Bài 19. So sánh

KÍNH CHÀO
QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Phó từ là gì? Đặt một câu có dùng ít nhất một phó từ?
Phó từ là từ chuyên đi kèm với động từ và tính từ, bổ sung ý nghĩa cho động từ và tính từ.
Ví dụ: Tôi vừa học bài xong. (vừa là phó từ đứng trước, chỉ thời gian; xong là phó từ đứng sau chỉ kết quả)
a.Trẻ em như búp trên cành
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan. (Hồ Chí Minh)
Sự vật: trẻ em – búp trên cành.
Nét tương đồng: Non nớt, bụ bẫm, cần được nâng niu chăm sóc.
Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Gợi hình ảnh cụ thể, tình cảm nâng niu, trìu mến.
b. [...] Trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.
(Đoàn Giỏi)

b. Rừng đước được so sánh như hai dãy trường thành vô tận.

Có nét tương đồng.
Thể hiện lòng yêu mến tự hào về vẻ đẹp
hùng vĩ của thiên nhiên
Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Cao, dài, chắc chắn, vững chãi, hùng vĩ
Ví dụ : Con mèo vào tranh, to hơn cả con hổ nhưng nét mặt lại vô cùng dễ mến. (Tạ Duy Anh)
- Nét tương đồng: hình thức giống nhau, như lông vằn, khác nhau về tính chất: mèo hiền, hổ dữ
=>So sánh không ngang bằng
Những từ so sánh: là, như là, y như, giống như, tựa như, tựa như là, bao nhiêu… bấy nhiêu…, hơn, kém, chưa bằng…

Điền những tập hợp từ chứa hình ảnh so sánh trong
các câu đã dẫn ở phần I vào mô hình phép so sánh
dưới đây:
Trẻ em
như
búp trên cành
dựng lên cao
ngất
như
hai dãy trường
thành vô tận
=> Phép so sánh (đầy đủ) có 4 phần
Rừng đước
Con mèo vằn
to
hơn cả
con hổ
a. Trường Sơn: chí lớn ông cha
Cửu Long: lòng mẹ bao la sóng trào.
(Lê Anh Xuân)
b. Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất.
(Thép Mới)
trẻ em
như
búp trên cành
rơi xuống
như
quả rụng
con hổ
Trường Sơn
Cửu Long
Con người không chịu khuất (3)
lòng mẹ bao la sóng trào
Như (1)
tre mọc thẳng (2)
to
hơn
con mồi rời mỏ diều hâu
con mèo
chí lớn ông cha
Mô hình đầy đủ của một phép so sánh gồm những yếu tố:
Vế A (nêu tên sự vật, sự việc được so sánh)
Vế B (nêu tên sự vật, sự việc dùng để so sánh với sự vật, sự việc nói ở vế A)
Từ ngữ chỉ phương diện so sánh
Từ ngữ chỉ ý so sánh (gọi tắt là từ so sánh)
Bài tập 1/ T25- SGK.
Lúc ở nhà, mẹ cũng là cô giáo
Khi tới trường, cô giáo như mẹ hiền
(Lời bài hát)
Từ xa nhìn lại, cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ […]
(Vũ Tú Nam)
Bà như quả đã chín rồi
Càng thêm tuổi tác, càng tươi lòng vàng
(Võ Thanh An)
Trường Sơn: chí lớn ông cha
Cửu Long: lòng mẹ bao la sóng trào
(Lê Anh Xuân)
a. So sánh đồng loại.
- So sánh người với người:
- So sánh vật với vật:
b. So sánh khác loại:
- So sánh người với vật:
- So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng:
- So sánh vật với người:
Ngôi nhà như trẻ nhỏ
Lớn lên cùng trời xanh.
(Đồng Xuân Lan)
Bài tập 1/ T25- SGK.
a. So sánh đồng loại.
- So sánh người với người:
- So sánh vật với vật:
b. So sánh khác loại:
- So sánh người với vật:
- So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng:
Thầy thuốc như mẹ hiền.
Những tán lá phượng xòe ra như chiếc dù che mưa, che nắng.
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng.
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
- So sánh vật với người:
Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện.
khoẻ như …
chậm như…
trắng như…
nhanh như…
Khoẻ như voi
Khoẻ như trâu
Khoẻ như lực sĩ
Trắng như tuyết
Trắng như ngà
Trắng như bông
Chậm như rùa
Chậm như sên
Nhanh như sóc
Nhanh như cắt
Bài tập 2/ T26- SGK
Bài tập 3/ Tr 25- SGK:
a) Những câu văn có sử dụng phép so sánh trong văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” (Tô Hoài):
- Những ngọn cỏ gẫy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua.
- Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc.
- Cái chàng dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện.
- Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê.
- Đến khi định thần lại, chị mới trợn tròn mắt, giương cánh lên, như sắp đánh nhau.
- Mỏ Cốc như cái dùi sắt, chọc xuyên cả đất.

b) Những câu văn có sử dụng phép so sánh trong văn bản “Sông nước Cà Mau” (Đoàn Giỏi):
- Càng đổ gần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện.
- [...] Ở đó tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ [...]
- [...] Cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên, hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng.
- [...] Trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.
- Những ngôi nhà bè ban đêm ánh đèn măng-sông chiếu rực trên mặt nước như những khu phố nổi.
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI Ở NHÀ
Đối với bài học tiết này:
- Học thuộc khái niệm, nhớ kĩ cấu tạo phép so sánh.
- Tìm thêm ví dụ về so sánh đồng loại và so sánh khác loại, chỉ ra tác dụng của kiểu so sánh đó.
Đối với bài học tiết sau:
- Tìm hiểu về các kiểu so sánh và tác dụng của phép so sánh.
- Tập viết câu văn, đoạn văn có sử dụng phép so sánh.
- Chuẩn bị bài “Quan sát, tưởng tượng, so sánh và
nhận xét trong văn miêu tả”
CẢM ƠN
QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM