Bài 18. Những năm đầu của cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp (1946 - 1950)

Tiết 29, 30 – Bài 18
GV : Nguy?n Chí Thu?n
Tru?ng THPT Di An - Bình Duong
NHỮNG NĂM ĐẦU CỦA CUỘC
KHÁNG CHIẾN TOÀN QUỐC
CHỐNG THỰC DÂN PHÁP
1946 - 1950
Vì sao cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược bùng nổ ngày 19-12-1946 ?
I- Kháng chiến toàn quốc chống TD Pháp bùng nổ
1. TD Pháp bội ước và tiến công nước ta
-Sau khi ký hiệp định Sơ bộ (6-3-1946) và Tạm ước (14-9-1946), Pháp có những hành động bội ước và khiêu khích ta ở Nam bộ, nam Trung bộ, Hải Phòng, Lạng Sơn.
-18-12-1946, Pháp gửi tối hậu thư đòi ta giải tán lực lượng tự vệ chiến đấu và giao Pháp giữ trật tự ở Hà Nội, chậm nhất là sáng 20-12-1946.
Phân tích nội dung cơ bản đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp của Đảng ?
2. Đường lối kháng chiến chống Pháp của Đảng
-12-12-1946 Đảng ra chỉ thị “Toàn dân kháng chiến”
-18 đến 19-12-1946, Hội nghị bất thường của ban thường vụ TW Đảng họp tại Vạn Phúc (Hà Đông) quyết định phát động cả nước kháng chiến.
-Khoảng 20 giờ ngày 19-12-1946 chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến.
Cuộc chiến đấu của quân dân ta trong những tháng đầu kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp diễn ra như thế nào ?
II. Cuộc chiến đấu ở các đô thị và việc chuẩn bị cho kháng chiến lâu dài
1. Cuộc chiến đấu ở các đô thị ở phía bắc vĩ tuyến 16
-Trong những tháng đầu kháng chiến toàn quốc, cuộc chiến đấu của nhân dân ta diễn ra ở các đô thị ở phía bắc vĩ tuyến 16.
-Tiêu biểu là cuộc chiến đấu 60 ngày đêm ở thủ đô Hà Nội với tinh thần quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh.
-Ý nghĩa : Tạo điều kiện cho cả nước đi vào cuộc kháng chiến lâu dài.
Nhân dân Hà Nội kháng chiến năm 1946
Quyết tử quân Hà Nội ôm bom ba càng đón đánh xe tăng Pháp
Bom ba càng- vũ khí chiến đấu của nhân dân Hà Nội 1946
Tượng đài Hà Nội mùa đông 1946
Ta đã làm gì để chuẩn bị cho cuộc kháng chiến lâu dài ?
2. Tích cực chuẩn bị cho cuộc kháng chiến lâu dài
-Các cơ quan Đảng, Chính phủ, Mặt trận, các đoàn thể... chuyển lên căn cứ địa Việt Bắc.
-Chính trị : UB hành chính chuyển thành UB kháng chiến hành chính, mở rộng Mặt trận, thành lập Hội Liên hiệp quốc dân VN (Liên Việt).
-Kinh tế : duy trì và phát triển sản xuất lương thực.
-Quân sự : 18 đến 45 tuổi được tuyển chọn vào lực lượng chiến đấu.
-Văn hoá : duy trì Bình dân học vụ, tiếp tục dạy học trong hoàn cảnh chiến tranh.
Cơ quan Đảng chuyển lên căn cứ địa Việt Bắc
Duy trì và phát triển sản xuất lương thực
Tiếp tục dạy học trong hoàn cảnh chiến tranh
Chiến dịch Việt Bắc thu-đông năm 1947 đã diễn ra như thế nào ?
III. Chiến dịch Việt Bắc thu – đông năm 1947 và việc đẩy mạnh kháng chiến toàn dân, toàn diện
1. Chiến dịch Việt Bắc thu – đông năm 1947
Âm mưu của Pháp
-Cử Bô-la-e sang làm Cao uỷ Pháp ở Đông Dương.
-7-10-1947, 12.000 quân tấn công Việt Bắc 3 hướng :
+Đường không : Nhảy dù xuống thị xã Bắc Kạn, Chợ Mới...
+Đường bộ: Hành quân từ Lạng Sơn theo đường số 4 đánh lên Cao Bằng, rồi xuống Bắc Kạn. Bao vây Việt Bắc ở phía đông và phía bắc.
+Đường thủy: Từ Hà Nội ngược sông Hồng, sông Lô lên Tuyên Quang, rồi Chiêm Hoá, đánh Đài Thị bao vây phía bắc Việt Bắc.


Khe Lau
Đại Thị
LƯỢC ĐỒ CHIẾN DỊCH ViỆT BẮC THU-ĐÔNG 1947
b. Chủ trương của ta
-Đảng chỉ thị “Phải phá tan cuộc tấn công mùa Đông của giặc Pháp”.
c. Diễn biến
-Ta chủ động bao vây và tiến công địch ở Chợ Mới, Chợ Đồn, Chợ Rã, Ngân Sơn, Bạch Thông buộc Pháp phải rút khỏi Chợ Đồn, Chợ Rã vào cuối tháng 11 – 1947.
-Hướng Đông: ta phục kích chặn đánh địch trên đường số 4 ở đèo Bông Lau (30-10-1947).
-Hướng Tây: ta phục kích chặn đách địch trên sông Lô, nổi bật là trận Đoan Hùng, Khe Lau, đánh chìm nhiều tàu canô của địch.
Bắc cạn
Cao Bằng
Đèo Bông lau
Đường số 2
Đường số 4
Chợ Đồn
Hà Nội
Chợ Mới
Thất Khê
Hải Phòng
Lạng Sơn
Tuyên Quang
Phủ Lý
Đường số 3
Đường số 1
Sông Hông
Sông Lô
VIỆT BẮC
Thái Nguyên
Hoà Bình
Bắc Ninh
Đoan Hùng
Đài Thị
Chợ Chu
07-10
07-10
09-10
Hà Giang
Sông Đà
Đường số 2
Nêu kết quả và ý nghĩa của chiến dịch Việt Bắc thu-đông năm 1947?
d. Kết quả, ý nghĩa :
-Sau 2 tháng Pháp rút khỏi Việt Bắc ngày 19-12-1947.
-Ta hạ 6.000 địch, 16 máy bay, 11 tàu chiến…
-Cơ quan bảo toàn, bộ đội trưởng thành.
-Buộc Pháp thay đổi chiến lược từ “đánh nhanh thắng nhanh” sang “đánh lâu dài”, “dùng người Việt đánh người Việt, lấy chiến tranh nuôi chiến tranh”.
-Chiến trường toàn quốc hoạt động mạnh, kiềm chế không cho địch tập trung binh lực vào chiến trường chính.
Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Đông Dương năm 1947
viết tác phẩm : “Kháng chiến nhất định thắng lợi”
Cơ quan đầu não được bảo toàn
Bác Hồ và Võ Nguyên Giáp ở Việt Bắc năm 1947
Bác Hồ ở Việt Bắc năm 1947
Bác Hồ ở Việt Bắc năm 1947
Cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện của ta được đẩy mạnh như thế nào sau chiến thắng Việt Bắc thu-đông năm 1947 ?
2. Đẩy mạnh kháng chiến toàn dân, toàn diện
-Củng cố chính quyền dân chủ nhân dân, tăng cường lực lượng vũ trang nhân dân đẩy mạnh cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện.
-Trên mặt trận chính trị :
+Đầu 1949, bầu cử Hội đồng nhân dân và Uỷ ban kháng chiến các cấp.
+Tháng 6 – 1949, thống nhất Mặt trận Việt Minh và Hội Liên Việt thành Mặt trận Liên Việt.
-Trên mặt trận quân sự:
+Trong những năm 1948-1949, bộ đội chủ lực phân tán, đi sâu vào vùng sau lưng địch, gây cơ sở kháng chiến, phát triển chiến tranh du kích.
-Trên mặt trận kinh tế:
+Giảm tô 25 % chia lại ruộng đất, hoãn nợ, xoá nợ, chia lại ruộng đất cho nông dân.
-Trên mặt trận văn hóa, giáo dục:
+Tháng 7 – 1950, cải cách giáo dục phổ thông. Hệ thống các trường đại học và trung học chuyên nghiệp bắt đầu xây dựng.
Võ Nguyên Giáp ở Việt Bắc năm 1947
Bác Hồ ở Việt Bắc năm 1947
Chiến dịch Biên giới thu-đông năm 1950 của ta được mở rộng trong hoàn cảnh như thế nào ?
IV. Hoàn cảnh lịch sử mới và chiến dịch biên giới thu-đông năm 1950
1. Hoàn cảnh lịch sử mới của cuộc kháng chiến
a. Thuận lợi
+Ngày 1-10-1949, CM Trung Quốc thành công.
+Ngày 14-1-1950, Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên bố đặt quan hệ ngoại giao với các nước.
+Từ tháng 1-1950, các nước XHCN đặt quan hệ ngoại giao với ta như Trung Quốc, Liên Xô...
b. Khó khăn
-Mĩ từng bước can thiệp sâu và dính liếu trực tiếp vào cuộc chiến tranh Đông Dương. Viện trợ kinh tế và quân sự cho Pháp nhằm từng bước nắm quyền điều khiển trực tiếp chiến tranh Đông Dương.
-Pháp thực hiện kế hoạch Rơ-ve : lập hệ thống phòng ngự trên đường số 4 thiết lập “Hành lang Đông – Tây” (Hải phòng – Hà Nội – Hòa Bình – Sơn La ).
-Pháp âm mưu tấn công Việt Bắc lần 2 mong giành thắng lợi để nhanh chóng kết thúc chiến tranh.
2. Chiến dịch Biên giới thu – đông 1950
a. Lý do :
Tháng 6 – 1950, ta quyết định chủ động mở chiến dịch Biên giới nhằm :
+Tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch.
+Khai thông biên giới Việt Trung mở đường liên lạc với Trung Quốc và thế giới.
+Mở rộng và củng cố căn cứ địa Việt-Bắc thúc đẩy cuộc kháng chiến tiến lên.
Nêu diễn biến, kết quả và ý nghĩa của chiến dịch Biên giới thu-đông năm 1950 ?
b. Tóm tắt diễn biến
-Ngày 16-9-1950, ta tấn công Đông Khê. Sau hơn 2 ngày chiến đấu sáng 18-9 tiêu diệt hoàn toàn Đông Khê. Thất Khê bị uy hiếp. Cao Bằng bị cô lập.
-Pháp buộc phải rút khỏi Cao Bằng bằng đường số 4, cho quân từ Thất Khê lên chiếm lại Đông Khê và đón quân từ Cao Bằng về.
-Ta chủ động mai phục, chặn đánh nhiều nơi trên đường số 4, khiến cho hai cánh quân này không gặp được nhau. -Cuộc hành quân lên Thái Nguyên của địch cũng bị ta chặn đánh. Ngày 22-10-1950, Pháp hoảng loạn rút chạy. Đường số 4 được giải phóng.
Lược đồ Chiến dịch Biên giới thu - đông
Trung Quốc
Đông Khê
Thất Khê
Na Sầm
An Châu
Đình Lập
Đông Khê
Thất Khê
Na Sầm
An Châu
Đình Lập
Trung
Quốc
Lược đồ Chiến dịch Biên giới thu- đông năm 1950
Nơi ở của Bác Hồ trong chiến dịch Biên giới 1950
Hội nghị cán bộ từ cấp Trung đoàn nghe Bác huấn thị chiều 11-9-1950
Bác Hồ và bộ đội ta quan sát mặt trận Đông Khê
c. Kết quả – ý nghĩa
-Kết quả
+Ta loại 8000 địch, giải phóng vùng biên giới Việt-Trung từ Cao Bằng đến Đình Lập, với 35 vạn dân.
+Chọc thủng hành lang Đông Tây. Thế bao vây của địch cả trong lẫn ngoài đối với Việt Bắc bị phá vỡ. Kế hoạch Rơve bị phá sản.
-Ý nghĩa
+Đường liên lạc của ta với các nước XHCN được khai thông; quân đội ta đã giành được thế chủ động trên chiến trường chính (Bắc Bộ), mở ra bước phát triển mới của cuộc kháng chiến.
Tù binh của Pháp trong chiến dịch Biên giới 1950
CỦNG CỐ
1. Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp bùng nổ trong hoàn cảnh
phát xít Nhật tăng cường những hoạt động chống phá CM Đông Dương.
quân Trung Hoa Dân quốc cấu kết với thực dân Pháp tiến hành đàn áp CM Đông Dương.
thực dân Pháp quay trở lại xâm lược nước ta ở Nam Bộ.
thực dân Pháp ngày càng trắng trợn phá hoại Hiệp định Sơ bộ (6-3-1946) và Tạm ước (14-9-1946).
2. Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược bùng nổ ngày
23-9-1945.
23-9-1946.
19-12-1945.
19-12-1946.
3. Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh được truyền đi khắp cả nước ngày
19-10-1945.
19-12-1945.
19-12-1946.
19-12-1947.
4. Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra Chỉ thị Toàn dân kháng chiến ngày
12-12-1946.
22-12-1946.
12-12-1947.
22-12-1947.
5. Văn kiện lịch sử quan trọng nói về đường lối kháng chiến chống Pháp do Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Đông Dương Trường Chinh viết năm 1947 là
Chủ nghĩa Mác và vấn đề văn hoá Việt Nam.
Đề cương văn hoá Việt Nam.
Kháng chiến nhất định thắng lợi.
Vấn đề dân cày.
6. Chiến dịch Việt Bắc thu-đông năm 1947 diễn ra trong khoảng thời gian
từ ngày 7-9-1947 đến 19-10-1947.
từ ngày 7-10-1947 đến 19-12-1947.
từ ngày 7-11-1947 đến 30-12-1947.
từ ngày 17-10-1947 đến 21-12-1947.
7. Chính phủ đề ra chủ trương cải cách giáo dục phổ thông vào
tháng 6-1949.
tháng 7-1949.
tháng 7-1950.
tháng 7-1950.
8. Với mong muốn giành thắng lợi và nhanh chóng kết thúc chiến tranh, ngày 13-5-1949, Pháp đề ra kế hoạch
Bô-la-e.
Rơ-ve.
Đờ Lát đơ Tát-xi-nhi.
Na-va.
9. Chính phủ quyết định tổ chức bầu cử Hội đồng nhân dân và Uỷ ban kháng chiến hành chánh các cấp vào đầu năm
1946.
1947.
1948.
1949.
6. Chiến dịch Biên giới thu-đông năm 1950 diễn ra trong khoảng thời gian
từ ngày 10-8-1950 đến 22-9-1950.
từ ngày 10-9-1950 đến 22-10-1950.
từ ngày 16-9-1950 đến 22-10-1950.
từ ngày 16-10-1950 đến 22-11-1950.
CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP VỀ NHÀ
1. Phân tích tính chất chính nghĩa và tính nhân dân của đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp của Đảng.
2. Nêu từ 5 đến 7 sự kiện tiêu biểu của cuộc kháng chiến toàn quốc chống Pháp từ khi bùng nổ đến chiến dịch Biên giới thu-đông năm 1950.