Bài 18. Tuần hoàn máu

LỚP 11/12
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
QUÍ THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ
TUẦN HOÀN MÁU
Bài 18
I. CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA HỆ TUẦN HOÀN:
1. Cấu tạo chung:
Hệ tuần hoàn được cấu tạo chủ yếu bởi các bộ phận nào?
Hệ tuần hoàn được cấu tạo chủ yếu bởi các bộ phận:
- Dịch tuần hoàn: máu hoặc hổn hợp máu – dịch mô
- Tim
- Hệ thống mạch máu: hệ thống động mạch, hệ thống mao mạch, hệ thống tỉnh mạch
I. CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA HỆ TUẦN HOÀN:
2. Chức năng chủ yếu của hệ tuần hoàn:
Hệ tuần hoàn có chức năng gì?
Hệ tuần hoàn có chức năng vận chuyển các chất từ bộ phận này đến bộ phận khác để đáp ứng cho hoạt động sống của cơ thể
II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT:
Các động vật đơn bào có hệ tuần hoàn không? Các chất được trao đổi như thế nào?
- Các động vật đơn bào và động vật đa bào có cơ thể nhỏ dẹp không có hệ tuần hoàn, các chất được trao đổi qua bề mặt cơ thể
Các động vật đa bào có kích thước cơ thể lớn có hệ tuần hoàn không? Thuộc những dạng nào?
- Các động vật đa bào có kích thước cơ thể lớn có hệ tuần hoàn. Thuộc 2 dạng: tuần hoàn hở và tuần hoàn kín (gồm hệ tuần hoàn đơn và hệ tuần hoàn kép)
II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT:
Quan sát sơ đồ, nêu điểm khác nhau về cấu tạo của hệ tuần hoàn hở và hệ tuần hoàn kín?
Hệ tuần hoàn hở không có mao mạch
Hệ tuần hoàn kín có mao mạch

TIM
Khoang cơ thể
Tĩnh mạch
Động mạch
Tế bào

TIM
Khoang cơ thể
II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT:
1. Hệ tuần hoàn hở:
II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT:
1. Hệ tuần hoàn hở:
Hãy chỉ ra đường đi của máu (bắt đầu từ tim) trên sơ đồ tuần hoàn hở?
- Tim → động mạch → khoang cơ thể (máu tiếp xúc và trao đổi trực tiếp với tế bào) → tỉnh mạch → tim
- Máu chảy trong động mạch dưới áp lực thấp, tốc độ máu chảy chậm
Đặc điểm

TIM

TIM
Tĩnh mạch
Động mạch
Mao
mạch
Tế bào
II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT:
2. Hệ tuần hoàn kín:
II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT:
2. Hệ tuần hoàn kín:
Hãy chỉ ra đường đi của máu (bắt đầu từ tim) trên sơ đồ tuần hoàn kín?
- Tim → động mạch → mao mạch (máu trao đổi chất với tế bào qua thành mạch) → tỉnh mạch → tim
- Máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao hoặc trung bình, tốc độ máu chảy nhanh
a. Đặc điểm:
b. Các dạng:
Mao mạch mang
Mao mạch
Động mạch lưng
Động mạch mang
Tĩnh mạch
Tâm thất
tâm nhĩ
Hệ tuần hoàn đơn
II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT:
2. Hệ tuần hoàn kín:
- Tim → động mạch → mao mạch (máu trao đổi chất với tế bào qua thành mạch) → tỉnh mạch → tim
- Máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao hoặc trung bình, tốc độ máu chảy nhanh
a. Đặc điểm:
b. Các dạng:
- Hệ tuần hoàn đơn: có 1 vòng tuần hoàn, máu chảy dưới áp lực trung bình
HTH đơn của cá
Động mạch chủ
Mao mạch
Mao mạch phổi
Vòng tuần hoàn lớn
Vòng tuần hoàn nhỏ
Tĩnh mạch
Động mạch phổi
Tĩnh mạch phổi
Tâm nhĩ phải
Tâm thất phải
Tâm nhỉ trái
Tâm thất trái
Hệ tuần hoàn kép
II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT:
2. Hệ tuần hoàn kín:
- Tim → động mạch → mao mạch (máu trao đổi chất với tế bào qua thành mạch) → tỉnh mạch → tim
- Máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao hoặc trung bình, tốc độ máu chảy nhanh
a. Đặc điểm:
b. Các dạng:
- Hệ tuần hoàn đơn: có 1 vòng tuần hoàn, máu chảy dưới áp lực trung bình
- Hệ tuần hoàn kép: có 2 vòng tuần hoàn, máu chảy dưới áp lực cao và chảy nhanh
HTH kép của chim và thú
Tóm lại
Xu hướng tiến hóa hệ tuần hoàn của động vật:
- Từ không có hệ tuần hoàn đến có hệ tuần hoàn.
- Từ hệ tuần hoàn hở đến hệ tuần hoàn kín.
- Từ hệ tuần hoàn đơn đến hệ tuần hoàn kép.
- Từ hệ tuần hoàn có pha trộn máu đến không pha trộn máu.
Chuẩn bị bài mới:
Tim và hệ mạch hoạt động như thế nào?
(xem bài 19)
Bài tập
Vai trò của tim trong tuần hoàn máu?
Tim có vai trò như 1 bơm hút – là động lực chính đẩy máu chảy tuần hoàn trong các mạch
Nhóm động vật nào sau đây không có sự pha trộn giữa máu giàu O2 và máu giàu CO2 ở tim
A. Cá xương, chim, thú
B. Lưỡng cư, thú
C. Bò sát (trừ cá sấu), chim, thú
D. Lưỡng cư, bò sát, chim

Bài tập
Cho biết ưu điểm của hệ tuần hoàn kín so với hệ tuần hoàn hở?
Trong hệ tuần hoàn kín, máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao hoặc trung bình, tốc độ máu chảy nhanh, máu đi được xa, đến các cơ quan nhanh, do vậy đáp ứng được nhu cầu trao đổi khí và trao đổi chất
Bài tập
Hệ tuần hoàn đơn của cá
Hệ tuần hoàn kép của chim và thú
- Cho biết ưu điểm của tuần hoàn máu trong hệ tuần hoàn kép so với hệ tuần hoàn đơn?
Máu từ cơ quan trao đổi khí trở về tim và được tim bơm đi, do vậy tạo ra áp lực đẩy máu đi rất lớn, tốc độ máu chảy nhanh và máu đi được xa. Điều này làm tăng hiệu quả cung cấp ôxi và chất dinh dưỡng cho tế bào, đồng thời thải nhanh các chất thải ra ngoài
Bài tập
A. tim → Động mạch → mao mạch → tĩnh mạch → tim
B. tim → Động mạch → tĩnh mạch → mao mạch → tim
C. tim → Động mạch → khoang cơ thể → tĩnh mạch → tim
D. tim → Động mạch → tĩnh mạch → khoang cơ thể → tim
Đường đi của máu trong hệ tuần hoàn hở theo thứ tự là:

Bài tập
Tại sao hệ tuần hoàn của côn trùng được gọi là hệ tuần hoàn hở?
Hệ tuần hoàn của côn trùng là hệ tuần hoàn hở vì có 1 đoạn máu đi ra khỏi mạch máu, đi vào khoang cơ thể.
Bài tập
Tại sao hệ tuần hoàn cá, lưỡng cư, bò sát, chim, thú được gọi là hệ tuần hoàn kín?
HTH của cá, lưỡng cư, bò sát, chim và thú được gọi là hệ tuần hoàn kín vì máu lưu thông liên tục trong mạch kín
Bài tập