Bài 19. So sánh

KIỂM TRA BÀI CŨ
Phó từ là gì? Có mấy loại phó từ chính?
Xác định phó từ trong các câu sau?
Các phó từ ấy bổ sung ý nghĩa về mặt gì cho các động từ, tính từ?
Câu 1: Ai ơi chua ngọt đã từng
Non xanh nước bạc ta đừng quên nhau
Câu 2: Còn non, còn nước, còn trời
Còn cô bán rượu anh còn say sưa
Câu 3: Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối
Câu 1: Ai ơi chua ngọt đã từng
Non xanh nước bạc ta đừng quên nhau
Câu 2: Còn non, còn nước, còn trời
Còn cô bán rượu anh còn say sưa
Câu 3: Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối
SO SÁNH
Tiết 78
I. So sánh là gì?
1. Xét ví dụ: SGK/24
Câu 1: Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan
(Hồ Chí Minh)
Câu 2: Trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy
trường thành vô tận
(Đoàn Giỏi)
Tìm những tập hợp từ chứa hình ảnh so sánh trong các câu trên?
-Trẻ em như búp trên cành
-Rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận
Trong mỗi phép so sánh trên những sự vật sự việc nào được so sánh với nhau? Vì sao có thể so sánh như vậy? Vµ so s¸nh ®Ó lµm g×?
Câu 1: Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan
(Hồ Chí Minh)
Câu 2: Trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy
trường thành vô tận
(Đoàn Giỏi)
Câu 1: Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan
(Hồ Chí Minh)
Câu 2: Trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy
trường thành vô tận
(Đoàn Giỏi)
Cơ sở: Các sự vật có điểm giống nhau (nét tương đồng) nhất định:
- Trẻ em – búp trên cành: Sự vật đang ở giai đoạn đầu tiên của quá trình phát triển (non nớt, tươi trẻ, tràn trề sức sống)
- Rừng đước – dãy tường thành vô tận: Cao ngất
Mục đích: Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt
2. Kết luận
- So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Tìm thêm các ví dụ sử dụng phép so sánh?
- Thân em như dải lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?
- Áo chàng đỏ tựa ráng pha
Ngựa chàng sắc trắng như là tuyết in.
- Nhớ ai bổi hổi bồi hổi
Như đứng đống lửa như ngồi đống than
Tiết 78 SO SÁNH
II. Cấu tạo của phép so sánh
1. Xét ví dụ:
Mô hình
Tiết 78 SO SÁNH
Tìm thêm các từ so sánh mà em biết?
Là, như là, y như, giống như,
tựa, tựa như,
bao nhiêu… bấy nhiêu,…
Trường Sơn: chí lớn ông cha
Cửu Long: lòng mẹ bao la sóng trào
(Lê Anh Xuân)
Như tre mọc th¼ng, con người không chịu khuất
(Thép Mới)
2. Kết luận
Mô hình cấu tạo đầy đủ của một phép so sánh gồm:
- Vế A (nêu tên sự vật, sự việc được so sánh)
Phương diện so sánh
Từ so sánh
Vế B (nêu tên sự vật, sự việc dùng để so sánh với sự vật sự việc nói ở vế A)
Trong thực tế mô hình cấu tạo nói trên có thể biến đổi ít nhiều:
Các từ ngữ chỉ phương diện so sánh và từ so sánh có thể lược bớt
Vế B có thể được đảo lên trước vế A cùng với từ so sánh
Tiết 78 SO SÁNH
Luyện tập
1. Bài tập 1: SGK/25-26
So sánh đồng loại
So sánh người với người
- Bao bµ cô tõ t©m nh­ mÑ
Yªu quÝ con nh­ ®Î con ra
- Ng­êi lµ cha, lµ b¸c lµ anh
Qu¶ tim lín läc tr¨m dßng m¸u nhá


- So sánh vật với vật

Quª h­¬ng lµ chïm khÕ ngät
Cho con trÌo h¸i mçi ngµy
Quª h­¬ng lµ ®­êng ®i häc
Con vÒ rîp b­ím vµng bay


Tiết 78 SO SÁNH
b. So sánh khác loại
So sánh vật với người
- Lßng ta vui nh­ héi
Nh­ cê bay, giã reo
- §µn «ng n«ng næi giÕng kh¬i
§an bµ s©u s¾c nh­ c¬i ®ùng trÇu

- So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng
- Thêi gian nh­ cá v­ît lªn
Lèi mßn nh­ sîi chØ bÒn kÐo qua
-Sù nghiÖp cña chóng ta gièng nh­ rõng c©y ®­¬ng lªn, ®Çy nhùa sèng vµ ngµy cµng lín m¹nh nhanh chãng

Tiết 78 SO SÁNH
Bài tập 2: SGK/26
Dựa vào những thành ngữ đã biết hãy viết tiếp vế B vào những chỗ trống dưới đây để tạo thành phép so sánh:
- Khoẻ như
- Đen như
- Trắng như
- Cao như
Tiết 78 SO SÁNH
CỦNG CỐ
Khái niệm so sánh
Cấu tạo của phép so sánh
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Làm bài tập 3: SGK/26
Tìm 5 thành ngữ so sánh và đặt câu với chúng:
Ví dụ: Nóng như Trương Phi
Chuẩn bị bài: SO SÁNH (tiếp theo)
Tiết 78 SO SÁNH