Bài 19. So sánh

Chẳng bằng mẹ đã thức vỡ chúng con

Mẹ là ngọn gió của con suốt đời


Những ngôi sao thức ngoài kia
Đêm nay con ngủ giấc tròn
(Trần Quốc Minh )
1.Những ngôi sao
thức ngoài kia
chẳng bằng
mẹ đã thức vì chúng con
2. Mẹ
ngọn gió của con suốt đời.
là
So sánh
ngang bằng
So sánh
không ngang bằng
Là, như , y như, giống như,
tựa như, bao nhiêu, bấy nhiêu.
Hơn, kém, không bằng , chưa bằng, chẳng bằng.
a.
là
so sánh ngang bằng
So sánh không ngang bằng
c.
so sánh ngang bằng
So sánh không ngang bằng
b.
Chưa bằng
Chưa bằng
Như
hơn
Chưa bằng
Tạo phép so sánh bằng cách điền thêm vế câu phù hợp
1. Một dải mây mỏng mềm mại như …
2. Ý chí của chị cứng hơn …
một dải lụa.
sắt thép.
Những ngôi sao thức ngoài kia Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con
Đêm nay con ngủ giấc tròn Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
(Trần Quốc Minh)
" Mỗi chiếc lá có một linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng. Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng cho chậm tới cái giây nằm phơi trên mặt đất. Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại: cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây không bằng một vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ. Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành.Có chiếc lá đầy âu yếm rơi bám vào một bông hoa thơm, hay đến mơn trớn một ngọn cỏ xanh mềm mại."
Các phép so sánh trong đoạn văn:
- Có chiếc lá tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ.
- Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi [...]
- Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại [...]
- Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất muốn bay trở lại cành.
Tỏc d?ng:
-Hình ảnh chiếc lá rơi được so sánh với nhiều hình ảnh, sự vật, .. khác nhau-> hình ảnh chiếc lá hiện lên sinh động -> giúp người đọc cảm nhận được mỗi chiếc lá khi rụng xuống đều có những trạng thái khác nhau , tâm tình khác nhau.
-Thông qua phép so sánh, tác giả bày tỏ suy nghĩ , quan niệm của mình về sự sống và cái chết.
So sánh vừa có tác dụng gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc cụ thể, sinh động;vừa có tác dụng biểu hiện tư tưởng tình cảm sâu sắc.
Cách làm bài tìm và nêu tác dụng của phép so sánh
Bước1. Đọc kỹ đoạn văn ( đoạn thơ)
Bước 2. Xác định đối tượng so sánh và sự vật, sự việc dùng để so sánh, phương diện so sánh, kiểu so sánh.
Bước 3. Cảm nhận giá trị gợi hình, gợi cảm của phép so sánh.
Đánh giá thành công trong nghệ thuật biểu đạt của tác giả.
Bước 4. Vết đoạn hoặc bài
Trần Quốc Minh đã có những câu thơ viết rất hay về mẹ:
Những ngôi sao thức ngoài kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
Trong khổ thơ, nhà thơ đã sử dụng phép so sánh không ngang bằng- sao thức không bằng mẹ thức- sao sáng suốt đêm cũng không bằng mẹ thức cả một đời lo lắng, chăm sóc, che chở hy sinh thầm lặng cho con. Khổ thơ còn xuất hiện hình ảnh so sánh ngang bằng mẹ là ngọn gió đã gợi ra những điều mát lành, bình yên, hạnh phúc mẹ mang đến cho đời con. Công ơn của mẹ thật lớn lao.Qua phép so sánh này ta cũng thấy được lòng biết ơn sâu sắc của con giành cho mẹ. Cảm ơn nhà thơ đã nói hộ tiếng lòng của bao người con.
Cách làm bài tìm và nêu tác dụng của phép so sánh
Bước1. Đọc kỹ đoạn văn ( đoạn thơ)
Bước 2. Xác định đối tượng so sánh và sự vật, sự việc dùng để so sánh, phương diện so sánh, kiểu so sánh.
Bước 3. Cảm nhận giá trị gợi hình, gợi cảm của phép so sánh.
Đánh giá thành công trong nghệ thuật biểu đạt của tác giả.
Bước 4. Vết đoạn hoặc bài
Bài tập:
Trong những hình ảnh so sánh bài 1 em thích hình ảnh nào? Vì sao?
Bài tập 2 :
Những câu văn có sử dụng phép so sánh :
- Những động tác thả sào, rút sáo rập ràng nhanh như cắt.
- Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.
- Dọc sườn núi, những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ già vung tay hô đám con cháu tiến về phía trước.
- Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.
->Hình ảnh dượng Hương Thư hiện lên thật đẹp, khoẻ mạnh, dũng cảm, oai phong ->Thể hiện sức mạnh và khát vọng chinh phục thiên nhiên của con người lao động.
->Thể hiện sự nhanh nhẹn, nhịp nhàng, khéo léo của dượng Hương Thư khi đang chỉ huy con thuyền vượt thác dữ .
Bài tập bổ sung

Hãy viết những câu văn miêu tả sử dụng hai kiểu so sánh đã học.
Bài tập 3 :
Dựa theo bài Vượt thác, hãy viết một đoạn văn từ ba đến năm câu tả dượng Hương Thư đưa thuyền vượt qua thác dữ; trong đoạn văn có sử dụng cả hai kiểu so sánh đả được giới thiệu.
5. Qua bài văn, em cảm nhận như thế nào về thiên nhiên và con người lao động?
4. Hình ảnh dượng Hương Thư trong cuộc vượt thác được miêu tả như thế nào?
3. Cảnh dòng sông và đội bờ đã thay đổi như thế nào theo từng chặng đường của con thuyền?
2. Bài văn miêu tả cuộc vượt thác của con thuyền theo trình tự thời gian, không gian nào?
Gợi ý:
1.Đoạn văn miêu tả ai? Việc gì?