Bài 19. Những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm ở các thế kỷ X-XV

Nhiệt liệt chào mừng các thầy
cô giáo đến tham dự
Bài 19:
Những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm ở các thế kỷ X-XV
Trình bày: Quách Thị Kim Oanh

CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC TỐNG THỜI LÍ
(1075-1077)
Các ý chính:
Ý đồ xâm lược của nhà Tống
Tiểu sử Lí Thường Kiệt
Diễn biến:
+ GĐ1: Nhà Lý chủ động tiến công
+ GĐ2:
Kháng chiến bùng nổ
Cuộc chiến trên sông Như Nguyệt
- Ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thắng lợi
I, Ý đồ xâm lược của nhà Tống
Vào những năm 70 của thế kỉ XI trong lúc Đại Việt đang phát triển thì nhà Tống gặp khó khăn về kinh tế, chính trị: các phe phái trong triều, xung đột với Tây Hạ, Liêu.
=> Xâm lược Đại Việt để giải quyết tình hình khó khăn trong nước
Sơ lược về tiểu sử của
Lý Thường Kiệt
- Là người phường Thái Hòa (Thăng Long – Hà Nội).
- Lúc nhỏ đã có chí lớn, ham đọc binh thư, rèn luyện võ nghệ.
- Lớn lên làm quan cho nhà Lý: nhờ tài năng và công lao ông thăng dần đến chức Thái úy.






Tượng của Lý Thường Kiệt

II, Diễn biến
- Thái uý Lý Thường Kiệt được cử làm tổng chỉ huy, tổ chức kháng chiến.
- Lí thường Kiệt chủ trương “Tiến công trước để tự vệ”, “Ngồi yên đợi giặc không bằng đem quân đánh trước để chặn thế mạnh của giặc”
1, Giai đoạn 1: Nhà Lý chủ động tiến công
a, Hoàn cảnh :
Nhà Tống chuẩn bị xâm lược Đại Việt
Lý Thường Kiệt chủ trương  độc đáo sáng tạo:”tiến công trước để tự vệ”, ông nói: “Ngồi yên đợi giặc, không bằng đem quân đánh trước để chặn thế mạnh của giặc”
b, Thực hiện:
  -Mục tiêu đánh thành Ung Châu, Châu Khâm, Châu Liêm  là căn cứ xuất phát, là địa điểm tập trung  lương thực, vũ khí tiến hành nhữngtrận đánh thăm dò Đại Việt của Nhà Tống.
    -Cuối năm 1075, 10 vạn quân ta , chia làm 2 đạo tiến vào đất Tống:
  +Đạo quân bộ  vượt biên giới đánh lên Ung Châu   
+Lý Thường Kiệt chỉ huy quân thủy, đổ bộ vào Châu Khâm... rồi từ đó  tiến về phía thành Ung Châu.
-Trên đường tiến quân, để tranh thủ sự  ủng hộ của nhân dân Trung Quốc, Lý Thường Kiệt nói rõ mục đích tự vệ  của mình.
c, Kết quả:
-Sau 42 ngày đêm công phá,quân ta đã chiếm được thành Ung Châu.
-Tướng Tô Giám của nhà Tống phải tự tử.
-Quân Tống bị hoang mang,rơi vào thế bị động.
=>Âm mưu xâm lược của nhà Tống bước đầu bị phá vỡ.
* Ý nghĩa: làm thay đổi kế hoạch  và làm chậm lại cuộc tấn công xâm lược Đại Việt của Nhà Tống.
2, Giai đoạn 2:
a, Kháng chiến bùng nổ:
* Chuẩn bị :
-Sau khi rút quân khỏi thành Ung Châu, Lý Thường Kiệt cho quân bố phòng:
+ Cho quân mai phục ở biên giới.
 + Cử Lý Kế Nguyên giữ vùng  biển Quảng Ninh  để chặn quân thủy.
+ Xây dựng phòng tuyến Sông Cầu (sông Như Nguyệt), do Lý Thường Kiệt chỉ huy gồm cả quân thủy và quân bộ.
* Diễn biến :
Cuối năm 1076 quân Tống tấn công nước ta bằng 2 cánh quân thủy bộ:
 +Quân bộ  do Quách Quỳ, Triệu Tiết chỉ huy gồm  10 vạn bộ binh tinh   nhuệ, 1 vạn ngựa chiến, 20 vạn dân phu . Quân thủy  do Hòa Mâu  dẫn đầu .
 +Quân bộ vượt ải Nam Quan vào Lạng sơn bị Thân cảnh Phúc  chặn đánh  phải dừng lại ở bờ bắc sông  Như Nguyệt , chờ  quân thủy tiếp viện, nhưng quân thủy   đã bị  Lý kế Nguyên đánh bại .

b.Cuộc chiến trên sông Như Nguyệt.
 - Chờ mãi không thấy thủy quân đến, Quách Qùy cho đóng bè 2 lần vượt  vượt sông,bị ta phản công , đẩy lùi chúng về bờ bắc
  - Để khích lệ tinh thần chiến đấu của quân sĩ, Lý Thường Kiệt  cho người vào đền  bên sông ngâm bài thơ “Nam Quốc Sơn Hà”.
  - Thất vọng, Quách Quỳ ra lệnh “Ai còn bàn đánh sẽ bị chém” và chuyển sang củng cố phòng ngự.Quân Tống mệt mỏi, , lương thảo cạn dần,chán nản, bị động
  - Cuối xuân năm 1077, quân Lý Thường Kiệt, bất ngờ tấn công đánh mạnh vào trại giặc, quân Tống thua to ,tuyệt vọng  phải chấp nhận giảng hòa  và rút quân  .

Lược đồ trận chiến trên sông Như Nguyệt
*Kết quả
-Quân Tống thua to “ Mười phần chết đến năm, sáu phần” 
-Lâm vào tình thế hết sức khó khăn và tuyệt vọng
-Quân Tống buộc phải từ bỏ mộng xâm lược Đại Việt .
-Nền độc lâp, tự chủ của Đại Việt được bảo vệ.
* Ý nghĩa:
     -Cuộc chiến ở Như Nguyệt là trận đánh tuyệt vời  trong lịch sử  chống ngoại xâm .
    -Nền độc lập tử chủ của Đại Việt  được củng cố .
    -Nhà Tống từ bỏ mộng xâm lược Đại Việt .
III, Ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thắng lợi
* Nguyên nhân thắng lợi.
  -Tinh thần đoàn kết các dân tộc, tinh thần yêu nước,quyết chiến ,quyết thắng của nhân dân ta.
   -Tinh thần chủ động, tích cực trong chiến lược, chiến thuật của vua tôi nhà Lý, tài chỉ huy của Lý Thường Kiệt.
* Cách đánh độc đáo của Lý Thường Kiệt
- Tiến công thành Ung Châu để tự vệ
- Chủ động xây dựng phòng tuyến  Như Nguyệt  để chận địch vào Thăng Long .
- Phòng thủ để địch chán nản và mệt mỏi .
- Chủ động giảng hòa để giữ danh dự cho nhà Tống .
Ý nghĩa lịch sử
Cuộc kháng chiến chống Tống thắng lợi :
- Độc lập được giữ vững
   - Đem lại cho nhân dân niềm tự hào sâu sắc .
   - Lòng tin tưởng ở sức mạnh và tiền đồ của dân tộc .
   - Nhà Tống không xâm lược dù tồn tại mấy trăm năm