Bài 18. Cuộc kháng chiến của nhà Hồ và phong trào khởi nghĩa chống quân Minh đầu thế kỉ XV

Trường Trung học cơ sở Chuyên Ngoại
Giáo viên Nguyễn Thị Phương Thảo
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo và các em học sinh
Hãy kể tên một số triều đại phong kiến Trung Quốc đã xâm lược nước ta mà em đã học ?
-Quân nhàTần xâm lược (vào cuối thế kỉ IIITCN-179 TCN)
-Quân nhà Hán xâm lược (năm 111 - giữa thế kỉ VI)
-Quân Lương xâm lược (542-602)
-Nhà Tuỳ năm (603)
-Quân Nhà Đường xâm lược(VII-IX)
-Quân Nam Hán xâm lược (đầu thế kỉ X -938)
-Quân Tống xâm lược (năm 981và 1076-1077)
-Quân Nguyên xâm lược(năm1285 và 1287-1288)
.Lạng Sơn
.Thanh Hoá
Đông Đô
Đa Bang
Lai Châu.
(Tây Đô)
.Hà Tĩnh
Lược đồ cuộc kháng chiến của nhà Hồ
Sông Hồng
Sông Đà
(Trương Phụ)
Nơi ta phòng thủ
Quân giặc tấn công
Quân ta rút lui
Quân ta chặn đánh
Doanh trại giặc
Chú giải
Biển Đông
Đường biên giới
Hà Tĩnh
Sông Mã
.Lạng Sơn
.Thanh Hoá
Đông Đô
Đa Bang
Lai Châu.
(Tây Đô)
.Hà Tĩnh
Lược đồ cuộc kháng chiến của nhà Hồ
Sông Hồng
Sông Đà
(Trương Phụ)
Nơi ta phòng thủ
Quân giặc tấn công
Quân ta rút lui
Quân ta chặn đánh
Doanh trại giặc
Chú giải
Biển Đông
Đường biên giới
Tháng 11/1406 Nhà Minh huy động một lực lượnglớn 20 vạn quân cùng hàng chục vạn dân phu do tướng Trương Phụ cầm đầu, chia ra làm 2 cánhqua biên giới tràn vào nước ta
Đánh bại nhà Hồ ở một số địa điểm ở Lạng Sơn
Ngày 22/1/1407 sau khi đánh bại quân nhà Hồ Ở Đa Bang(Hà Tây), quân Minh đánh chiếm Đông Đô(Thăng Long)
Tháng 4/1407quân Minh tấn công vào Tây Đô xuống Hà Tĩnh bắt sốngHồ Quý Li (6/1407)
Nhà Hồ thua ở Lạng Sơn phải lui về ph ía Nam sông Nhị lấy thành Đa bang làm trung tâm phòng thủ, lui về cố thủ ở
thành Tây Đô(Thanh Hoá), Hồ Quí Li chạy về Hà Tĩnh và đã bị bắt ở đây
*Cách đánh giặc của nhà Hồ: phòng thủ, rút lui , chỉ huy động quân sĩ, không huy động được sức mạnh của nhân dân, chặn đánh, luôn trong tình thế bi động
*Nghệ thuật đánh giặc nhà Trần
-vườn không nhà trống, lợi dụng địa hình thiên nhiên, mai phục, bao vây đánh từ nhiều phía, khiêu chiến giả vờ thua chạy, nhử đich vào trận địa mai phục, đánh bất ngờ quyết liệt, mở các hội nghị để bàn kế đánh giặc,soạn hịch tướng sĩ động vên tinh thần chiến đấu của các quân sĩ
-tránh mạnh đánh yếu, kế "l?y y?u d�nh m?nh, l?y ít d�nh nhi?u"
-chiến tranh nhân dân, chớp thời cơ, phản công
- truy kích đich trên đường rút chạy, chặn đánh
-xoay chuyển tình thế(địch ch? động-> bị động, ta từ bị động -> chủ động)
Cách đánh giặc của nhà Hồ đơn điệu, không phong phú, không giống và không kế thừa nghệ thuật đánh giặc rất hay của nhà Trần (1258-1285-1287-1288)
-Nhà Hồ nhanh chóng bị thất bại
-Quân Minh đặt ách đô hộ ở nước ta
Nhà Hồ bị thất bại nhanh chóng do :
*Khách quan:Do tương quan lực lượng ta và địch quá chênh lệch địch mạnh ta yếu
*Chủ quan:
Do nhà Hồ không kế thừa nghệ thuật đánh giặc rất hay của nhà Trần trong cuộc kháng chiến chống quân Mông- Nguyên
Do nhà Hồ không nhận được sự ủng hộ của nhân dân, mà chỉ “đơn thương độc mã” huy động quân đội chiến đấu
Do nhà Hồ không linh hoạt và không sáng tạo trong đánh giặc chỉ phòng thủ và rút lui.
Bài học: phải biết kế thừa cái hay của quá khứ lich sử và sáng tạo không chỉ trong đánh giặc mà trong mọi lĩnh vực
- Về chính trị :
Thiết lập chính quyền thống trị khắp nước ta.Xóa bỏ quốc hiệu nước ta, sáp nhập vào Trung Quốc.
- Về kinh tế:
Đặt ra nhiều thứ thuế
-Về văn hoá:
Thi hành chính sách đồng hóa , ngu dân.Cưỡng bức dân ta phải bỏ phong tục tập quán, thiêu huỷ sách quí của ta và mang về Trung Quốc sách quí

Bắt trẻ em , phụ nữ đưa về Trung Quốc làm nô tì
-Về xã hội :
=> xoá tên nước ta trên bản đồ thế giới
=>Vơ vét của cải, bóc lột nhân dân ta
=>muốn biến văn hoá nước ta lệ thuộc vào văn hoá Trung Quốc, muốn dân ta ngu dốt sẽ dễ cai trị, huỷ diệt nền văn hoá nước ta
=> chúng muốn biến dân ta trở thành tầng lớp thấp kém nhất trong xã hội , phụ thuộc hoàn toàn vào chúng
“ Trương Phụ đi đến đâu là giết hại, hoặc chất thây đầy núi, hoặc moi ruột quấn vào cây, rán thịt người lấy mỡ,hoặc nướng đốt làm trò chơi, thậm chí có kẻ mổ bụng moi thai cắt lấy hai đầu để ứng lệnh . Ở Kinh lộ và các nơi còn sót thì bị bắt hết làm nô tì và bị chuyển bán mà tan tác bốn phương cả”
( Đại Việt sử kí toàn thư )
Hậu quả nhân dân ta phải chịu: Đời sống cực khổ lầm than
=>dân ta căm ghét chúng đến tận xương tuỷ đứng lên đấu tranh
Nhà Minh lấy cớ nhà Hồ cướp ngôi để xâm lược và đặt ách đô hộ ở nước ta chứ không hề khôi phục lại ngai vàng cho nhà Trần.
Biển Đông
Lào
.Nghệ An
.Quảng Ninh
.Phú Thọ
Lược đồ nơi diễn ra các cuộc khởi nghĩa chống quân Minh
Trung Quốc
.Thái Nguyên
TRẦN NGUYÊN KHANG
TRẦN NGUYÊN THÔI
PHẠM TẤT ĐẠI
.Đông Triều
.Bắc Giang
PHẠM NGỌC
Nơi diễn
ra các
cuộc khởi nghiã
.Ninh Bình
TRẦN NGỖI
TRẦN QUÝ KHOÁNG
.H ải Phòng
TRẦN NGUY ỆT HỒ,
PH ẠM CH ẤN
LÊ NGÃ
Biển Đông
Lào
.Lạng Sơn
.Nghệ An
Bô Cô (Nam §Þnh)
Lai Châu.
.Hà Tây
Lược đồ cuộc khởi nghĩa của Trần Ngỗi
.Ninh Bình
.Hải Phòng
Sông Đà
Sông Hồng
Căn cứ nghĩa quân
Ta tấn công
Doanh trại giặc
Nhân dân kéo về

Chú giải
Đông Đô
.Thanh Hoá
Đường biên giới
Biển Đông
Bô Cô (Nam Định)
Ninh Bình
Thanh Hoá
Nghệ An
Hà Tây
Lạng Sơn
Đông Đô
Sông Hồng
Sông Đà
Căn cứ nghĩa quân
Ta tấn công
Doanh trại giặc
Nhân dân kéo về
L ược đồ cuộc khởi nghĩa của Trần Ngỗi
Chú giải
Đường biên giới
Biển Đông
.Lạng Sơn
.Thanh Hóa
.Nam Định
Lai Châu.
Lược đồ cuộc khởi nghĩa của Trần Quý Khoáng
Trung Quốc
.Ninh Bình
.Thuận Hóa
.Hóa Châu
Sông Đà
Sông Hồng
................
..............
..........
........
.......
Nơi ta phòng thủ
Quân ta chiếm đóng
Quân giặc tấn công
Cuộc khởi nghĩa bùng nổ
Quân ta rút lui
Doanh trại giặc
.Nghệ An
...............
..............

. Đông Đô
Đường biên giới
Chú giải
Biển Đông
Sông Hồng
Sông Đà
Nghệ An
Thanh Hoá
Thuận Hoá
Hoá Châu
Đông Đô
L ạng Sơn
Ninh Bình
Nam Định
................
..............
..........
........
.......
Nơi ta phòng thủ
Quân ta chiếm đóng
Quân giặc tấn công
Cuộc khởi nghĩa bùng nổ
Quân ta rút lui
Doanh trại giặc

...............
..............
Lược đồ cuộc khởi nghĩa của Trần Quí Khoáng
Chú giải
Đường biên giới
*Khởi nghĩa Trần Ngỗi:Tháng 10/1407Trần Ngỗi tự xưng là Giản Định hoàng đế
đầu năm 1408Trần Ngỗi kéo quân vào Nghệ An được Đặng Tất ở Hoá Châu và Nguyễn Cảnh Chân(Quảng Nam)hưởng ứng
Tháng 12 nghĩa quân đánh tan 4 vạn quân Minh ở Bô Cô(Nam Định), nhiều người kéo về theo nghĩa quân
Sau chiến thắng Bô Cô Trần Ngỗi nghe lời gièm pha giết 2 tướng Đặng Tất và Nguyễn Cảnh Chân, cuộc khởi nghĩa dần dần tan rã(1409)
*Khởi nghĩa Trần Quí Khoáng:Sau khi Đặng Tất và Nguyễn Cảnh Chân bị giết(1409) con trai của 2 ông là Đặng Dung và Nguyễn Cảnh Dị cùng nhiều nghĩa quân bỏ vào Nghệ An đưa Trần Quí Khoáng lên ngôi vua, lấy hiệu là Trùng Quang Để phát động khởi nghĩa.Cuộc khởi nghĩa nhanh chóng lan rộng vào đến Hoá Châu
Giữa năm 1411quân Minh tấn công vào Thanh Hoá =>Nghĩa quân rút vào Thuận Hoá
Tháng 8/1413 quân Minh tấn công Thuận Hoá, Trần Quí Khoáng, Nguyễn Cảnh Dị, Đặng Dung bị bắt, cuộc khởi nghĩa bị dập tắt
*Quân Minh ở Bô Cô bị tan rã



*1411 Qu ân Minh tăng viện binh tấn công vào Thanh Hoá
8/1413 quân Minh đánh vào Thuận Hoá bắt Trần Quí Khoáng, Nguyễn Cảnh Dị, Đặng Dung


-gioáng nhau veà mục đích, lực lượng, keát qủa ñeàu bò thaát baïi, ñeàu chöa coù toå chöùc laõnh ñaïo vaø ñöôøng loái , töông quan löïc löôïng ta vaø ñòch cheânh leäch
-Khác nhau thời gian nổ ra, địa bàn hoạt động, nội bộ chưa thống nhất
A . Vì các cuộc khởi nghĩa mang tính bột phát chưa có đường lối đánh giặc đúng đắn, chưa có tổ chức, nội bộ chưa thống nhất, chưa đoàn kết toàn dân
B .Vì các cuộc khởi nghĩa nổ ra lẻ tẻ
C .Vì tương quan lực lượng giữa ta và địch chênh lệch
D Tất cả các ý trên
D

V ì sao các cuộc khởi nghĩa liên tiếp bị thất bại, tan rã ?

*Nêu cao tinh thần yêu nước của nhân dân ta chống ách đô hộ tàn bạo dã man
*Để lại nhiều bài học cho lịch sử nước nhà:
-đoàn kết toàn dân
- thống nhất nội bộ
- khởi nghĩa nổ ra phải đồng loạt
- phải có đường lối và tổ chức chỉ huy đánh giặc
Nối sự kiện với mốc thời gian cho đúng, thể hiện diễn biến cuộc kháng chiến của nhà Hồ và phong trào khởi nghĩa của quí tộc nhà Trần chống quân Minh?
H
K
Ý
U
Q
N
R
T
Ệ
I
V
I
Ạ
Đ
G
N
N
Ầ
R
T
Ầ
G
N
A
B
A
Ỗ
I
Ô
Đ
G
N
Ô
Đ
Đ
Ạ
I
N
U
G
N
U
D
G
N
Ặ
Đ
Đ
G
N
Á
T
O
G
CÂU 1
TỪ KHÓA
CÂU 2
CÂU 3
CÂU 4
CÂU 5
CÂU 6
8
7
6
6
13
8
6
ĐÂY LÀ TÊN THẬT CỦA VỊ GIẢN ĐỊNH HOÀNG ĐẾ
ÔNG LÀ CON TRAI CỦA ĐẶNG TẤT , HƯỞNG ỨNG
CUỘC KHỞI NGHĨA TRẦN QUÝ KHOÁNG
TÊN THẬT CỦA VỊ VUA LẤY HIỆU LÀ TRÙNG QUANG ĐẾ.
THÀNH NHÀ HỒ ĐƯỢC XÂY DỰNG TẠI HÀ TÂY
TÊN GỌI KHÁC CỦA THĂNG LONG THỜI NHÀ HỒ
TÊN CỦA NƯỚC TA THỜI L Í TRẦN?
TRÒ CHƠI Ô CHỮ
























Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo cùng các em học sinh !
Kính chúc các thầy c ô mạnh kho ẻ , chúc các em học tốt !
Tháng 10/1407Trần Ngỗi tự xưng là Giản Định hoàng đế
đầu năm 1408Trần Ngỗi kéo quân vào Nghệ An được Đặng Tất ở Hoá Châu và Nguyễn Cảnh Chân(Quảng Nam)hưởng ứng
Tháng 12 nghĩa quân đánh tan 4 vạn quân Minh ở Bô Cô(Nam Định), nhiều người kéo về theo nghĩa quân
Sau chiến thắng Bô Cô Trần Ngỗi nghe lời gièm pha giết 2 tướng Đặng Tất và Nguyễn Cảnh Chân
Quân Minh ở Bô Cô bị tan rã
Sau khi Đặng Tất v à Nguyễn Cảnh Chân bị giết con trai của 2 ông là Đặng Dung và Nguyễn Cảnh Dị cùng nhiều nghĩa quân bỏ vào Nghệ An đưa Trần Quí Khoáng lên ngôi vua, lấy hiệu là Trùng Quang Để phát động khởi nghĩa.Cuộc khởi nghĩa nhanh chóng lan rộng vào đến Hoá Châu
Giữa năm 1411Nghĩa quân rút vào Thuận Hoá
Tháng 8/1413 cuộc khởi nghĩa tan rã dần, Trần Quí Khoáng, Nguyễn Cảnh Dị, Đặng Dung bị bắt
1411 Qu ân Minh tăng viện binh tấn công vào Thanh Hoá
8/1413 quân Minh đánh vào Thuận Hoá bắt Trần Quí Khoáng, Nguyễn Cảnh Dị, Đặng Dung
Các cuộc khởi nghĩa thất bại, tan rã
- Th�nh Tõy Dụ
Thành được xây dựng vào năm 1397, có chu vi 4 km, thành được xây bằng đá, các khối đá nặng từ 10 ->16 tấn. Thành xây dựng trong 3 năm( tương truyền Hồ Quý Ly xây dựng chỉ trong có 3 tháng)
- Nhà Minh mượn cớ nhà Hồ cướp ngôi nhà Trần

=> muốn khôi phục ngai vàngcho nhà Trần nhưng thực tâm là để xâm lược và đô hộ nước ta.
-Chính sách cai trị thâm độc nhất là chính sách về văn hoá, xã hội : đồng hóa ,ngu dân và bắt dân ta làm nô tì cho chúng
Hãy nêu chính sách đối ngoại của Trung Quốc thời phong kiến?
Trung Quốc luôn gây chiến tranh để mở rộng bờ cõi, đặt ách cai trị và đô hộ
Hãy nêu và nhận xét về chính sách quân sự quốc phòng của cải cách Hồ Quí Li?
-Cho làm lại sổ đinh
-Sản xuất vũ khí súng và thuyền chiến
-Bố trí phòng thủ những nơi hiểm yếu
-Cho xây một số thành kiên cốTây Đô (Thanh Hoá), Đa Bang(Hà Tây)
*Những chính sách tích cực
Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn
Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ
Dối trời lừa dân đủ muôn nghìn kế
Gây binh kết oán trải 20 năm
Bại nhân nghĩa nát cả đất trời
Nặng thuế khoá sạch không đầm núi
…“ Độc ác thay trúc Nam Sơn không ghi hết tội.
Dơ bẩn thay, nước Đông Hải không rửa hết mùi .”
( Bình Ngô đại cáo- Nguyễn Trãi)