Bài 18. Chu kì tế bào và quá trình nguyên phân

Chương IV: PHÂN BÀO

Tiết 20
CHU KÌ TẾ BÀO VÀ
QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN
I. CHU KI� TẾ BÀO
1. Khái niệm:
Sơ đồ chu kì tế bào
Là một chuỗi các sự kiện có trật tự, từ khi 1 TB phân chia tạo thành 2 tế bào con, cho đến khi các tế bào con nay tiếp tục phân chia.
- Chu kì tế bào gồm 2 thời kì:
+ Kì trung gian: Dài (Chiếm gần hết thời gian của chu kì)
+ Quá trình nguyên phân: chiếm thời gian ngắn
Thế nào là chu kì tế bào ?
2. Kì trung gian
Gồm 3 pha : G1, S, G2
Kì trung gian gồm những pha nào?
2. Kì trung gian
Thảo luận và trả lời nội dung phiếu học tập
*R
Là thời kì sinh trưởng của tế bào
- Độ dài pha G1 thay đổi và quyết định số lần phân chia của tế bào trong các mô.
- Vào cuối pha G1 có 1 điểm kiểm soát R, nếu tế bào vượt qua được mới đi vào pha S và diễn ra quá trình NP
Pha G1
tâm động
crômatit
Pha S
Nhân đôi AND, NST, các NST dính nhau ở tâm động tạo thành NST kép.
- Nhân đôi trung tử
* NST kép gồm 2 nhiễm sắc tử (crômatit) dính với nhau ở tâm động
NST kép
Pha G2
Tổng hợp tất cả những gì còn lại (prôtêin histôn, prôtêin của thoi phân bào tubulin …)
2. Kì trung gian
- TB phân chia khi nhận biết tín hiệu bên trong và bên ngoài TB.
CKTB được điều khiển rất chặt chẽ bằng hệ thống điều hoà tinh vi nhằm đảm bảo sự sinh trưởng và phát triển bình thường của cơ thể.
Nếu cơ chế điều khiển phân bào bị hư hỏng cơ thể sẽ bị bệnh
VD: Bệnh ung thư
Khối u ung thư ở gan
3. Sự điều hoà chu kì tế bào
Thuốc lá, rượu bia và các chất độc hại. là những tác nhân gây ung thư.
II. SỰ PHÂN BÀO NGUYÊN NHIỄM
Nhân
Tế bào chất
Nhân con
Trung thể
Bao gồm 2 quá trình: 1. Phân chia nhân
2. Phân chia tế bào chất
CUỐI KÌ TRUNG GIAN
KÌ ĐẦU
KÌ GIỮA
KÌ SAU
KÌ CUỐI
Sự phân chia nhân diễn ra mấy kì ?
1. Phân chia nhân
Quan sát hình, đọc phần II.1 SGK, thảo luận nhóm hoàn thành ND PHT trên
Kì đầu
Kì giữa
Kì cuối
Kì sau
1. Phân chia nhân
Thoi phân bào
1. Phân chia nhân
- NST kép bắt đầu co xoắn
- Trung tử tiến về 2 cực của tế bào
- Thoi phân bào dần hình thành
- Màng nhân và nhân con dần tiêu biến.
1. Phân chia nhân
- Các NST kép co xoắn cực đại tập trung thành một hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào.
- NST có hình dạng và kích thước đặc trưng cho loài.
1. Phân chia nhân
Từng NTS kép tách nhau ở tâm động -> hình thành 2 NST đơn, đi về 2 cực của TB.
1. Phân chia nhân
- NST đơn duỗi xoắn dần
- Màng nhân và nhân con xuất hiện.
- Thoi phân bào biến mất.
CÁC KÌ NGUIYÊN PHÂN
1. Phân chia nhân
1. Phân chia nhân
2. Sự phân chia tế bào chất
Khi nào TBC thực hiện quá trình phân chia ?
Sau khi hoàn tất việc phân chia vật chất di truyền (Kì cuối) ->TBC phân chia tách TB mẹ thành 2 TB con.
2. Sự phân chia tế bào chất
- Sự phân chia TBC rõ nhất ở kì cuối.
- Ở TBĐV : hình thành eo thắt ở vùng xích đạo của TB (co thắt từ ngoài MSC vào trung tâm)
- Ở TBTV : hình thành vách ngăn ở vùng xích đạo TB ( từ trung tâm đi ra ngoài vách TB)
TBĐV
TBTV
Kết quả
Từ 1 tế bào mẹ ban đầu (2n) sau 1 lần nguyên phân tạo ra 2 tế bào con có bộ NTS giống nhau và giống tế bào mẹ
Cơ chế nào giúp tạo ra 2 TB con có bộ NST hoàn toàn giống nhau và giống hệt TB mẹ ban đầu?
Quá trình nguyên phân ở tế bào rễ hành (A�nh chụp trên kính hiển vi)
Kì đầu
Kì sau
Kì trung gian
Kì cuối
Quá trình sinh sản ở tảo lam
Cơ thể đơn bào.
III. ý nghĩa của quá trình nguyên phân
1. ý nghĩa sinh học:
Quá trình nguyên phân có ý nghĩa gì ?
- Với cơ thể đơn bào nguyên phân là cơ chế sinh sản
- Nh? nguy�n ph�n l�m tang s? lu?ng TB gi�p co th? da b�o l?n l�n
- Gi�p co th? t�i sinh c�c mơ hay TB b? t?n thuong
Hợp tử
Thăn lằn tự tái tạo lại đuôi của minh
* Đối với sinh vật đa bào nhân thực
Trưởng thành
Em bé
- Nguyên phân là là cơ chế truyền đạt ổn định bộ NST đặc trưng của loài từ tế bào này sang tế bào khác, từ thế hệ cơ thể này sang thế hệ cơ thể khác ở laoì sinh sản vô tính.
Nuôi cây mô ở Phong lan
2. ý nghĩa thực tiễn:
- Ứng dụng để giâm, chiết, ghép cành…
- Nuôi cấy mô có hiệu quả cao.
GHÉP CÀNH
THE END
I LOVE YOU