Bài 18. Tuần hoàn máu

Bài 18
TUẦN HOÀN
Chức năng của động mạch, tĩnh mạch và mao mạch:
Động mạch là những mạch máu xuất phát từ tim có chức năng đưa máu và điều hòa lượng máu từ tim đến các cơ quan
Tĩnh mạch là những mạch máu từ mao mạch nhỏ từ mao mạch về tim. Tĩnh mạch có chức năng thu hồi máu từ mao mạch về tim
Mao mạch là những mạch máu rất nhỏ nằm giữa động mạch và tĩnh mạch mao mạch là nơi tiến hành trao đổi chất giữa máu và tế bào
Mao mạch phổi
Tĩnh mạch phổi
Động mạch phổi
Động mạch chủ
Tĩnh mạch chủ
Mao mạch cơ quan
Tâm nhĩ phải
Tâm thất phải
Tâm nhĩ trái
Tâm thất trái
I. TIẾN HÓA CỦA HỆ TUẦN HOÀN:
Động vật đơn bào.
- Một số động vật đa bào: giun dẹp, thủy tức.
- Cơ thể TĐC trực tiếp với mt bên ngoài (lấy thức ăn, thu nhận oxi, thải các sản phẩm không cần thiết)
- TĐC thông qua dịch mô
Động vật đa bào bậc cao: giun đất, cá, chim, thú
- Các tế bào TĐC gián tiếp với mt bên ngoài thông qua môi trường trong là máu và dịch mô. Máu và dịch mô vận chuyển các chất từ moi trường ngoài vào tế bào, đồng thời đưa các sản phẩm cần loại thải ra môi trường ngoài thông qua các cơ quan chuyên biệt.
Sự TĐC được thực hiện nhờ cơ quan tuần hoàn
Ở động vật đa bào bậc cao, các tế bào của cơ thể tiếp nhận các chất cần thiết lấy từ môi trường ngoài hoặc loại bỏ các chất không cần thiết ra khỏi cơ thể bằng cách nào và theo con đường nào?
- Các tế bào trong cơ thể không tiếp xúc trực tiếp với mt bên ngoài mà phải thông qua môi trường trong (máu và dịch mô) làm cầu nối. Nhờ hoạt động của các cơ quan tuần hoàn.
- Đưa các sản phẩm cần loại thải ra môi trường ngoài thông qua các cơ quan chuyên biệt (tiêu hóa, hô hấp, bài tiết).
Quan sát sơ đồ trên, hãy cho biết chiều hướng tiến hóa của hệ tuần hoàn?
 Chiều hướng tiến hóa của hệ tuần hoàn ở giới động vật:
+ Từ chưa có hệ tuần hoàn  có hệ tuần hoàn
+ Hệ tuần hoàn có tim 2 ngăn  tim 3 ngăn  tim 4 ngăn.
+ Từ hệ tuần hoàn hở  hệ tuần hoàn kín
+ Từ hệ tuần hoàn đơn  hệ tuần hoàn kép
+ Từ hệ tuần hoàn có sự pha trộn máu  hệ tuần hoàn không có sự tuần hoàn máu.
II. HỆ TUẦN HOÀN HỞ VÀ
HỆ TUẦN HOÀN KÍN:
Thân mềm, chân khớp
Thân mềm, chân khớp
- Tim có cấu tạo đơn giản
- Giữa động mạch và tĩnh mạch không có mạch nối (hở)
Thân mềm, chân khớp
- Tim có cấu tạo đơn giản
- Giữa động mạch và tĩnh mạch không có mạch nối (hở)
- Tim co bóp  máu được vận chuyển vào xoang cơ thể thực hiện trao đổi chất  tập trung vào hệ thống mạch góp hoặc lỗ trên tim  tim.
- Máu vận chuyể dưới áp lực thấp nên máu đế cơ quan chậm.
Giun đốt, mực ống, bạch tuột, động vật có xương sống
Giun đốt, mực ống, bạch tuột, động vật có xương sống
- Tim có cấu tạo phức tạp
- Máu được vận chuyển trong 1 hệ mạch kín.
Giun đốt, mực ống, bạch tuột, động vật có xương sống
- Tim có cấu tạo phức tạp
- Máu được vận chuyển trong 1 hệ mạch kín.
- Tim co bóp  máu vào động mạch  các cơ quan  tĩnh mạch  tim.
- Máu vận chuyển dưới áp lực cao nên máu đế cơ quan nhanh.
Thân mềm, chân khớp
- Tim có cấu tạo đơn giản
- Giữa động mạch và tĩnh mạch không có mạch nối (hở)
- Tim co bóp  máu được vận chuyển vào xoang cơ thể thực hiện trao đổi chất  tập trung vào hệ thống mạch góp hoặc lỗ trên tim  tim.
- Máu vận chuyể dưới áp lực thấp nên máu đế cơ quan chậm.
- Tim có cấu tạo phức tạp

- Máu được vận chuyển trong 1 hệ mạch kín.
- Tim co bóp  máu vào động mạch  các cơ quan  tĩnh mạch  tim.




- Máu vận chuyển dưới áp lực cao nên máu đế cơ quan nhanh.
Giun đốt, mực ống, bạch tuột, động vật có xương sống
Tại sao gọi là hệ tuần hoàn kín?
Tại sao gọi là hệ tuần hoàn hở?
Tĩnh mạch
tim
Động mạch
Mao mạch
(Máu TĐC với tế bào
qua thành mao mạch)
Hãy cho biết hệ tuần hoàn kín có gì khác so với hệ tuần hoàn hở?
Tim
Tim
Sơ đồ hệ tuần hoàn hở
Sơ đồ hệ tuần hoàn kín
- Có hệ thống mao mạch  Máu trao đổi chất với tế bào qua thành mao mạch.

Hệ tuần hoàn kín khác hệ tuần hoàn hở?
- Máu lưu thông hoàn toàn trong mạch kín  Máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao hoặc trung bình và tốc độ máu chảy nhanh.
Quan sát hình và cho biết vòng tuần hoàn là gì?
 - Máu vận chuyển trong hệ tuần hoàn qua tim theo 1 chiều nhất định nhờ có van tim, tạo thành vòng tuần hoàn.

Quan sát hình và cho biết hệ tuần hoàn kín có mấy dạng?
- Hệ tuần hoàn đơn: cá
- Hệ tuần hoàn kép: lưỡng cư, bò sát, chim, thú

Mô tả đường đi của máu trong hệ tuần hoàn đơn của cá (bắt đầu từ tim)?
 - Hệ tuần hoàn kín gồm:
+ Hệ tuần hoàn đơn: chỉ có 1 vòng tuần hoàn (cá)
Máu từ tim  động mạch  mao mạch  các cơ quan  tim.
Mô tả đường đi của máu trong hệ tuần hoàn kép ở chim và thú?
 - Hệ tuần hoàn kín gồm:
+ Hệ tuần hoàn kép: lưỡng cư, bò sát, chim, thú.
♦ Vòng tuần hoàn lớn: vận chuyển máu đi khắp cơ thể.
Máu từ tim  động mạch chủ  mao mạch các cơ quan tĩnh mạch chủ  tim.
♦ Vòng tuần hoàn nhỏ: thực hiện trao đổi khí ở phổi để cung cấp oxi cho các mô, cơ quan.
Máu từ tim  động mạch phổi  mao mạch phổi  tĩnh mạch phổi  tim.
2 ngăn
3 ngăn
4 ngăn
(nhưng có 1 vách ngăn hụt)
4 ngăn
1
2
2
2
Không pha
Pha nhiều
Pha ít
Không pha
?Rút ra nhận xét gì về chiều hướng tiến hoá của hệ tuần hoàn kín thông qua các lớp ĐVCXS?
Hệ tuần hoàn kín ngày càng phức tạp và hoàn thiện
Dựa vào kiến thức vừa học. Hãy làm bảng sau: