Bài 19. So sánh

ngữ văn 6
so sánh
Đêm nay con ngủ giấc tròn
I. Các kiểu so sánh
Chẳng bằng
là
Những ngôi sao thức ngoài kia
mẹ đã thức vì chúng con
Mẹ ngọn gió của con suốt đời.
là
Chẳng bằng
So sánh không ngang bằng
So sánh ngang bằng
So sánh
So sánh ngang bằng
So sánh không bằng
VD: là, như, giống như, tựa như ..
VD: chẳng bằng, hơn, kém, khác …
Tiết 87
so sánh
Tiết 87
I. Các kiểu so sánh
*Ghi nhớ 1:
- Có hai kiểu so sánh:
+ So sánh ngang bằng.
+ So sánh không ngang bằng
Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi một buổi trưa hè
Tỏa nắng xuống dòng sông lấp lóa
( Tế Hanh )
Con đi trăm núi ngàn khe
muôn nỗi tái tê lòng bầm
Con đi đánh giặc mười năm
khó nhọc đời bầm sáu mươi
( Tố Hữu )
I. Các kiểu so sánh
Anh đội viên mơ màng
nằm trong giấc mộng
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm ngọn lửa hồng.
( Minh Huệ )
Chưa bằng
Chưa bằng
Như
là
hơn
Ví dụ
Kiểu so sánh
a
b
c
So sánh ngang bằng
So sánh
không ngang bằng
là
Chưa bằng
Chưa bằng
Như
hơn
So sánh ngang bằng
So sánh
không ngang bằng
so sánh
Tiết 87
II. Tác dụng của so sánh.
Mỗi chiếc lá rụng có một linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng. Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng cho chậm tới cái giây nằm phơi trên mặt đất. Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại: cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây không bằng một vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ. Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành. Có chiếc lá đầy âu yếm rơi bám vào một bông hoa thơm, hay đến mơn trớn một ngọn cỏ xanh mềm mại.
( Khái Hưng )
so sánh
Tiết 87
II. Tác dụng của so sánh.
Ví dụ
Tác dụng
- Có chiếc tựa mũi tên nhọn, … như cho xong chuyện, …
- Có chiếc lá như con chim lảo đảo mấy vòng trên không, …
- Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại …
- Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, ….
 Tạo ra những hình ảnh cụ thể sinh động giúp người đọc hình dung được những cách rụng khác nhau của lá.
 Thể hiện sự quan sát tỉ mỉ, tình yêu của tác giả đối với thiên nhiên.
so sánh
Tiết 87
I. Các kiểu so sánh
*Ghi nhớ 1:
- Có hai kiểu so sánh:
+ So sánh ngang bằng.
+ So sánh không ngang bằng
*Ghi nhớ 2:
So sánh vừa có tác dụng gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thể, sinh động; vừa có tác dụng biểu hiện tư tưởng tình cảm sâu sắc
so sánh
Tiết 87
III. Luyện tập
BT1: Phân tích tác dụng gợi hình, gợi cảm của các phép so sánh trong mỗi ví dụ sau:
a, Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
Tỏa nắng xuống dòng sông lấp lóa
( Tế Hanh )
b, Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm
Con đi đánh giặc mười năm
Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi
( Tố Hữu )
Tâm hồn được so sánh với buổi trưa hè tỏa nắng xuống dòng sông, hòa vào dòng sông, làm cho con sông quê thêm đẹp, chất chứa nhiều kỉ niệm tuổi thơ mà ai đi xa cũng nhớ, cũng yêu quê mình.
So sánh không ngang bằng – cho thấy rõ hơn những khó khăn vất vả mà bầm nói riêng và những người mẹ thời chiến tranh nói chung phải chịu
so sánh
Tiết 87
III. Luyện tập
*Bài tập bổ sung:
Dùng phép so sánh để viết lại những câu sau cho sinh động, gợi tả hơn.
- Mặt trời đỏ ửng đàn nhô lên ở đằng đông
- Ông mặt trời đỏ như quả cầu lửa đang từ từ nhô lên ở đằng đông.
- Dòng sông chảy qua cánh đồng
- Dòng sông mềm như một dải lụa chảy vắt qua cánh đồng.
- Ánh nắng trải khắp cánh đồng
- Ánh nắng vàng như mật ong đang trải xuống cánh đồng.
- Cây bằng như một chiêc ô khổng lồ tỏa bóng mát rượi.
- Cây bằng tỏa bóng mát rượi