Bài 19. So sánh

Chào mừng quí thầy, cô giáo !
NGỮ VĂN 6
Em hãy cho biết trong những câu văn dưới đây, câu văn nào miêu tả sinh động và gợi cảm về bức tranh trên?

Dòng suối chảy trắng xóa.
b. Dòng suối chảy trắng xóa giữa rừng.
c. Dòng suối chảy trắng xóa giữa khu rừng trông như một dải bạc.

c. Dòng suối chảy trắng xóa giữa khu rừng trông như một dải bạc.

Tuần 20
Tiết 78 Tiếng Việt

So Sánh
I. So sánh là gì?
1.Ví dụ

a. Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan.
(Hồ Chí Minh)
b. (...) trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.
(Đoàn Giỏi)
a. Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan.
(Hồ Chí Minh)
b. (...) trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.
(Đoàn Giỏi)
2.Nhận xét
+ “Trẻ em” với “búp trên cành”
+ “Rừng đước” với “hai dãy trường thành vô tận”

-> Có nét tương đồng,
-> Tăng tính gợi hình, gợi cảm.

=> So sánh

H : Sự so sánh trong những câu trên có gì khác với sự so sánh trong câu sau?


Con mèo vằn vào tranh, to hơn cả con hổ nhưng nét mặt lại vô cùng dễ mến.
(Tạ Duy Anh)

◙ Hai câu so sánh nói trên là so sánh bằng các hình ảnh để làm nổi rõ đặc điểm cuả sự vật, sự việc. Còn so sánh giữa “con mèo vằn trong tranh” với “con hổ” ở ví dụ 3 lại có tính chất đo lường tính toán với mục đích định lượng.
*Ghi nhớ 1 (SGK)
II.Cấu tạo của phép so sánh

* Mô hình
Vế A
(sự vật được so sánh)
Phương diện
so sánh
Từ so sánh

Vế B
( sự vật dùng để so sánh)
Trẻ em
như
búp trên cành
Rừng đước
dựng lên cao ngất
như
hai dãy trường thành vô tận
là, như là, tựa như, tựa như là, giống như, y như , bao nhiêu...bấy nhiêu...
II.Cấu tạo của phép so sánh
*Ví dụ :
a) Trường Sơn : chí lớn ông cha
Cửu Long : lòng mẹ bao la sóng trào.
(Lê Anh Xuân)
-> vắng mặt từ ngữ chỉ phương diện so sánh, từ so sánh.
b) Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất. (Thép Mới)
-> từ so sánh và vế B được đảo lên trước vế A.
2.Ghi nhớ (SGK)
III.Luyện tập
Bài tập 1: Với mỗi mẫu so sánh gợi ý dưới đây, em hãy tìm thêm một ví dụ :
a) So sánh đồng loại :
- So sánh người với người :
Lúc ở nhà, mẹ cũng là cô giáo
Khi tới trường, cô giáo như mẹ hiền.
( Lời bài hát)
Lúc ở nhà, mẹ cũng là cô giáo
Khi tới trường, cô giáo như mẹ hiền.
( Lời bài hát)
- So sánh vật với vật :
Từ xa nhìn lại, cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ (...)
(Vũ Tú Nam)
Từ xa nhìn lại, cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ (...)
(Vũ Tú Nam)
b) So sánh khác loại:
- So sánh vật với người :
Ngôi nhà như trẻ thơ
Lớn lên với trời xanh
(Đồng Xuân Lan)
Ngôi nhà như trẻ thơ
Lớn lên với trời xanh.
(Đồng Xuân Lan)
Bài tập 2: Dựa vào những thành ngữ đã biết, hãy viết tiếp vế B vào những chỗ trống dưới đây để tạo thành phép so sánh :
- khỏe như...
- đen như...
- trắng như...
- cao như...
- khỏe như vâm (hùm; Trương Phi...)
- đen như bồ hóng ( cột nhà cháy; củ tam thất...)
- trắng như bông (cước; ngà; trứng gà bóc...)
- cao như cây sào (núi; sếu...)
Bài tập 3: Em hãy tìm phép so sánh trong đoạn văn sau :
“ Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.”
(Đoàn Giỏi)


“ Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.”
(Đoàn Giỏi)
* Dặn dò :
Chuẩn bị bài: “ Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả”
Tìm hiểu các đoạn văn trong bài theo câu hỏi gợi ý SGK trang 27-29.
KÍNH CHÚC
QUÝ THẦY CÔ
NHIỀU S?C KHỎE