh, các em cần nắm chắc những kiến thức nào? Chọn đáp án đúng?
Khái niệm so sánh.
Cấu tạo của phép so sánh.
Các kiểu so sánh.
Tác dụng của so sánh.
Tất cả các ý trên.
Xin chân thành
cảm ơn!