Bài 19. Môi trường hoang mạc

NĂM HỌC : 2016-2017
MÔN ĐỊA LÍ
L?P 7
Tr­ường THCS Phó T©n
Giáo viên: TrÇn ThÞ B¶o Tr©m

“…..Những đụn cát di động cao như ngọn đồi hoặc những
cánh đồng đá sỏi mênh mông đến tận chân trời, của cái
khô hạn đến nứt nẻ môi, của mặt trời cháy bỏng như
thiêu đốt, của cái khát và cái chết, là nơi vắng bóng
sự sống………”
Đoạn văn trên nói đến
môi trường nào?
CHƯƠNG III
TIẾT 21: BÀI 19:
MÔI TRƯỜNG HOANG MẠC
MÔI TRƯỜNG HOANG MẠC
HOẠT ĐỘNG KINH TẾ CỦA CON NGƯỜI Ở HOANG MẠC
1. ĐẶC ĐIỂM CỦA MÔI TRƯỜNG:
Quan sát lược đồ hình 19,1, cho biết so với các môi trường khác môi trường hoang mạc chiếm tỉ lệ như thế nào?
Các hoang mạc trên thế giới thường phân bố ở đâu?
Hoang mạc chiếm 1/3 diện tích đất nổi trên thế giới.
Phần lớn tập trung dọc 2 đường chí tuyến và giữa lục địa Á-Âu thuộc châu Á, châu Phi, châu Mĩ, lục địa Ôxtrâylia.
Chí tuyến Bắc
Chí tuyến Nam
Sâu trong lục địa
Quan sát hình vẽ kết hợp kiến thức đã học giải thích tại sao hoang mạc lại xuất hiện ở những nơi đó?
Ven biển
có
dòng biển lạnh
Nằm sâu trong nội địa
Dọc theo 2 đường chí tuyến
(xa biển nhận được ít hơi nước do gió đem đến ? ít mưa)
(có nhiệt độ thấp, không khí ổn định ít có đk bốc hơi và ngưng kết -> mưa)
(do có 2 dải áp cao chí tuyến hơi nước khó ngưng tụ thành mây -> mưa ít)
TIẾT 21: BÀI 19: MÔI TRƯỜNG HOANG MẠC
1. ĐẶC ĐIỂM CỦA MÔI TRƯỜNG
a.Phân bố:
- Hoang mạc chiếm 1/3 diện tích đất nổi trên thế giới.
- Phần lớn tập trung dọc 2 đường chí tuyến và giữa lục địa Á-Âu.










Xahara
Gô bi
Xác định vị trí của hoang mạc Xa-ha-ra và hoang
mạc Gô bi trên lược đồ.
HOẠT ĐỘNG NHÓM: (2 phút) Phân tích diễn biến nhiệt độ và lượng mưa:
Nhóm 1,3: Ở hoang mạc Gô-bi
Nhóm 2,4: Ở hoang mạc Xa-ha-ra
140C
400C
260C
-20OC
22OC
400C
0
mm
8
mm
0
mm
60
mm
Dao động lớn
Ấm áp
Rất nóng
Rất ít
Rất lạnh
Không quá nóng
Rất ít
Dao động lớn
Khí hậu hoang mạc rất khô hạn, khắc nghiệt do mưa ít, khả năng bốc hơi nhiều, biên độ nhiệt giữa
các mùa trong năm và biên độ nhiệt giữa
ngày đêm lớn.
Qua đó nêu
đặc điểm
chung của
khí hậu
hoang mạc?
TIẾT 21: BÀI 19: MÔI TRƯỜNG HOANG MẠC
ĐẶC ĐIỂM CỦA MÔI TRƯỜNG:
a.Phân bố:
b.Khí hậu:
-Rất khô hạn do mưa ít, khả năng bốc hơi nhiều, biên độ nhiệt trong năm và biên độ nhiệt ngày đêm lớn.








140C
400C
260C
-20OC
22OC
400C
0
mm
8
mm
0
mm
60
mm
Dao động lớn
Ấm áp
Rất nóng
Rất ít
Rất lạnh
Không quá nóng
Rất ít
Dao động lớn
Thảo luận từng bàn:(2’)
Nêu sự khác nhau về khí hậu giữa hoang
mạc đới nóng và
hoang mạc đới
ôn hòa.
Hoang mạc đới nóng hầu như nóng quanh năm và
không có mưa.
Hoang mạc đới ôn hòa
mùa hè nóng có mưa, mùa đông rất khô, lạnh.
TIẾT 21: BÀI 19: MÔI TRƯỜNG HOANG MẠC
ĐẶC ĐIỂM CỦA MÔI TRƯỜNG:
a.Phân bố:
b.Khí hậu:
- Hoang mạc đới nóng hầu như nóng quanh năm và không có mưa.
- Hoang mạc đới ôn hòa mùa hè nóng có mưa, mùa đông rất khô, lạnh.








H.19.4 Hoang mạc cát và ốc đảo ở châu Phi
H.19.5 - Hoang mạc ở Bắc Mĩ
Quan sát H19.4 và H19.5 hãy mô tả quang cảnh thiên nhiên và động thực vật ở hoang mạc?
Thế nào là ốc đảo?(Đọc phần thuật ngữ “ốc đảo” ở SGK tr.187)
Nơi có nguồn nước ngọt và các điều kiện sống thích hợp với sự sinh sống của các sinh vật cũng như con người trong các hoang mạc.
Hoang mạc cát
Hoang mạc sét
Hoang mạc cát
Hoang mạc đá
Hoang mạc sét
Hoang mạc cát
Hoang mạc lạnh
Hoang mạc cát
TIẾT 21: BÀI 19: MÔI TRƯỜNG HOANG MẠC
ĐẶC ĐIỂM CỦA MÔI TRƯỜNG:
a.Phân bố:
b.Khí hậu:
c.Cảnh quan, động thực vật:
- Chủ yếu là sỏi đá, cồn cát.
- Thực, động vật nghèo nàn.







2.SỰ THÍCH NGHI CỦA ĐỘNG VẬT, THỰC VẬT VỚI MÔI TRƯỜNG:
*Nhóm 1+3: Cả thực vật và động vật đều có khả năng:
-Tự hạn chế sự thoát hơi nước.
-Tăng cường khả năng dự trữ nước và chất dinh dưỡng trong cơ thể.
*Nhóm 2: Thực vật:
- Rút ngắn chu kì sinh trưởng cho phù hợp với thời kì có mưa ngắn ngủi trong năm.
- Lá biến thành gai hay bọc sáp để hạn chế sự thoát hơi nước.
- Dự trữ nước trong thân, rễ rất to và dài.
*Nhóm 4: Động vật:
- Ban ngày vùi mình trong cát hoặc trong hốc đá, kiếm ăn về đêm.
- Có khả năng chịu đói khát và đi xa tìm thức ăn, nước uống.
Cây chà là có bộ rễ to
và dài để tăng khả năng
hút nước ngầm rất sâu
dưới lòng đất.
Tại sao thực vật lại
có rễ to và dài?.
Ban ngày vùi mình trong cát hoặc trong hốc đá, kiếm ăn về đêm (bò sát, côn trùng…)
Lạc đà là gia súc được ưa chuộng trong các hoang
mạc ở châu Á, châu Phi. Nó có thể nhịn khát trong
9 ngày liền, chuyên chở hàng hóa nặng đi xuyên qua
hoang mạc với tốc độ 40km/ ngày và có thể đi xa tới
350 km không ăn uống. Lạc đà chịu khát giỏi không
phải vì bụng chứa nhiều nước mà vì chúng rất ít đổ
mồ hôi khi vận động, nhưng đã uống nước thì uống rất
lâu. Nhờ có bàn chân rộng, lạc đà đi lại dễ dàng trên
cát. Cái bướu trên lưng là nơi dự trữ mỡ giúp lạc đà có
thể nhịn ăn nhiều ngày. Cái bướu căng phồng cho ta
biết lạc đà dự trữ mỡ đầy đủ. Lạc đà châu Phi chỉ có
một bướu, trong khi lạc đà châu Á có 2 bướu nên có
thể thồ trên lưng đến 250 kg hàng.
TIẾT 21: BÀI 19: MÔI TRƯỜNG HOANG MẠC
ĐẶC ĐIỂM CỦA MÔI TRƯỜNG:
a.Phân bố:
b.Khí hậu:
c.Cảnh quan, động thực vật:
2. SỰ THÍCH NGHI CỦA THỰC, ĐỘNG VẬT VỚI MÔI TRƯỜNG:
a.Đều có khả năng:
- Tự hạn chế sự thoát hơi nước.
- Tăng cường dự trữ nước và chất dinh dưỡng trong cơ thể.
b.Riêng thực vật:
- Thay đổi hình thái lá, thân phình to, rễ dài…
- Rút ngắn chu kì sinh trưởng.
c. Riêng động vật:
- Ban ngày vùi mình trong cát hoặc trong hốc đá, kiếm ăn về đêm.
- Chịu đói, khát giỏi.
Con người làm thế
nào để thích nghi với
cuộc sống khắc nghiệt ở
môi trường hoang mạc?
Sống trong các ốc đảo, mặc áo choàng nhiều lớp và trùm kín đầu
để tránh mất nước vào ban ngày và chống rét vào ban đêm.
3. Hoang mạc rộng lớn nhất trên thế giới?
4. Vĩ độ 23027’ B và 23027’ N còn gọi là đường gì?
5. Đới nào trên Trái đất có nhiệt độ cao nhất?
6. Các hành tinh trong vũ trụ quay quanh một ngôi sao lớn
tự phát ra ánh sáng, ngôi sao đó gọi là gì?
2. Tên của đới khí hậu nằm khoảng giữa chí tuyến đến
vòng cực ở cả 2 bán cầu?
7. Hải lưu làm cho khí hậu trở nên khô hạn khó gây mưa
còn có tên gọi khác là gì?
8. Hoang mạc Gô bi nằm
ở châu lục nào ?
1. Hoang mạc lớn nhất trên thế giới nằm chủ yếu ở châu lục nào?
Giải ô chữ
1
2
3
4
5
6
7
8
Chúc mừng bạn
Nói đến hoang mạc là ai cũng nghĩ đến sự khô hạn đến khắc nghiệt đối
với những ai lần đầu tiếp xúc. Hãy nghe nhà thám hiểm người Anh
Lô-răng (T.E.Lawrence 1888-1935) mô tả lần đầu qua hoang mạc ở Trung
Đông trong cuốn sách “Bảy trụ cột của sự thông thái” viết năm 1926:

“Mặt trời như cháy đỏ ở đường chân trời. Tôi đã kiệt sức đến nỗi phải
cố gắng lắm mới ngóc đầu lên được. Một cơn gió nóng thổi qua, làm da
mặt tôi như bị cháy bỏng. Tôi phải nhắm mắt lại. Tôi thỏ hồng hộc trong
đau đớn, đôi môi bị gió làm nứt nẻ, còn cổ họng bị khô cứng đến nỗi tôi
không thể nói được và mỗi lần uống nước là cả một sự tra tấn. Dù đau
đớn đến đâu, tôi vẫn cứ phải cố nuốt từng giọt nước trong sự giày vò của
nỗi đau và cơn khát. Cuối cùng, thì tôi cũng bị cái nóng, sự kiệt sức và
sự đau đớn hạ gục, tôi nằm úp mặt và khóc rưng rức như một đứa trẻ.(…)
…Chết bởi cái nóng và cái khát trong hoang mạc là một cái chết quá nhanh
chóng (người khỏe nhất chỉ có thể chịu đựng được trong vòng 2 ngày)
nhưng cũng đau đớn vô cùng. Cái khát như một căn bệnh ác tính dày vò,
nỗi sợ hãi đến kinh hoàng giày xé tâm trí chúng ta và cuối cùng thì…mặt
trời sẽ làm nốt những gì cần phải làm.”
Theo em, ở Việt Nam ta có
hoang mạc hay không ?
Mũi né (Phan Thiết)
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ :
Học bài cũ, trả lời các câu hỏi trong SGK/ tr.63 vµo vë bµi tËp.
Lµm c¸c bµi tËp ë tËp b¶n ®å.
Chuẩn bị bài mới: “Hoạt động kinh tế của con người ở hoang mạc”
Sưu tầm các tư liệu về các hoạt động kinh tế ở các hoang mạc trên thế giới.

TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC!
xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o. chóc c¸c em ch¨m ngoan, häc giái !
CHàO TạM BIệT!