Bài 19. So sánh

Ngữ văn
Tiết 86
So sánh
Kiểm tra bài cũ
? So sánh là gì?
? Nêu cấu tạo phép so sánh ?

I - Các kiểu so sánh
1- Ví dụ:
Những ngôi sao thức ngoài kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời
( Trần Quốc Minh )
2- Nhận xét
- Phép so sánh
- Từ so sánh:
+ chẳng bằng
-> Chỉ ý so sánh không ngang bằng
+ là
-> Chỉ ý so sánh ngang bằng
Tiết 86 So sánh
Tiết 86 So sánh
So sánh
không ngang bằng

Là, như , y như, giống như,
tựa như, bao nhiêu, bấy nhiêu.

Hơn, kém, không bằng , chưa bằng, chẳng bằng.

Tiết 86 So sánh
So sánh
ngang bằng
3- Ghi nhớ:
Có hai kiểu so sánh:
- So sánh không ngang bằng.
- So sánh ngang bằng.
II - Tác dụng của so sánh
1- Ví dụ:
Mỗi chiếc lá rụng có một linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng. Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên hay giữ thăng bằng cho chậm tới cái giây nằm phơi trên mặt đất. Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại : cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây không bằng một vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ nên thơ. Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành. Có chiếc lá đầy âu yếm rơi bám vào một bông hoa thơm, hay đến mơn trớn một ngọn cỏ xanh mềm mại. ( Khái Hưng )
1- Chỉ ra phép so sánh trong đoạn văn trên.
2- Nêu tác dụng của phép so sánh đối với việc miêu tả sư vật, sự việc? Đối với việc thể hiện tư tưởng, tình cảm của người viết?
Tiết 86 So sánh
Tiết 86 So sánh
2- Nhận xét
Hình ảnh chiếc lá rơi được so sánh với nhiều hình ảnh, sự vật, .. khác nhau-> hình ảnh chiếc lá hiện lên sinh động -> giúp người đọc cảm nhận được mỗi chiếc lá khi rụng xuống đều có những trạng thái khác nhau , tâm tình khác nhau.
Thông qua phép so sánh, tác giả bày tỏ suy nghĩ , quan niệm của mình về sự sống và cái chết.
3- Ghi nhớ
So sánh có tác dụng gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thể, sinh động.
- Có tác dụng biểu hiện tư tưởng tình cảm sâu sắc.

Tiết 86 So sánh
Tiết 86 So sánh
Bài tập: Đọc đoạn văn sau:
Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt. Thuyền cố lấn lên. Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.
( Trích "Vượt thác" - Võ Quảng)
Phân tích tác dụng của phép so sánh trong đoạn văn.
Lưu ý: Khi phân tích tác dụng của phép so sánh trong văn, thơ, cần:
Chỉ rõ những từ ngữ thực hiện phép so sánh.
Phân tích tác dụng gợi hình , gợi cảm mà những hình ảnh so sánh gợi ra.
Đánh giá thành công trong nghệ thuật biểu đạt của tác giả.

Tiết 86 So sánh
Tiết 86 So sánh
Tiết 86 So sánh
III- Luyện tập

Bài tập 1: Chỉ ra các phép so sánh trong những khổ thơ dưới đây. Cho biết chúng thuộc những kiểu so sánh nào? Phân tích tác dụng của phép so sánh.
a- Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Toả nắng xuống lòng sông lấp loáng
( Tế Hanh )
b- Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm
Con đi đánh giặc mười năm
Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi.
( Tố Hữu )
c- Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng
Bóng bác cao lồng lộng
ấm hơn ngọn lửa hồng
( Minh Huệ )





Tiết 86 So sánh
Bài 2: Trả lời câu hỏi bằng cách khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng nhất.
Câu 1: So sánh là gì?
A- So sánh là đem đối chiếu sự vật này với sự vật khác để làm tăng giá trị gợi hình, gợi cảm.
B- So sánh là làm cho sự vật trở lên gần gũi với con người
C -So sánh là đối chiếu sự vật ,sự việc này với sự vật ,sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình ,gợi cảm cho sự diễn đạt
Câu 2 : Tác dụng của so sánh là?
A-So sánh có tác dụng gợi hình gợi cảm
B- So sánh có tác dụng biểu hiện tư tưởng tình cảm sâu sắc
C- So sánhvừa có tác dụng gợi hình giúp cho việc miêu tả sự vật,sự việc được cụ thể sinh động,vừa có tác dụng biểu hiện tư tưởng tình cảm sâu sắc
Tiết 86 So sánh
Bài 3:
Dựa theo bài " Vượt thác" hãy viết đoạn văn từ 3 đến 5 câu tả Dượng Hương Thư đưa thuyền vượt qua thác dữ , trong đoạn văn có sử dụng cả hai kiểu so sánh đã được giới thiệu.
Nước từ trên cao phóng giữa hai vách đá dựng đứng như một bàn tay khổng lồ muốn đẩy thuyền lùi lại. Dượng Hương Thư đánh trần đứng sau lái co người phóng sào chống trả với sức nước để đưa thuyền tiến lên. Trông Dượng Hương Thư không kém gì một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh Hùng Vĩ: các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, cặp mắt nảy lửa, ghì trên ngọn sào. Đến chiều tối, thuyền đã vượt qua thác Cổ Cò. Mọi người trên thuyền thở phào nhẹ nhõm, bình thản như chưa có chuyện gì xảy ra.
Tiết 86 So sánh
Tiết 86 So sánh

- Học thuộc ghi nhớ.
- Tìm trong các văn bản đã học có sử dụng phép so sánh.
- Hoàn thành bài tập 3.
- Chú ý vận dụng phép tu từ so sánh vào văn miêu tả
Hướng dẫn về nhà