Bài 18. Chu kì tế bào và quá trình nguyên phân

Trường THPT Hoà Phú – Chiêm Hoá – Tuyên Quang
TIẾT 20: CHU KÌ TẾ BÀO
VÀ QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
Giáo viên giảng dạy: Phạm Văn An
CHƯƠNG IV: PHÂN BÀO
I. CHU KỲ TẾ BÀO
Chu kỳ tế bào là gì? Có mấy giai đoạn trong chu kỳ tế bào?
- Chu kỳ tế bào là một chuỗi các sự kiện có trật tự từ khi 1 tế bào phân chia tạo thành 2 tế bào con, cho đến khi các tế bào con này tiếp tục phân chia. Gồm 2 giai đoạn: kỳ trung gian và quá trình nguyên phân.
- Kỳ trung gian chiếm phần lớn chu kỳ tế bào.
Nghiên cứu SGK và hoàn thiện phiếu học tập sau:
I. CHU KỲ TẾ BÀO
- Là thời kì sinh trưởng chủ yếu của tb.
- Vào cuối pha G1 có một điểm kiểm soát (R) nếu tế bào vượt qua được mới đi vào pha S và diễn ra quá trình nguyên phân.
- Diễn ra sự nhân đôi của ADN và NST.
- Trung tử nhân đôi.
- Diễn ra sự tổng hợp protein (histon), protein của thoi phân bào (tubulin ...)
Khi nào tế bào trong cơ thể phân chia?
I. CHU KỲ TẾ BÀO
- Các tế bào trong cơ thể đa bào chỉ phân chia khi nhận được các tín hiệu từ bên ngoài cũng như bên trong tế bào.
II. QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
Thế nào là quá trình nguyên phân? Có mấy giai đoạn?
Nguyên phân là hình thức phân chia tế bào (sinh dưỡng và sinh dục sơ khai), xảy ra phổ biến ở các sinh vật nhân thực. Gồm 2 giai đoạn:
+ Phân chia nhân,
+ Phân chia tế bào chất.
1. Phân chia nhân:
I. CHU KỲ TẾ BÀO
II. QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
Nghiên cứu SGK, quan sát mô hình và hoàn thiện phiếu học tập sau:
I. CHU KỲ TẾ BÀO
II. QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
- NST kép bắt đầu co xoắn.
- Trung tử tiến về 2 cực của tế bào.
- Thoi phân bào hình thành.
- Màng nhân và nhân con dần tiêu biến.
- NST kép co xoắn cực đại và tập trung thành một hàng trên mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào.
- NST có hình dạng và kích thước đặc trưng cho loài.
I. CHU KỲ TẾ BÀO
II. QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
I. CHU KỲ TẾ BÀO
II. QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
- Mỗi NST kép tách nhau ra ở tâm động, hình thành 2 NST đơn đi về 2 cực của tế bào.
I. CHU KỲ TẾ BÀO
II. QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
- NST dãn xoắn dần.
- Màng nhân và nhân con xuất hiện.
- Thoi phân bào biến mất.
I. CHU KỲ TẾ BÀO
II. QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
1. Phân chia nhân:
2. Phân chia tế bào chất:
Sự phân chia tế bào chất xảy ra khi nào? Sự phân chia này có gì khác nhau ở động vật và thực vật?
I. CHU KỲ TẾ BÀO
II. QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
1. Phân chia nhân:
2. Phân chia tế bào chất:
- Sau khi kỳ cuối hoàn tất việc phân chia vật chất di truyền, tế bào chất bắt đầu phân chia thành hai tế bào con.
+ Tế bào động vật thắt màng tế bào ở vị trí mặt xích đạo (từ ngoài vào trung tâm).
+ Tế bào thực vật xuất hiện một vách ngăn từ trung tâm đi ra ngoài (vách tế bào).
Kết quả của quá trình nguyên phân?
- Kết quả: từ 1 tế bào mẹ ban đầu (2n) sau 1 lần nguyên phân tạo ra 2 tế bào con có bộ NST giống nhau và giống tế bào mẹ.
I. CHU KỲ TẾ BÀO
II. QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
III. Ý NGHĨA CỦA QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
Ý nghĩa gì về mặt lý luận và thực tiễn của quá trình nguyên phân?
+ Giúp cơ thể đa bào lớn lên.
+ Là phương thức truyền đạt và ổn định bộ NST đặc trưng của loài từ tế bào này sang tế bào khác, từ thế hệ cơ thể này sang thế hệ cơ thể khác ở các loài sinh sản vô tính.
+ Sự sinh trưởng của mô, tái sinh của các bộ phận bị tổn thương nhờ quá trình nguyên phân.
- Về mặt lý luận:
- Về mặt thực tiễn: phương pháp giâm, chiết, ghép cành và nuôi cấy mô đều dựa trên cơ sở của quá trình nguyên phân.
CỦNG CỐ, LUYỆN TẬP
1. Một hợp tử ruồi giấm (2n = 8) thực hiện nguyên phân 3 lần liên tiếp. Hỏi:
+ Số lượng tế bào được tạo thành sau 3 đợt nguyên phân của phân tử trên?
+ Bộ NST trong nhân mỗi tế bào?
2. Sự phân chia tế bào chất ở tế bào động vật và tế bào thực vật khác nhau như thế nào? Tại sao có sự khác nhau đó?
HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC Ở NHÀ
Về nhà hoàn thành phiếu học tập:
- Học bài cũ theo câu hỏi sách giáo khoa.
- Đọc mục “em có biết” trong sách giáo khoa.
- Đọc bài mới trước khi tới lớp.
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH

CHÀO TẠM BIỆT HẸN GẶP LẠI