Bài 19. Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418 - 1427)

1
2
Nguyễn Trãi
Lê Lợi
3
BÌNH NGÔ ĐẠI CÁO
(Nguyễn Trãi)
“Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn
Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ
Dối trời lừa dân đủ muôn ngàn kế
Gây thù kết oán trải mấy mươi năm
Bại nhân nghĩa nát cả đất trời.
Nặng thuế khóa sạch không đầm núi.
Người bị ép xuống biển dòng lưng mò ngọc,
Ngán thay cá mập thuồng luồng.
Kẻ bị đem vào núi đãi cát tìm vàng…

…Độc ác thay trúc Nam Sơn không ghi hết tội.
Dơ bẩn thay, nước Đông Hải không rửa sạch mùi .”
Biển Đông
Lào
.Nghệ An
.Nam Định
.Quảng Ninh
.Phú Thọ
Lược đồ nơi diễn ra các cuộc khởi nghĩa chống quân Minh
Trung Quốc
.Thái Nguyên
.Thanh Hóa
TRẦN NGUYÊN KHANG
TRẦN NGUYÊN THÔI
PHẠM TẤT ĐẠI
.Đông Triều
.Bắc Giang
PHẠM NGỌC
Nơi diễn
ra các
Cuộc khởi nghiã
.Ninh Bình
TRẦN NGỖI
TRẦN QUÝ KHOÁNG
.Hải phòng
TRẦN NGUYỆT HỒ
LÊ NGÃ
PHẠM CHẤN
Hãy nêu hiểu biết của em về Lê Lợi?
Lê Lợi (1385 - 1433) là một hào trưởng có uy tín lớn ở Lam Sơn (Thanh Hóa), yêu nước thương dân, ông đã dốc hết tài sản để chiêu tập nghĩa sĩ, bí mật liên lạc với các hào kiệt, xây dựng lực lượng chuẩn bị khởi nghĩa.
Ông căm ghét bọn cướp nước.
- Lê Lợi thường nói với mọi người: “Bậc trượng phu sinh ở đời phải cứu nạn lớn, lập công to, để tiếng thơm hàng nghìn thuở, chứ đâu lại xum xoe đi phục dịch kẻ khác”.
(Khâm định Việt sử thông giám cương mục)
Lam Sơn nằm bên tả ngạn sông Chu, nối liên giữa đồng bằng với miền núi và có địa thế hiểm trở. Ở Lam sơn nghĩa quân có thể xuống đồng bằng khi lực lượng mạnh, mặt khác khi địch bao vây có thể rút lên núi.
Tại vùng đất Lam Sơn, trong những ngày này có 2 sự kiện lịch sử. Theo em đó là sự kiện gì? Diễn ra vào thời gian nào?
- Năm 1416 bộ chỉ huy nghĩa quân Lam Sơn được thành lập. Họ làm lễ ăn thề ở Lũng Nhai.
Lũng Nhai – Nơi diễn ra hội thề 1416
“Tôi là phụ đạo Lê Lợi cùng Lê Lai…, Nguyễn Trãi, Đinh Liệt, Lưu Nhân Chú. 19 người tuy họ hàng quê quán khác nhau, nhưng kết nghĩa thân nhau như một tổ liền cành. Phận vinh hiển có khác nhau mong có tình như cùng chung một họ…chung sức đồng lòng, giữ gìn đất nước, làm cho xóm làng được ăn ở yên lành. Thề sống chết cùng nhau, không dám quên lời thề son sắt…Kính xin có lời thề”.
(Lam Sơn thực lục)
Em có nhận xét gì về nội dung của hội thề Lũng Nhai?
Thể hiện tinh thần đoàn kết và ý chí quyết tâm đánh giặc của nhân dân ta.
13
14
Tại sao Lê Lợi đề nghị tạm thời hoà hoãn với quân Minh ?Có giống với việc giảng hoà của Lý Thường Kiệt đánh quân Tống không ?
- Việc tạm hoà với quân Minh là để tránh cuộc bao vây của giặc Minh.
- Trong thời gian hoà hoãn ta có thời gian để củng cố lực lượng của mình , chuẩn bị cho cuộc chiến đấu mới.
- Giống với lần giảng hoà của Lý Thường Kiệt là hai bên đều ngừng đánh , còn khác nhau là thời Lý Thường Kiệt ,khi đó ta đang thắng lớn , quân Tống thua to , ta chủ động giảng hoà là để mở cho địch một lối thoát , giữ mối hoà hiếu về sau …
- Lần này ta đang gặp khó khăn nên cần có thời gian để củng cố lực lượng …
1416
7-2-1418
1423
1424
Quân Minh tấn công. Khởi nghĩa
chuyển sang giai đoạn mởi.
Nghĩa quân tạm hòa với quân Minh.
Lê Lợi cùng 18 người trong bộ chỉ huy
nghĩa quân tổ chức Hội thề Lũng Nhai.
Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa ở Lam Sơn.
Em hãy nối nội dung ở hai cột dưới đây sao cho phù hợp.
BÀI TẬP CỦNG CỐ
18
1. Ông là ai ?
- Ông sinh năm 1385, mất năm 1433.
- Là một hào trưởng có uy tín ở vùng Lam Sơn (Thanh Hóa).
- Trước cảnh nước mất, nhân dân lầm than, ông đã xây dựng lực lượng, phát động khởi nghĩa chống quân Minh.
LÊ LỢI
2. Ông là ai ?
- Ông đã dâng cho Lê Lợi bản Bình Ngô sách.
- Ông học rộng, tài cao, có lòng yêu nước thương dân hết mực.
- Là quân sư của Lê Lợi.
NGUYỄN TRÃI
3. Ông là ai ?
- Gia đình ông có 5 người tham gia nghĩa quân Lam Sơn thì 4 người đã hi sinh trong chiến đấu.
- Ông là người dân tộc Mường (Thanh Hoá)
- Ông đã hi sinh cùng toán quân cảm tử để cứu nguy cho Lê Lợi.
LÊ LAI
4. Núi nào ?
- Nghĩa quân Lam Sơn đã 3 lần rút lên núi này để tranh sự vây quét của giặc Minh.
- Thuộc Lang Chánh, Thanh Hóa
NÚI CHÍ LINH
Tiểu sử Nguyễn Trãi
Quê gốc Nguyễn Trãi là làng Chi Ngại, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương nhưng sinh ra ở Thăng Long trong dinh ông ngoại là quan Tư đồ Trần Nguyên Đán, về sau dời về sống ở làng Ngọc Ổi, xã Nhị Khê, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây. Ông là con trai của Nguyễn Phi Khanh (trước đây có tên là Nguyễn Ứng Long), vốn là học trò nghèo thi đỗ thái học sinh và bà Trần Thị Thái - con quan Tư đồ Trần Nguyên Đán, dòng dõi quý tộc nhà Trần.
Nguyễn Trãi sống trong thời đại đầy biến động dữ dội. Nhà Trần suy vong, Hồ Quý Ly lên thay, lập ra nhà Hồ, đổi tên nước là Đại Ngu
Năm 1400, Nguyễn Trãi thi đỗ Thái học sinh. Cả Nguyễn Phi Khanh và làm quan cho nhà Hồ. Nhưng chẳng bao lâu sau (1407) quân Minh sang đánh nước Đại Ngu. Nhà Hồ thua trận, cha con Hồ Quý Ly cùng các triều thần bị bắt sang TQ, trong đó Nguyễn Phi Khanh.
Tương truyền lúc ấy, Nguyễn Trãi muốn giữ tròn đạo hiếu, đã cùng em trai là Nguyễn Phi Hùng theo cha sang TQ. Nhưng đến ải Nam Quan, nghe lời cha dặn phải tìm cách rửa nhục cho đất nước, ông đã trở về và bị quân Minh bắt giữ ở Đông Quan.
Lê Lợi sinh ngày 6 tháng 8 năm Ất Sửu (10/9/1385) tại quê mẹ ở làng Chủ Sơn ( huyện Lôi Dương, tỉnh Thanh Hóa). Lớn lên Lê Lợi là một người thông minh, mạnh khoẻ và có quy tính lớn trong vùng. Ông có lòng yêu nước tha thiết, có ý chí đánh đuổi quân Minh để giải phóng dân tộc, cùng với công việc chuẩn bị khởi nghĩa đã làm cho tiếng tâm của ông lừng lấy khắp nơi. Ông là người khởi xướng, tổ chức, người lãnh tụ tối cao của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
“Lê Lợi thiên tư tuấn tú khác thường, tinh thần và dáng người tinh anh, mạnh mẽ, mắt sáng, miệng rộng, mũi cao, vai có nốt ruồi, tiếng nói như chuông, đi như rồng, bước như hổ, kẻ thức giả điều biết là người phi thường .
Lê Lợi không bị quan tước dụ dỗ, không bị uy thế khuất phục, nên dù nhà Minh dùng trăm phương nghìn kế khôn khéo, rút cục vẫn vô hiệu”.
( Dẫn theo ĐVSK toàn thư, Tập II)
TIỂU SỬ LÊ LỢI: