Bài 18. Chu kì tế bào và quá trình nguyên phân

KÍNH CHÀO CÁC THẦY,CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ SINH HỌC LỚP 10
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG THPT NGUYỄN THIỆN THUẬT
GV: PHÙNG THỊ THU HIỀN
KIỂM TRA BÀI CŨ

Câu 1: Quang hợp là gì ? Viết phương trình tổng quát ?
Câu 2:Nguyên liệu của pha sáng trong quang hợp là:
a. Ánh sáng,nước,sắc tố quang hợp,các enzim
b.Ánh sáng , H2O, O2 , ATP
c.Sắc tố quang hợp,các enzim ,NADPH
d.O2,ATP,NADPH,H2O
Đó là nhờ sự phân chia tế bào ( phân bào ) cụ thể là nhờ nguyên phân. Vậy quá trình này diễn ra như thế nào và có ý nghĩa gì ?
Chúng ta sẽ được tìm hiểu qua bài học hôm nay.
Khi một chiếc áo bị rách hay một cái thau bị vỡ có tự lành được không ?
Khi bị trầy sước ngoài da sau một thời gian thì sao ?
CHƯƠNG IV
PHÂN BÀO
Tiết 20: CHU KÌ TẾ BÀO
VÀ QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN


Phân bào : Tế bào sinh vật khi đạt đến mức độ tổ chức và kích thước nào đó thì phân chia và tạo ra nhiều tế bào mới


1/ Phân đôi
( phân bào trực tiếp )
NGUYÊN PHÂN
Có tơ
2/Gián phân
Không có tơ
GIẢM PHÂN
PHÂN BÀO
Gồm 2 loại phân bào
I. Chu kì tế bào.

Khái niệm.
Là trình tự nhất định các sự kiện mà tế bào trải qua và lặp lại giữa các lần nguyên phân liên tiếp mang tính chất chu kì.
* Đặc điểm về thời gian:
Chu kì được xác định bằng khoảng thời gian giữa 2 lần nguyên phân liên tiếp.
*Thời gian chu kì tế bào tuỳ thuộc từng loại tế bào trong cơ thể và tuỳ thuộc từng loài.
VD:Ởnguời :TB phôi 20 p/1 lần. Ruột phân bào: 2 lần / ngày Gan 2 lần / năm
TB thần kinh cơ thể người trưởng thành hầu như ko phân bào.
VD: TB người nuôi cấy trong ống nghiệm có chu kì trong tế bào kéo dài 24h thì kì trung gian chiếm 23h còn nguyên phân chiếm 1h


Chu kì tế bào
Kì trung gian
Nguyên phân
2. Kì trung gian:
- Gồm 3 pha : G1, S, G2
Chiếm phần lớn thời gian của chu kì tế bào.
Pha G1: Tế bào tổng hợp các chất cần thiết cho sự sinh trưởng.
*.Kì trung gian

NST nhân đôi dính nhau ở tâm động tạo thành NST kép.(Crômatit)
*.Kì trung gian
* Pha S
ADN và nhiễm sắc thể nhân đôi.
- Trung thể nhân đôi
Tâm động
Cromatit
* Pha G2
Tế bào tổng hợp tất cả những gì còn lại
VD: vi s?i,c?u tr�c th�nh ph?n c?a c�c b�o quan, nh�n con.ARN, pr (tulubin)
*.Kỡ trung gian
3. Co ch? di?u hịa chu kì t? b�o:
- T? b�o ph�n chia khi nh?n tính hi?u t? b�n trong v� ngồi t? b�o
- Chu kì t? b�o du?c di?u khi?n b?ng m?t h? th?ng di?u hịa r?t tinh vi.
- N?u co ch? di?u hịa ph�n b�o b? hu h?ng co th? s? b? b?nh
VD: B?nh ung thu
Cơ thể bị bệnh: bệnh ung thư.
Ung thư ở môi và mồm
Thuốc lá , rượu bia và các chất hóa học … là những tác nhân gây ung thư.
II. Quá trình nguyên phân.
Bao gồm 2 quá trình: Phân chia nhân và phân chia tế bào chất
nhân
Tế bào chất
Nhân con
Trung thể
1. Phân chia nhân
Phân chia nhân:
-Gồm 4 kì
Kì d?u
Kì gi?a
Kì cu?i
Kì sau
1.1. Kì đầu.
Các NST kép dần được co xoắn lại
Màng nhân, nhân con tiêu biến
Thoi phân bào dần xuất hiện.
1.2. Kì giữa.
+ Các NST đóng xoắn cực đại
+ NST kép tập trung thành 1 hàng ở mặt phẳng xích đạo
+ Thoi phân bào đính vào hai phía của NST tại tâm động.
1.3. Kì sau
Các nhiễm sắc tử tách nhau
NST di chuyển trên thoi phân bào tiến về 2 cực của tế bào.
1.4. Kì cuối.
NST dãn xoắn
Màng nhân và nhân con dần xuất hiện.
2. Phân chia tế bào chất.
Sự phân chia tế bào chất diễn ra ở cuối kì cuối, tế bào chất phân chia dần và tách tế bào mẹ thành 2 tế bào con.
* Kết quả quá trình nguyên phân
- Từ một tế bào “mẹ” (2n) hình thành 2 tế bào “con” có số NST giữ nguyên không đổi (2n)
2. Sự phân chia tế bào chất ở động vật và thựcvật
TBDV
TBTV

Ở tế bào động vật: Màng tế bào thắt lại ở vị trí giữa tế bào (mặt phẳng xích đạo).
Ở tế bào thực vật: xuất hiện một vách ngăn ở mặt phẳng xích đạo và phát triển ra 2 phía cho đến khi phân tách tế bào chất thành 2 nửa đều chứa nhân.
TẾ BÀO THỰC VẬT
TẾ BÀO ĐỘNG VẬT
Quá trình phân chia nhân và tế bào chất ở tế bào động vật và thực vật
III. Ý nghĩa của nguyên phân.
- Với sinh vật đơn bào nguyên phân là cơ chế sinh sản.
* Đối với sinh vật.

Nguyên phân làm tăng số lượng TB, giúp cơ thể sinh trưởng và phat triển, giúp cơ thể tái sinh mô hay cơ quan bị tổn thương.

H?p t?
Thằn lằn tái tạo lại đuôi của mình
* Đối với SV nhân thực đa bào
Trưởng thành
Em bé
2. Trong thực tiễn sản xuất.
- Dựa trên cơ sở của quá trình nguyên phân con người tiến hành giâm, chiết, ghép cành.
- Ứng dụng nuôi cấy mô đạt hiệu quả.
Kì d?u
Kì gi?a
Kì cu?i
Kì sau
CỦNG CỐ
Kỳ đầu
Kỳ giữa
Kỳ sau
Kỳ cuối
Hình 2:
2. Hãy quan sát hình ảnh, xác định giai đoạn của quá trình nguyên phân?
Kỳ đầu
Kỳ giữa
Kỳ sau
Kỳ cuối
Hình 3:
2. Hãy quan sát hình ảnh, xác định giai đoạn của quá trình nguyên phân?
Câu 3: Một tế bào có 2n = 8 thì số tâm động ở kỳ sau là:
4
8
16
32
14
A
B
C
D
E
Câu 4: Một tế bào có 2n = 8 thì số NST ở kỳ cuối là:
16 NST đơn
16 NST kép
8 NST kép
4 NST đơn
8 NST đơn
A
B
C
D
E
D A N X O Ă N
K I G I Ư A
K I C U Ô I
D I T R U Y Ê N
N G U Y Ê N P H Â N
C O X O Ă N
T H O I P H Â N B A O
N H I Ê M S Ă C T H Ê
P H Â N L I
N H Â N C O N
Câu 1 : Có 7 chữ : Hiện tượng xảy ra của nhiễm sắc thể vào kì cuối của nguyên phân
Câu 2 : Có 6 chữ :
Ở kì này nhiễm sắc thể kép co xoắn cực đại
Câu 3. Có 6 chữ:
Đây là thời kì mà màng nhân con xuất hiện trở lại.
Câu 4. Có 8 chữ:
Hiện tượng bố mẹ truyền lại cho con các đặc điểm của tế bào và cơ thể .
Câu 5 . Có 10 chữ :
Đây là hình thức phân bào mà nhiễm sắc thể của tế bào con bằng số nhiễm sắc thể của tế bào mẹ.
Câu 6.Có 6 chữ:
Do hiện tượng này mà nhiễm sắc thể rút ngắn lại và dày lên .
Câu 7. Có 11 chữ :
Cấu trúc có dạng hình thoi hình thành giữa 2 trung tử khi tế bào phân chia .
Câu 6.Có 6 chữ:
Do hiện tượng này mà nhiễm sắc thể rút ngắn lại và dày lên .
Câu 8. Có 10 chữ :
Cấu trúc này còn được gọi là crômatit.
Câu 9. Có 6 chữ:
Hiện tượng xảy ra đối với nhiễm sắc thể ở thời kì sau của nguyên phân và do hiện tượng này mà nhiễm sắc thể duy chuyển về cực tế bào .
Câu 10. Có 7 chữ :
Cấu trúc này biến mất ở thời kì đầu và xuất hiện trở lại ở thời kì cuối của nguyên phân.
1.Học bài theo câu hỏi SGK, làm bài tập 4 trang 99.
2.Đọc phần Em có biết.
3.Xem trước bài 30 - Giảm phân.
Bài tập về nhà: