Bài 18. Tuần hoàn máu

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Hô hấp ở động vật là:
A. Quá trình tiếp nhận O2 và CO2 của cơ thể từ môi trường sống và giải phóng ra năng lượng.
D. Tập hợp những quá trình, trong đó cơ thể lấy O2 từ bân ngoài vào để ôxi hoá các chất trong tế bào và giải phóng ra năng lượng cho các hoạt động sống, đồng thời thải CO2 ra ngoài.
B. Quá trình trao đổi khí giữa cơ thể và môi trường, đảm bảo cho cơ thể đầy đủ O2 và CO2 cung cấp cho quá trình ôxi hoá các chất trong tế bào.
C. Quá trình sử dụng chất khí như O2, CO2 của cơ thể từ môi trường sống và giải phóng ra năng lượng.
S
S
S
Đ
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 2: Vì sao mang cá có diện tích trao đổi khí lớn?
A. Vì mang có nhiều cung mang và mỗi mang có nhiều phiến mang.
D. Vì mang có kích thước lớn
B. Vì có nhiều cung mang
C. Vì mang có khả năng mở rộng
Đ
S
S
S
BÀI 18:
TUẦN HOÀN MÁU
I/ Cấu tạo và chức năng của hệ tuần hòan
1. Cấu tạo của hệ tuần hoàn
Hệ tuần hoàn gồm:
- Dịch tuần hoàn:
- Tim:
- Hệ thống mạch máu:
* Động mạch:
* Tĩnh mạch:
* Mao mạch:.
Như một cái bơm hút và đẩy máu

Là mạch máu đưa máu từ tim đến các cơ quan

Là mạch máu đưa máu từ mao mạch về tim

Là mạch máu rất nhỏ nối ĐM với TM. Là nơi trao đổi máu với tế bào
máu,hoặc máu + dịch mô
2. Chức năng của hệ tuần hoàn
Hệ tuần hoàn có chức năng:
a. Điều khiển mọi hoạt động sống diễn ra trong cơ thể.
b. Cung cấp năng lượng cho quá trình chuyển hóa vật chất trong cơ thể.
c. Vận chuyển các chất từ bộ phận này đến bộ phận khác để đáp ứng cho các hoạt động sống của cơ thể.
d. Cung cấp chất dinh dưỡng cần thiết cho các hoạt động sống của cơ thể.

I/ Cấu tạo và chức năng của
hệ tuần hòan





II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT
Động vật đơn bào có hệ tuần hoàn không? Hình thức trao đổi chất là gì?
+ Động vật đơn bào, đa bào bậc thấp chưa có hệ tuần hoàn, các chất được trao đổi qua bề mặt cơ thể.
Động vật đa bào có những dạng hệ tuần hoàn nào?
+ Động vật đa bào:
Hệ tuần hoàn
Hệ tuần hoàn hở
Hệ tuần hoàn kín
Hệ tuần hoàn đơn

Hệ tuần hoàn kép
1.Hệ tuần hòan hở Hệ tuần hoàn kín
HTH HỞ
HTH KÍN
DV thõn m?m (?c sờn, trai)
Chõn kh?p (cụn trựng,)
M?c ?ng, b?ch tu?c, giun d?t, chõn d?u v� d?ng v?t cú xuong s?ng
- Có mao mạch
- Sắc tố hô hấo là hêmôglôbin
- Không có mao mạch
- Sắc tố hô hấp hêmôxian
Thấp. Tốc độ máu chảy chậm

Cao hoặc trung bình. Tốc độ máu chảy nhanh.

Trao đổi chất
Trao đổi chất
1.Hệ tuần hòan hở Hệ tuần hoàn kín
TM
Hệ tuần hoàn nào có ưu điểm hơn? Vì sao?
Hệ tuần hoàn kín có ưu thế hơn

Vì: + Trong hệ tuần hoàn kín, máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao hoặc trung bình. Tốc độ máu chảy nhanh, máu đi được xa, đến các cơ quan nhanh  đáp ứng tốt hơn nhu cầu trao đổi khí và trao đổi chất của cơ thể.


Vì sao hệ tuần hoàn hở chỉ thích hợp cho động vật có kích thước nhỏ, ít hoạt động ?
Vì tốc độ máu chậm, khả năng điều hòa phân phối máu đến các cơ quan chậm.
Nhưng côn trùng vẫn hoạt động mạnh. VD dế mèn, châu chấu….
Vì hoạt động trao đổi khí cho các tế bào ở côn trùng do hệ thống ống khí đảm nhận, chứ không phải là hệ tuần hoàn
HTH ĐƠN
HTH KÉP
2. HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN VÀ HỆ TUẦN HOÀN KÉP
violet
2. HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN VÀ HỆ TUẦN HOÀN KÉP

Cá
ĐV có phổi như lương cư, bò sát, chim và thú
3 ho?c 4 ngan
Cao
Trung bình
Có 2 ngăn
ĐM M
MM M
TM
Tim
ĐM
MM Ph?i
TM
Tim
Tim
ĐM
MM CQ
TM
DML
MM CQ
Hệ tuần hoàn nào đơn hay kép có ưu điểm hơn? Vì sao?
Hệ tuần hoàn kép.
Vì: trong động mạch máu chảy dưới áp lực cao, máu chảy nhanh, đi xa tạo ra áp lực thuận lợi cho quá trình trao đổi chất ở mao mạch  trao đổi chất diễn ra nhanh.
Đề mục
II. CHIỀU HƯỚNG TIẾN HÓA CỦA HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT
 Từ chưa có hệ tuần hoàn đến có hệ tuần hoàn
 Từ hệ tuần hoàn hở đến hệ tuần hoàn kín.
 Từ hệ tuần hoàn đơn đến hệ tuần hoàn kép. Từ tim có 2 ngăn đến tim có 3, 4 ngăn.
Chiều hướng tiến hóa của hệ tuần hoàn?
violet
Câu 1: Cấu tạo chung của hệ tuần hoàn gồm:
A. Tim, động mạch, tĩnh mạch, mao mạch
B. Tim, hệ mạch, dịch tuần hoàn
C. Tim, hệ mạch, máu
D. Động mạch, tĩnh mạch, mao mạch, máu

CỦNG CỐ
B
Câu 2: Đường đi của máu trong hệ tuần hoàn hở theo thứ tự là:
Động mạch, mao mạch, tĩnh mạch, tim
Động mạch, tĩnh mạch, mao mạch, tim
Động mạch, khoang cơ thể, tĩnh mạch, tim
Động mạch, tĩnh mạch, khoang cơ thể, tim

D
C
B
A
C
CỦNG CỐ
Câu 3: Chiều hướng tiến hóa của hệ tuần hoàn là:
Hệ tuần hoàn hở  kín; đơn  kép
Hệ tuần hoàn kín  hở; đơn  kép
Hệ tuần hoàn hở  kín; kép  đơn
Hệ tuần hoàn kín  hở; kép  đơn

C
D
B
A
A
CỦNG CỐ
CỦNG CỐ
Câu 4:Hoàn thành bảng
Hoàn thành bảng So sánh sự vận chuyển các chất trong cơ thể thực vật và động vật?


TIM

TIM
Khoang cơ thể
Tĩnh mạch
Động mạch
Mao mạch
Tế bào
Hệ tuần hoàn hở
Hệ tuần hoàn kín

TIM
Khoang cơ thể
Tĩnh mạch
Động mạch
Tế bào
Hệ tuần hoàn hở

TIM
Đường đi của máu
Khoang cơ thể

TIM
Hệ tuần hoàn kín

TIM
Tĩnh mạch
Động mạch
Mao
mạch
Tế bào
Đường đi của máu
ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN
Mao mạch mang
Mao mạch
Động mạch lưng
Động mạch mang
Tĩnh mạch
TÂM THẤT
TÂM NHĨ
ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN
Tâm thất
Tâm nhĩ
MM mang
ĐM mang
Mao mạch
ĐM lưng
TM
ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN KÉP
Động mạch chủ
Mao mạch c¸c c¬ quan
Mao mạch phổi
VÒNG TUẦN HOÀN LỚN
VÒNG TUẦN HOÀN NHỎ
Tĩnh mạch
Động mạch phổi
Tĩnh mạch phổi
TÂM NHĨ PHẢI
TÂM THẤT PHẢI
TÂM NHĨ TRÁI
TÂM THẤT TRÁI
ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN KÉP
Vòng tuần hoàn nhỏ
Tâm thất
ĐM phổi
MM phổi
TM ph?i
Tâm nhĩ
Vũng tu?n hũan l?n
Tâm thất
DM ch?
MM
TM ch?
Tõm nhi
CỦNG CỐ
Câu 4:Hoàn thành bảng
1

2
2

2
2 ngăn

3 ngăn

3 ngăn
có vách Ngăn
tâm thất hụt
4 ngăn
Không pha

Pha đậm
Pha nhạt
Không pha
Đáp án
- Đặc điểm bề mặt trao đổi khí:
+ Diện tích bề mặt lớn.
+ Mỏng và luôn ẩm ướt.
+ Có rất nhiều mao mạch.
+ Có sắc tố hô hấp.
+ Có sự lưu thông khí.
- Nguyên tắc(cơ chế) trao đổi khí: khuếch tán.
Trên cạn:Chim là nhóm có hiệu suất TĐK lớn nhất vì ngoài phổi chim còn có hệ thống túi khí giúp cho khí thở ra và hít váo đều giàu oxi.
- Dưới nước: Cá xương là nhóm có hiệu quả TĐK hiệu quả nhất
Câu hỏi:
Trình bày đặc điểm,cơ chế trao đổi khí ở bề mặt trao đổi khí?
Trong các nhóm ĐV nhóm nào có hiệu suất trao đổi khí cao nhất?
Đáp án
Ngoài 4 đặc điểm của trao đổi khí, cá xương còn có thêm 2 đặc điểm làm tăng hiệu quả trao đổi khí là :
+ Miệng và diềm nắp mang phối hợp nhịp nhàng giữa để tạo dòng nước lưu thông từ miệng qua mang.
+ Cách sắp xếp của mao mạch trong mang giúp cho dòng máu chảy trong mao mạch song song và ngược chiều với dòng nước chảy bên ngoài mao mạch của mang.
Câu hỏi: Cá chép có thể đạt hiệu quả trao đổi khí cao vì sao?