Bài 19. So sánh

Nó bè bè như quạt thóc.
Nó sừng sững như cái cột đình.
Nó sun sun như con đỉa.
Nó tun tủn như cái chổi sể cùn.
Nó chần chẫn như cái đòn càn.
a)
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan. ( Hồ Chí Minh )
búp trên cành
như
Trẻ em
rừng đước
hai
b)Trông hai bên bờ,
dãy trường thành vô tận.
như
dựng lên cao ngất
( Đoàn Giỏi )
1. Ví dụ : ( sgk / 24)
c) , to hơn cả nhưng nét mặt lại vô cùng dễ mến . (Tạ Duy Anh )
Con mèo vằn vào tranh
b) . rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.
con hổ
a) Trẻ em như búp trên cành
Bài tập 2 :Dựa vào những thành ngữ đã biết, hãy viết tiếp vế B vào những ch? trống dưới đây để tạo thành phép so sánh :
- Khỏe như .....
- Đen như ......
- Trắng như ......
- Cao như .......
SO SÁNH
- Khỏe như ..........
- Đen như .............
- Trắng như ............
- Cao như ............
voi / trâu
than / hắc ín
núi / cây sào
tuyết / bông
Chậm như rùa
Đẹp / tươi như hoa
Nhanh như sóc
Nhát như thỏ
Sóc
1. Ví dụ : (sgk / 24, 25)
Nó sun sun như con đỉa .
b) . rừng đước dựng lên cao ngất như hai
dãy trường thành vô tận.
a) Trẻ em như búp trên cành
A
A
B
B
búp trên cành
như
Nó
dựng lên cao ngất
rừng đước
Trẻ em
như
con đỉa
hai dãy trường thành vô tận
sun sun
bằng
như
là.
Phương diện so sánh
Vế A (sự vật được so sánh)
Phương diện so sánh
Từ so sánh
Vế B
(sự vật dùng để so sánh)
Vế A (sự vật được so sánh)
Phương diện so sánh
Vế B
(sự vật dùng để so sánh)
Từ so sánh
II. Cấu tạo của phép so sánh
1. Ví dụ : (sgk / 24, 25)
búp trên cành
như
dựng lên cao ngất
rừng đước
Trẻ em
như
hai dãy trường thành vô tận
Khỏe
như
voi
I. So sánh là gỡ?
II. Mô hỡnh cấu tạo của phép so sánh :
* Trong thực tế sử dụng mô hỡnh cấu tạo phép so sánh có thể lược bớt.



VD4 : 1. Trường Sơn : chí lớn ông cha.
Cửu Long : lòng mẹ bao la sóng trào .
(Lê Anh Xuân)
2- Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất.

* Từ so sánh có thể được thay bằng dấu hai chấm (:)
* Vế B có thể được d?o lên trước cựng t? so sỏnh.
Ghi nh? 2 :
* M� hình c�u t�o ��y �đ cđa m�t ph�p so s�nh g�m :
- V� A (n�u t�n s� v�t, s� viƯc ��ỵc so s�nh).
- V� B (n�u t�n s� v�t, s� viƯc d�ng �Ĩ so s�nh víi s� v�t, s� viƯc n�i � v� A).
- T� ng? ch� ph��ng diƯn so s�nh.
- T� ng? ch� � so s�nh (g�i t�t l� t� so s�nh).
* Trong th�c t�, m� hình c�u t�o n�i tr�n c� thĨ thay �ỉi �t nhiỊu :
- C�c t� ng? ch� ph��ng diƯn so s�nh v� ch� � so s�nh c� thĨ ��ỵc l�ỵc bít.
- V� B c� thĨ d?o l�n tr�íc v� A c�ng víi t� so s�nh.



II. Cấu tạo của phép so sánh
SO SÁNH
So sánh là gì ?
III. Luyện tập
Bài tập 1 : Với mỗi mẫu so sánh gợi ý dưới đây, em hãy tìm thêm một ví dụ :
So sánh đồng loại :
Lúc ở nhà, mẹ cũng là cô giáo
Khi tới trường, cô giáo như mẹ hiền.
(Lời bài hát)
Từ xa nhìn lại, cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ (.)
(Vũ Tú Nam)
Sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện.
- So sánh vật với vật :
- So sánh người với người :
Thầy thuốc như mẹ hiền.
- So sánh vật với vật :
b) So sánh khác loại :
- So sánh vật với người:
- So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng :
Càng thêm tuổi tác, càng tươi lòng vàng . (Võ Thanh An)
* Trường Sơn : chí lớn ông cha
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra. (Ca dao)
Lớn lên với trời xanh. (Đồng Xuân Lan)
* Ngôi nhà như trẻ nhỏ
* Bà như quả đã chín rồi
Cửu Long : lòng mẹ bao la sóng trào. (Lê Anh Xuân)
* Công cha như núi Thái Sơn
* Cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng .
* Chúng chị là hòn đá tảng trên trời
Chúng em chuột nhắt cứ đòi lung lay .
- So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng
* Lòng yêu nước của nhân dân ta như những làng sóng nhấn chìm lũ cướp nước.
* Tôi kể ngày xưa chuyện Mỵ Châu
Trái tim lầm chổ để trên đầu .
Tuần: 21
Tiết: 84
Câu 1: Trong các câu ca dao sau, câu nào có sử dụng so sánh :
a) Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương.
b) Chim khôn thì khôn cả lông
Khôn đến cái lồng người xách cũng khôn.
c) Thân em như thể con rùa
Xuống sông đội đá, lên chùa đội bia.
d) Chiều chiều ra đứng ngỏ sau
Muốn về quê mẹ mà không có đò.
X
Câu 2 : Câu ca dao sau là so sánh gì ?
Thân em như thể con rùa
Xuống sông đội đá lên chùa đội bia.
a)So sánh người với người.
b) So sánh vật với vật.
c) So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng
d) So sánh người với vật.
X
là
Dặn dò
Về nhà học bài, xem lại các ví dụ và bài tập đã làm. Đồng thời làm tiếp các bài tập còn lại.
Chuẩn bị bài : "So sánh (tt)" :
+Đọc kĩ ví dụ và trả lời các câu hỏi của ví dụ.
+Làm phần luyện tập.
Bài tập 3 : Hãy tìm những câu văn có sử dụng phép so sánh trong các bài Bài học đường đời đầu tiên và bài Sông nước Cà Mau.
-Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua.
-Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy đang làm việc.
-Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu ngêu như một gã nghiện thuốc phiện.
-Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê.
-Đến khi định thần lại, chị mới trợn tròn mắt, giương cánh lên như sắp đánh nhau.
-Mỏ cốc như cái dùi sắt, chọc xuyên cả đất.
Trả lời :
Bài
học
đường
đời
đầu
tiên
Sông
nước
Cà
Mau
- . ở đó tập trung không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ .
- Những ngôi nhà bè ban đêm ánh đèn măng-sông chiếu rực trên mặt nước như những khu phố nổi.
- Càng đổ dần về hướng Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện.
...............
Bài tập 4 : Chính tả (nghe - viết) : Sông nước Cà Mau (từ dòng sông Năm Căn mênh mông đến khói sóng ban mai) .