Bài 19. So sánh

Câu 1: Phó từ là gì?

Phó từ: là những từ chuyên đi kèm động từ, tính từ để bổ sung ý nghĩa cho động từ, tính từ.
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 2: Dùng phó từ đặt câu cho những hình ảnh sau?
Trả lời:
Bông hoa rất đẹp!
Em bé đang học bài.
a. Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan.
(Hồ Chí Minh)
Ngữ liệu 1 (Sgk tr 24)
a. Trẻ em được so sánh như búp trên cành.
Non nớt, bụ bẫm, cần được nâng niu chăm sóc.
Có nét tương đồng.
Thể hiện tình cảm yêu mến, chứa chan hi vọng.
Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
b. [...] Trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.
(Đoàn Giỏi)
Thể hiện lòng yêu mến tự hào về vẻ đẹp
hùng vĩ của thiên nhiên
Cao, dài, chắc chắn, vững chãi, hùng vĩ
Có nét tương đồng.
Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
b. Rừng đước được so sánh như hai dãy trường thành vô tận.
Ngữ liệu 1 (Sgk tr 24)

Con mèo vằn vào tranh, to hơn cả con hổ nhưng nét mặt lại vô cùng dễ mến. (Tạ Duy Anh)

->Nét tương đồng: hình dáng; tương phản: tính nết.
=> Gợi tâm hồn trong sáng, hồn nhiên.
Ngữ liệu 1 (Sgk tr 24)
- So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Kết luận: (Ghi nhớ Tr 24- SGK)
Điền những tập hợp từ chứa hình ảnh so sánh trong
các câu đã dẫn ở phần I vào mô hình phép so sánh
dưới đây:
Trẻ em
như
búp trên cành
dựng lên cao
ngất
như
hai dãy trường
thành vô tận
=> Phép so sánh (đầy đủ) có 4 phần
Rừng đước
Con mèo vằn
to
hơn cả
con hổ
Mô hình cấu tạo đầy đủ của một phép so sánh gồm:
- Vế A (nêu tên sự vật, sự việc được so sánh)
- Vế B (nêu tên sự vật, sự việc dùng để so sánh với sự vật, sự việc nói ở vế A)
- Từ ngữ chỉ phương diện so sánh
- Từ ngữ chỉ ý so sánh (gọi tắt là từ so sánh)
lòng mẹ bao la sóng trào
Cửu Long
chí lớn ông cha
Trường Sơn
tre mọc thẳng
như
con người không chịu khuất
Vế B
(sự vật dùng để so sánh)
Từ so sánh
Phương diện so sánh
Vế A
(sự vật được so sánh)
Trong thực tế mô hình cấu tạo nói trên có thể biến đổi ít nhiều:
- Các từ ngữ chỉ phương diện so sánh và chỉ ý so sánh có thể được lược bớt.
- Vế B có thể được đảo lên trước vế A cùng với từ so sánh.

Bài tập 1/ T25- SGK.
Lúc ở nhà, mẹ cũng là cô giáo
Khi tới trường, cô giáo như mẹ hiền
(Lời bài hát)
Từ xa nhìn lại, cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ […]
(Vũ Tú Nam)
Bà như quả đã chín rồi
Càng thêm tuổi tác, càng tươi lòng vàng
(Võ Thanh An)
Trường Sơn: chí lớn ông cha
Cửu Long: lòng mẹ bao la sóng trào
(Lê Anh Xuân)
a. So sánh đồng loại.
- So sánh người với người:
- So sánh vật với vật:
b. So sánh khác loại:
- So sánh người với vật:
- So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng:
- So sánh vật với người:
Ngôi nhà như trẻ nhỏ
Lớn lên cùng trời xanh.
(Đồng Xuân An)
Bài tập 1/ T25- SGK.
a. So sánh đồng loại.
- So sánh người với người:
- So sánh vật với vật:
b. So sánh khác loại:
- So sánh người với vật:
- So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng:
Thầy thuốc như mẹ hiền.
Những tán lá phượng xòe ra như chiếc dù che mưa, che nắng.
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng.
Công cha như núi ngất trời
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài Biển Đông.
- So sánh vật với người:
Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện.
khoẻ như …
chậm như…
trắng như…
nhanh như…
Khoẻ như voi
Khoẻ như trâu
Khoẻ như lực sĩ
Trắng như tuyết
Trắng như ngà
Trắng như bông
Chậm như rùa
Chậm như sên
Nhanh như sóc
Nhanh như cắt
Bài tập 2/ T26- SGK
THẢO LUẬN NHÓM
(Bài tập 3/ Tr 25- SGK)
Nhóm 1, 2: Tìm những câu văn có sử dụng phép so sánh trong văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” (Tô Hoài)?
Nhóm 3, 4: Tìm những câu văn có sử dụng phép so sánh trong văn bản “Sông nước Cà Mau” (Đoàn Giỏi)?
Bài tập 3/ Tr 25- SGK:
a) Những câu văn có sử dụng phép so sánh trong văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” (Tô Hoài):
- Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua.
- Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc.
- Cái chàng dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện.
- Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê.
- Đến khi định thần lại, chị mới trợn tròn mắt, giương cánh lên, như sắp đánh nhau.
- Mỏ Cốc như cái dùi sắt, chọc xuyên cả đất.

b) Những câu văn có sử dụng phép so sánh trong văn bản “Sông nước Cà Mau” (Đoàn Giỏi):
- Càng đổ gần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện.
- [...] Ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ [...]
- [...] Cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên, hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng.
- [...] Trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.
- Những ngôi nhà bè ban đêm ánh đèn măng-sông chiếu rực trên mặt nước như những khu phố nổi.
Bài tập 3/ T25- SGK:
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:
Học thuộc khái niệm so sánh, cấu tạo
phép so sánh.
Làm hoàn thiện các bài tập trang
25, 26 vào vở
Soạn bài: Bức tranh của em gái tôi.