Bài 18. Chu kì tế bào và quá trình nguyên phân

KÍNH CHÀO CÁC THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
Chương IV:
PHÂN BÀO
Tiết 20 :
CHU KÌ TẾ BÀO VÀ QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
I. Chu kì tế bào :
1. Khái niệm .
Tiết 20 :
CHU KÌ TẾ BÀO VÀ QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
Quan sát hình vẽ và kết hợp SGK em hãy cho biết thế nào là chu kì tế bào ?
Chu kì tế bào
Tiết 20 :
CHU KÌ TẾ BÀO VÀ QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
I. Chu kì tế bào :
1. Khái niệm .
Là khoảng thời gian giữa 2 lần phân bào .
Chu kì tế bào gồm 2 thời kì : kì trung gian và phân bào .
Tiết 20 :
CHU KÌ TẾ BÀO VÀ QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
2. Đặc điểm của chu kì tế bào .

Kì trung gian
thời gian
Đặc điểm
Nguyên phân
Quan sát hình vẽ và kết hợp SGK em hãy hoàn thành phiếu học tập sau
Phiếu học tập
Tiết 20 :
CHU KÌ TẾ BÀO VÀ QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
2. Đặc điểm của chu kì tế bào .

Dài chiếm gần hết gần hết thời gian

Ngắn
Gồm 3 pha :
+ G1: Tế bào tổng hợp các chất cần thiết cho sự sinh trưởng
+ S : Nhân đôi ADN, NST .NST nhân đôi dính nhau ở tâm động tạo NST kép .

+ G2 : Tổng hợp nốt các chất cho tế bào .

2 giai đoạn
+ Phân chia nhân gồm 4 kỳ .

+ Phân chia tế bào chất

Thời gian chu kì TB là khác nhau tuỳ loài và tuỳ từng loại TB : VD TB phôi sớm 20 phút phân chia 1 lần . TB ruột thì 6h phân chia 1 lần.
Tại sao TB khi lớn lên tới mức nhất định lại phân chia ?
Vì khi TB tăng trưởng kích thước của nhân TB tăng lên , nhân không có khả năng điều hoà các quá trình xảy ra trong TBdo phá vở tỉ lệ thích hợp giữa nhân và TBchất do vậy sự tăng trưởng của TBtới 1 giới hạn là nhân tố tạo nên trạng thái không ổn định tử đó kích thích các cơ chế khởi động sự phân bào . Điều đó chứng tỏ có sự điều khiển của chính TBvà có tính chu kì .
-Sự điều hoà chu kì TB có vai trò gì ?
- Điều gì xảy ra nếu sự điều hoà chu kì TB bị trục trặc ?

Tiết 20 :
CHU KÌ TẾ BÀO VÀ QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
I. Chu kì tế bào :
Khái niệm .

2. Đặc điểm của chu kì tế bào .
* Sự điều hoà chu kì TB :
-TB phân chia khi nhận được tín hiệu từ bên trong và bên ngoài TB.
-TB được điều khiển rất chặt chẻ bằng hệ thống tinh vi nhằm đảo bảo sự sinh trưởng và phát triển bình thường của cơ thể .
II. Quá trình nguyên phân
1. phân chia nhân .
Ở kì trung gian NST nhân đôi tạo thành NST kép những vẫn dính với nhau ở tâm động và ở dạng sợi mảnh
Quan sát tranh hình và em hãy cho biết những diễn biến của các kì trong nguyên phân ?
II. Quá trình nguyên phân
1. phân chia nhân .
Kì đầu có đặc điểm như thế nào ?
1. phân chia nhân .
Kỳ đầu : các nhiễm sắc thể kép sau khi nhân đôi ở kỳ trung gian dần được co xoắn. Màng nhân dần tiêu biến, thoi phân bào xuất hiện .

+ K? gi?a : C�c nhi?m s?c th? k�p co xo?n c?c d?i v� t?p trung th�nh 1 h�ng ? m?t ph?ng xích d?o. Thoi ph�n b�o du?c dính v�o 2 phía c?a nhi?m s?c th? t?i t�m d?ng.
Quan sát hình vẽ và cho biết kì giữa có đặc điểm gì ?

+ Kỳ sau : Các nhiễm sắc tử tách nhau ra và di chuyển trên thoi phân bào về 2 cực của tế bào .

Kì sau có đặc điểm gì ?


+ Kỳ cuối : nhiễm sắc thể dãn xoắn dần và màng nhân xuất hiện .
_ Đặc điểm của kỳ cuối ?
_ Nhi?m s?c th? sau khi nh�n dơi khơng t�ch nhau ngay m� cịn dính nhau ? t�m d?ng s? cĩ l?i ích gì ?

NST còn dính với nhau ở tâm động giúp phân chia đồng đều vật chất di truyền .
Tại sao nhiễm sắc thể lại phải co xoắn tới mức cực đại rồi mới phân chia các nhiễm sắc tử về 2 cực của tế bào ?

NST co xoắn để khi phân li không bị rối
_ Do đâu nguyên phân lại tạo ra được 2 tế bào con có bộ NST giống hệt tế bào mẹ ?

NST được nhân đôi sau đó mới phân chia đồng đều
2.Phân chia tế bào chất :
_ Phân chia tế bào chất ở đầu kỳ cuối .
_ Tế bào chất phân chia dần tách tế bào mẹ thành 2 tế bào con
_ Phân chia tế bào chất diễn ra ở kỳ nào ?

2.Phân chia tế bào chất :
_ Phân chia tế bào chất khác nhau giữa tế bào động vật và tế bào thực vật như thế nào ?
_ màng tế bào thắt lại ở vị trí giữa tế bào (mặt phẳng xích đạo) .
* Ở tế bào thực vật :
_ xuất hiện một vách ngăn ở mặt phẳng xích đạo và phát triển ra 2 phía cho tới khi phân tách tế bào chất thành 2 nửa đều chứa nhân.
*Ở tế bào động vật :
III. Ý nghia của quá trình nguyên phân :
* Ý nghĩa Sinh học :
_ Với sinh vật nhân thực đơn bào nguyên phân là cơ chế sinh sản .
_ Với sinh vật nhân thực đa bào : làm tăng số lượng tế bào giúp cơ thể sinh trưởng và phát triển .
_ Quá trình nguyên phân có ý nghĩa như thế nào ? (ý nghĩa sinh học )
_ Giúp cơ thể tái sinh mô hay cơ quan bị tổn thương .
* Ý nghĩa thực tiễn :
_ Dựa trên cơ sở của quá trình nguyên phân con người tiến hành giâm, chiết, ghép cành
_ Ứng dụng nuôi cấy mô đạt hiệu quả .
Ý nghĩa thực tiễn cuûa nguyeân phaân laø gì ?
Củng cố
_ Chu kỳ tế bào gồm những giai đoạn nào, nêu ý nghĩa của việc điều hòa chu kỳ tế bào ?
_ Tại sao các nhiễm sắc thể phải co xoắn tới mức tối đa trước khi bước vào kỳ sau ?
_Điều gì sẽ xảy ra nếu ở kỳ giữa của nguyên phân thoi phân bào bị phá hủy ?
_ Nêu ý nghĩa của nguyên phân ?
Hướng dẫn học tập ở nhà
_ Học bài , trả lời các câu hỏi ở sách GK .
_ Đọc mục “Em có biết”
_ Vẽ hình 18.1; 18.2 vào tập .
_ Đọc, tìm hiểu trước bài : “Giảm phân” .