Bài 19. Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

Kiểm tra bài cũ
Nhận xét nào sau đây làm rõ về vai trò và đặc điểm của văn miêu tả?

A-Giúp hình dung được những đặc điểm nổi bật của một
sự vật,sự việc,con người.
B-Làm hiện ra trước mắt những đặc điểm nổi bật của một
sự vật,sự việc,con người.
C-Bộc lộ rõ nhất năng lực quan sát của người viết,
người nói.
D-Cả ba ý trên.
Tiết 79:
Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả
Tiết 79:
Tiết 79: QUAN SáT,Tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

I)Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
I)Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét
trong văn miêu tả.
-Quan sát:huy động các giác quan để nhận thức
sự vật,hiện tượng.

-Tưởng tượng:hình dung ra cái chưa có hoặc
không có.

-So sánh:dùng cái đã biết để làm rõ,nổi bật
cái chưa biết rõ.

-Nhận xét:đánh giá,khen, chê.
Em hiểu
thế nào là
quan sát,
tưởng tượng,
so sánh và
nhận xét ?

Tiết 79: QUAN SáT,Tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

I)Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
1)Ví dụ 1 :
a)Đoạn 1:
Cái chàng Dế Choắt,người gầy gò và lêu nghêu như
một gã nghiện thuốc phiện.Đã thanh niên rồi mà
cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng,hở cả mạng sườn
như người cửi trần mặc áo ghi-lê.Đôi càng bè bè ,
nặng nề,trông đến xấu.Râu ria gì mà cụt có một mẩu
và mặt mũi thì lúc nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ.

(Bài học đường đời đầu tiên-Tô Hoài)
Đoạn 1
Tiết 79: QUAN SáT,Tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

I)Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
1)Ví dụ 1:
a)Đoạn 1:
b)Đoạn 2:

Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi,
kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện.
Trên thì trời xanh,dưới thì nước xanh,chung quanh
mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá.Tiếng rì rào
bấttận của những khu rừng xanh bốn mùa,cùng tiếng
sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm
không ngớt vọng về trong hơi gió muối[..].Dòng sông
Năm Căn mênh mông,nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm
như thác,cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp
xuốngnhư người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng.
Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước,
trông hai bên bờ,rừng đước rựng lên cao ngất như
hai dãy trường thành vô tận.

Đoạn 2
(Sông nước Cà Mau-Đoàn Giỏi)
Tiết 79: QUAN SáT,Tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

I)Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
1)Ví dụ 1:
a)Đoạn 1:
b)Đoạn 2:
c)Đoạn 3:

Mùa xuân,cây gạo gọi đến bao nhiêu là chim
ríu rít.Từ xa nhìn lại,cây gạo sừng sững như
một tháp đèn khổng lồ:hàng ngàn bông hoa là
hàng ngàn ngọn lửa hồng,hàng ngàn búp nõn
là hàng ngàn ánh nến trong xanh,tất cả đều
long lanh,lung linh trong nắng.Chào mào,sáo
sậu,sáo đen,.đàn đàn lũ lũ bay đi bay về,lượn
lên lượn xuống.Chúng gọi nhau trò chuyện,
trêu ghẹo và tranh cãi nhau,ồn mà vui không
thể tưởng tượng được.Ngày hội mùa xuân đấy.

Đoạn 3
(Vũ Tú Nam)
Tiết 79: QUAN SáT,Tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

I)Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
1)Ví dụ 1:
a)Đoạn 1:
b)Đoạn 2:
c)Đoạn 3:

Mỗi đoạn văn miêu tả đối tượng nào?Đặc điểm nổi bật của đối tượng miêu tả là gì?Thể hiện qua những từ ngữ hình ảnh nào?
Tiết 79: QUAN SáT,Tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

I)Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
1)Ví dụ 1 :
a)Đoạn 1:

Cái chàng Dế Choắt,người gầy gò và lêu nghêu như
một gã nghiện thuốc phiện.Đã thanh niên rồi mà
cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng,hở cả mạng sườn
như người cửi trần mặc áo ghi-lê.Đôi càng bè bè ,
nặng nề,trông đến xấu.Râu ria gì mà cụt có một mẩu
và mặt mũi thì lúc nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ.

(Bài học đường đời đầu tiên-Tô Hoài)
Đoạn 1
-Đối tượng miêu tả:Dế Choắt
-Đặc điểm nổi bật:gầy gò,ốm yếu,đáng thương.
-Những từ ngữ,hình ảnh:
người gầy gò,lêu nghêu,cánh ngắn củn,
mặt mũi thì lúc nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ.
Tiết 79: QUAN SáT,Tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

I)Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
1)Ví dụ 1:
a)Đoạn 1:
b)Đoạn 2:

Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi,
kênh rạch càng bủagiăng chi chít như mạng nhện.
Trên thì trời xanh,dưới thì nước xanh,chung quanh
mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá.Tiếng rì rào
bất tận của những khu rừng xanh bốn mùa,cùng tiếng
sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm
không ngớt vọng về trong hơi gió muối[..].Dòng sông
Năm Căn mênh mông,nước ầm ầm đổ ra biểnngày đêm
như thác,cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp
Xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng.
Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước,
trông hai bên bờ,rừng đước rựng lên cao ngất như
hai dãy trường thành vô tận.

Đoạn 2
(Sông nước Cà Mau-Đoàn Giỏi)
-Đối tượng miêu tả:
Cảnh sông nước vùng Cà Mau.
-Đặc điểm nổi bật:
Vẻ đẹp thơ mộng và hùng vĩ.
Những từ ngữ hình ảnh:
kênh rạch bủa giăng chi
chít như mạng nhện,trời
xanh,nước xanh,nước ầm
ầm đổ ra biển.
Tiết 79: QUAN SáT,Tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

I)Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
1)Ví dụ 1:
a)Đoạn 1:
b)Đoạn 2:
c)Đoạn 3:


Mùa xuân,cây gạo gọi đến bao nhiêu là chim
ríu rít.Từ xa nhìn lại,cây gạo sừng sững như
một tháp đèn khổng lồ:hàng ngàn bông hoa là
hàng ngàn ngọn lửa hồng,hàng ngàn búp nõn
là hàng ngàn ánh nến trong xanh,tất cả đều
long lanh,lung linh trong nắng.Chào mào,sáo
sậu,sáo đen,.đàn đàn lũ lũ bay đi bay về,lượn
lên lượn xuống.Chúng gọi nhau trò chuyện,
trêu ghẹo và tranh cãi nhau,ồn mà vui không
thể tưởng tượng được.Ngày hội mùa xuân đấy.

Đoạn 3
(Vũ Tú Nam)
-Đối tượng miêu tả:Cảnh mùa xuân
-Đặc điểm nổi bật:Đẹp,vui,náo nức.
-Những từ ngữ hình ảnh:
+Cây gạo sừng sững.
+Hàng ngàn bông hoa.
+.đàn đàn lũ lũ.trò chuyện trêu ghẹo.
Tiết 79: QUAN SáT,Tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

I)Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
1)Ví dụ 1:
a)Đoạn 1:
b)Đoạn 2:
c)Đoạn 3:

*)Nhận xét:





Để viết được như trên người viết cần có những
năng lực cơ bản nào?
Nhận xét:
?Để viết được các đoạn văn miêu tả hay
người viết cần quan sát kĩ,tưởng tượng
phong phú,so sánh và nhận xét sâu sắc,
tinh tế.
Tiết 79: QUAN SáT,Tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

I)Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
1)Ví dụ 1:
a)Đoạn 1:
b)Đoạn 2:
c)Đoạn 3:

*)Nhận xét:


Đoạn 1:
-Gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện.
-Như người cởi trần mặc áo gi-lê.
Đoạn 2:
-Cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như
người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng.
-Rừng đước rựng lên cao ngất như hai dãy trường thành
vô tận.
Đoạn 3:
-Cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ.
-Hàng ngàn bông hoa là hàng ngàn ngọn lửa hồng.
-Hàng ngàn búp nõn là hàng ngàn ánh nến trong xanh.
Tiết 79: QUAN SáT,Tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

I)Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
1)Ví dụ 1:
a)Đoạn 1:
b)Đoạn 2:
c)Đoạn 3:

*)Nhận xét:

2)Ví dụ 2:

a)Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi,
kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện.
Trên thì trời xanh,dưới thì nước xanh,chung quanh
mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá.Tiếng rì rào
bất tận của những khu rừng xanh bốn mùa,cùng tiếng
sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm
không ngớt vọng về trong hơi gió muối[..].Dòng sông
Năm Căn mênh mông,nước ầm ầm đổ ra biểnngày đêm
như thác,cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp
Xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng.
Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước,
trông hai bên bờ,rừng đước rựng lên cao ngất như
hai dãy trường thành vô tận.
Đoàn Giỏi


b) Dòng sông Năm Căn mênh mông,nước(...)đổ ra
biển ngày đêm(...),cá nước bơi hàng đàn đen trũi(...)
giữa những đầu sóng trắng.Thuyền xuôi giữa dòng
con sông rộng hơn ngàn thước,trông hai bên bờ,
rừng đước rựng lên cao ngất(...).
Tiết 79: QUAN SáT,Tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

I)Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
1)Ví dụ 1:
a)Đoạn 1:
b)Đoạn 2:
c)Đoạn 3:

*)Nhận xét:

2)Ví dụ 2:
*Nhận xét


Những từ bị lược bỏ:
+ầm ầm
+như thác
+nhô lên hụp xuống như người bơi
ếch
+như hai dãy trường thành vô tận
?Đều là những so sánh,liên tưởng độc đáo,thú vị.
?Không có những những từ ngữ trên,đoạn văn
mất đi sự sinh động,không gợi trí tưởng tượng
cho người đọc.
Tiết 79: QUAN SáT,Tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

I)Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
1)Ví dụ 1:
a)Đoạn 1:
b)Đoạn 2:
c)Đoạn 3:

*)Nhận xét:

2)Ví dụ 2:
*Nhận xét
3)Kết luận:




Muốn miêu tả được,trước hết người viết
cần làm gì?
Ghi nhớ:
Muốn miêu tả được,trước hết người ta phải biết quan sát,
rồi từ đó nhận xét,liên tưởng,tưởng tượng,ví von,so sánh.
để làm nổi bật lên những đặc điểm tiêu biểu của sự vật.
Tiết 79: QUAN SáT,Tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

I)Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
1)Ví dụ 1:
a)Đoạn 1:
b)Đoạn 2:
c)Đoạn 3:

*)Nhận xét:

2)Ví dụ 2:
*Nhận xét
3)Kết luận:



Bài học từ những lời khuyên của các nhà văn:

-Muốn miêu tả tốt cần phải biết quan sát(trong thực tế hoặc
trong sách vở.)
-Khi quan sát phải suy nghĩ để phát hiện những nét riêng,
nét đặc trưng của sự vật.
-Cần có hứng thú và rung động khi quan sát và miêu tả.
-Phát huy trí tưởng tượng trong quan sát và miêu tả.
-Miêu tả phải trung thực:trung thực trong quan sát,trong thể
hiện và trong cảm xúc.
-Biết sử dụng biện pháp so sánh và nhân hoá trong miêu tả.
-Ngôn ngữ miêu tả cần dung dị.
-Văn miêu tả rất cần có sự hiểu biết về con người và thế giới
xung quanh

Tiết 79: QUAN SáT,Tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

I)Quan sát,tưởng tượng,so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
1)Ví dụ 1:
a)Đoạn 1:
b)Đoạn 2:
c)Đoạn 3:

*)Nhận xét:

2)Ví dụ 2:
*Nhận xét
3)Kết luận:


Sự so sánh,liên tưởng nào sau đây không
phù hợp để tả mặt trăng đêm rằm?

A-Mặt trăng tròn như một quả bưởi vàng.
B-Vầng trăng tròn như một quả bóng ai
để quên giữa trời.
C-Trăng tờ mờ sáng như ánh sáng của
ngọn đèn dầu.