Bài 19. Nhân dân Việt Nam kháng chiến chống Pháp xâm lược (Từ năm 1858 đến trước năm 1873)

Phần Ba
(1858 - 1918)
LỊCH SỬ VIỆT NAM
I
I. LIÊN QUÂN PHÁP – TÂY BAN NHA XÂM LƯỢC VIỆT NAM. CHIẾN SỰ Ở ĐÀ NẴNG NĂM 1858
- Giữa thế kỉ XIX, Việt Nam là một nước độc lập có chủ quyền song chế độ phong kiến đã lâm vào khủng hoảng, suy yếu nghiêm trọng.
1. Tình hình Việt Nam đến giữa thế kỉ XIX trước khi thực dân Pháp xâm lược
Kinh tế:
+ Nông nghiệp: sa sút, mất mùa, đói kém xảy ra thường xuyên.
+ Công thương nghiệp bị đình đốn do chính sách “ bế quan tỏa cảng” của nhà nước .
Nông nghiệp thời nguyễn
I. LIÊN QUÂN PHÁP – TÂY BAN NHA XÂM LƯỢC VIỆT NAM. CHIẾN SỰ Ở ĐÀ NẴNG NĂM 1858
1. Tình hình Việt Nam đến giữa thế kỉ XIX trước khi thực dân Pháp xâm lược
- Quân sự :lạc hậu, chính sách ngoại giao có những sai lầm : nhất là chính sách “ cấm đạo”.
Xã hội: nhiều cuộc khởi nghĩa chống triều đình nổ ra ở khắp nơi
=> Việt Nam đứng trước nguy cơ bị xâm lược.
Cảnh hành hình giáo sĩ  năm 1838 dưới thời Minh Mạng
Lược đồ phong trào khởi nghĩa nông dân dưới thời Nguyễn.
2. Thực dân Pháp ráo riết chuẩn bị xâm lược Việt Nam.(Đọc Thêm)
3. Chiến sự ở Đà Nẵng năm 1858.
Lược đồ liên quân Pháp- Tây Ban Nha tấn
công Đà Nẵng năm 1858
- Chiều 31.8.1858, liên quân Pháp - Tây Ban Nha dàn trận trước cửa biển Đà Nẵng.
- 1.9.1858, Pháp tấn công bán đảo Sơn Trà, mở đầu xâm lược Việt Nam.
3. Chiến sự ở Đà Nẵng năm 1858
Tại sao Pháp lại chọn Đà Nẵng là nơi nổ súng mở đầu xâm lược nước ta?

ĐÀ NẴNG
Nằm trên trục giao thông Bắc- Nam.
Cách Huế 100 km về phía Bắc.
Hải cảng Đà Nẵng sâu và rộng.
Âm mưu: chiếm Đà Nẵng làm căn cứ
rồi tấn công ra Huế, nhanh chóng buộc
triều đình nhà Nguyễn đầu hàng.
Là nơi thực dân Pháp xây dựng được cơ sở giáo dân theo  Kitô.
Quân dân ta chiến đấu chống trả đẩy lùi các đợt tấn công của địch, thực hiện kế hoạch “ Vườn không nhà trống” gây cho địch nhiều khó khăn.
Kế hoạch đánh nhanh thắng nhanh của Pháp bước đầu thất bại.

Pháp tấn công bán đảo Sơn Trà
Quân Pháp tấn công thành Gia Định
II.Cuộc kháng chiến chống Pháp ở Gia Định và các tỉnh miền Đông Nam Kì từ năm 1859 đến năm 1862
Kháng chiến ở Gia Định.
- 9.2.1859, Pháp đưa quân vào Gia Định.
- 17.2.1859, Pháp đánh chiếm thành Gia Định.
- Quân đội triều đình nhanh chóng tan dã
- Nhân dân chủ động kháng chiến ngay từ đầu:P thất bại trong âm mưu “đánh nhanh, thắng nhanh” phải chuyển sang kế hoạch “ chinh phục từng gói nhỏ” .
- Năm 1860, Pháp gặp nhiều khó khăn, dừng các cuộc tấn công ở Gia Định
- Triều đình cử Nguyễn Tri Phương vào Gia Định xây dựng Đại Đồn Chí Hòa để chặn giặc.
- Nhân dân tiếp tục tấn công địch ở đồn Chợ Rẫy 7.1860 do Dương Bình Tâm chỉ huy, trong triều đình xuất hiện tư tưởng chủ hòa.
2. Kháng chiến lan rộng ra các tỉnh miền Đông Nam Kì. Hiệp ước 5/6/1862.
- Tháng 10 – 1860 Pháp mở rộng đánh chiếm nước ta .
- 23.2.1861, Pháp tấn công và chiếm được Đại Đồn Chí Hòa và 3 tỉnh miền đông Nam Kì Định Tường, Biên Hòa, Vĩnh Long.
Pháp tấn công đồn Chí Hòa
- Cuộc kháng chiến của nhân dân càng phát triển mạnh, dưới sự lãnh đạo của các văn thân sĩ phu: Trương Định tiêu biểu: 10.12.1861, nghĩa quân Nguyễn Trung Trực đốt cháy tàu Ét - pê – răng của giặc trên sông Nhật Tảo.
Nguyễn Trung Trực(1839-1868)
Trận đánh trên sông Nhật Tảo
Hỏa hồng Nhật Tảo oanh thiên địa
Kiếm bạc Kiên Giang khóc quỷ thần.
- Giữa lúc phong trào kháng chiến của nhân dân đang ngày một dâng cao triều đình đã kí với Pháp Hiệp ước Nhâm Tuất 5 – 6 - 1862.
Hiệp ước Nhâm Tuất(1862)
Kí hiệp ước 5-6-1862 tại Sài Gòn
Nhượng cho Pháp 3 tỉnh miền Đông Nam Kì ( Gia Định, Định Tường, Biên Hòa).
Bồi thường cho Pháp 20 triệu quan .
Mở 3 cửa biển: Đà Nẵng, Ba Lạt, Quảng Yên cho thương nhân Pháp, Tây Ban Nha vào tự do buôn bán.
Thành Vĩnh Long sẽ trả lại cho triều đình Huế khi nào triều đình chấm dứt các hoạt động chống Pháp ở 3tỉnh miền Đông.
III. CUỘC KHÁNG CHIẾN CỦA NHÂN DÂN NAM KÌ SAU HIỆP ƯỚC 1862.
1. Nhân dân ba tỉnh miền Đông tiếp tục kháng chiến sau Hiệp ước 1862.
- Triều đình ra lệnh giải tán các đội nghĩa binh chống Pháp.
- Nhân dân tiếp tục kháng chiến vừa chống Pháp vừa chống phong kiến đầu hàng.
Khởi nghĩa Trương Định.
Trương Định(1820-1864)
Trương Định nhận phong soái
Lược đồ cuộc kháng chiến chống Pháp ở Nam Kì
- Sau hiệp ước 1862, nghĩa quân xây dựng căn cứ Tân Hòa ( Gò Công) rèn đúc vũ khí, đẩy mạnh đánh địch ở nhiều nơi.
- 28.2.1863, Pháp tấn công Gò Công, nghĩa quân anh dũng chiến đấu,
- 20.8.1864, Pháp tập kích bất ngờ Trương Định hi sinh, cuộc khởi nghĩa thất bại.
2. Thực dân Pháp chiếm ba tỉnh miền Tây Nam Kỳ
- 20.6.1867, Pháp dàn trận trước thành Vĩnh Long ép Phan Thanh Giản nộp thành.
Từ ngày 20 đến 24.6.1867, Pháp chiếm 3 tỉnh miền Tây Nam Kì không tốn 1 viên đạnVĩnh Long, An Giang, Hà Tiên.
Phan Thanh Giản, người đã tuẫn tiết sau khi thành Vĩnh Long thất thủ 
3. Nhân dân ba tỉnh miền Tây chống Pháp.
- Nhân dân miền Tây chiến đấu anh dũng tiêu biểu khởi nghĩa Nguyễn Trung Trực, Trương Định, Nguyễn Hữu Huân.
Nhân dân ba tỉnh miền Tây chống Pháp..
Căn cứ Đồng Tháp Mười - Lãnh đạo Võ Duy Dương
Căn cứ Tây Ninh
Lãnh đạo Trương Quyền
Vùng Hà Tiên, Rạch Giá, Phú Quốc - Lãnh đạo Nguyễn Trung Trực
Vùng Tân An, Mỹ Tho- Lãnh đạo Nguyễn Hữu Huân
Căn cứ U Minh- Lãnh đạo
Đỗ Thừa Long, Đỗ Thừa Tự
Nguyễn Hữu Huân (1813-1875)
CỦNG CỐ
TRẮC
NGHIỆM
1. Vào giữa thế kỉ XIX, tình hình nước ta có những đặc điểm nổi bật nào?
Chế độ phong kiến Việt Nam đang trong giai đoạn hình thành.

Chế độ phong kiến Việt Nam đang ở giai đoạn khủng hoảng suy yếu.

Chế độ phong kiến Việt Nam được củng cố vững chắc.

Một lực lượng sản xuất mới – tư tưởng chủ nghĩa đang hình thành trong lòng xã hội phong kiến.
2.Tại sao Pháp chọn Đà Nẵng làm mục tiêu tấn công đầu tiên?
Đánh Đà Nẵng làm căn cứ, tấn công ra Huế, buộc triều đình nhà Nguyễn đầu hàng

Cảng nước sâu, tàu chiến dễ ra vào

Nằm trên trục giao thông Bắc Nam, là một nơi giàu có, đông dân

Tất cả đều đúng
3. Nhân dân ta đã chiến đấu chống thực dân Pháp xâm lược như thế nào vào cuối năm 1858 ?
Triều đình ra lời hiệu triệu kêu gọi nhân dân cả nước đứng lên bảo vệ Tổ quốc.
Ngay từ đầu, quân Pháp đã làm chủ bán đảo Sơn Trà một cách dễ dàng.
Trên vịnh Đà Nẵng, hải quân của triều đìnhHuế liên tiếp tấn công quân Pháp, đốt cháy nhiều tàu giặc.
Quân và dân sát cánh bên nhau đánh giặc, cầm chân quân Pháp suốt năm tháng liền trên bán đảo Sơn Trà
Chuẩn bị cho việc xâm lược Singapo và Mã Lai.

Muốn chiếm vùng đất Nam Kì giàu có của Việt Nam, tạo căn cứ để mở rộng xâm lược Campuchia và Lào.

Pháp chiếm được Đà Nẵng và muốn rộng chiếm đóng.

Triều đình nhà Nguyễn đã đầu hàng thực dân Pháp.
4. Tháng 2/1859, thực dân Pháp đưa đại quân từ Đà Nẵng vào Gia Định là vì?
1/9/1858
1/8/1858
1/8/1859
1/9/1589
5. Liên quân Pháp Tây Ban Nha nổ súng tấn công và đổ bộ lên bán đảo Sơn Trà vào ngày nào?
A. Sĩ phu, văn thân
B. Công nhân, nông dân
C. Sĩ phu, văn thân, nông dân
D. Địa chủ phú nông và dân nghèo
6. Lực lượng có vai trò chủ chốt trong phong trào kháng chiến ở Nam kì những năm cuối thế kỉ XIX?
Lực lượng quân địch quá mạnh trong khi lực lượng quân ta quá yều.
Quan quân triều đình đông nhưng áp dụng chiến thuật sai lầm, thiếu quyết tâm đánh giặc và thắng giặc.
Quân triều thiếu sự ủng hộ của nhân dân.
Tất cả đều đúng
7. Những lí do khiến quân đội triều đình không giành được thắng lợi quyết định trên chiến trường Gia Định năm 1860?
20 - 24/6/1867
20 - 25/6/1867
20 – 24/7/1867
20 – 25/7/1867
8. Ba tỉnh miền Tây Nam kì rơi vào tay Pháp vào ngày nào?
Gia Định, Định Tường, Vĩnh Long.
Gia Định, Định Tường, Vĩnh Long, Biên Hòa.
Gia Định, Định Tường, Vĩnh Long, An Giang.
Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên.

9. Trước khi Hiệp ước 5/6/1862 được kí kết, các tỉnh thành ở Nam Kì bị thực dân Pháp chiếm đóng ?
A. Trương Quyền. Nguyễn Trung Trực.
B. Trương Định
C. Phan Tôn, Phan Liêm
D. Tất cả đều sai
10. Cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào chống Pháp ở Đông Nam Kì sau Hiệp ước 1862
Tổ chức kháng chiến ngay từ đầu.
Đường lối kháng chiến nặng về phòng thủ, thiếu chủ động tấn công, bạc nhược trước những đòi hỏi của Pháp.
Tất cả đều sai.
Tất cả đều đúng.
11. Đánh giá như thế nào về thái độ cũng như về biên pháp đối phó với Pháp khi Pháp tiến hành xâm lược Việt Nam?