Bài 18. Chu kì tế bào và quá trình nguyên phân

Tất cả các sinh vật do một hay nhiều tế bào tạo thành
Rudolph Virchow 1858
Mọi tế bào đều được sinh ra từ tế bào
Sự sinh sản tế bào (sự phân chia tế bào)
là 1 hiện tượng cơ bản của sự sống
BÀI 4: PHÂN CHIA TẾ BÀO
1.1 Chu trình tế bào
Chu trình tế bào là một quá trình sinh trưởng, phân nhân và phân bào mang tính chu kỳ
1
2
3
4
5
6
1. CHU TRÌNH TẾ BÀO VÀ NGUYÊN PHÂN
1.1 Chu trình tế bào
1. CHU TRÌNH TẾ BÀO VÀ NGUYÊN PHÂN
1.1 Chu trình tế bào
1. CHU TRÌNH TẾ BÀO VÀ NGUYÊN PHÂN
Ở 1 sinh vật:
- Thời gian diễn ra các phase khác nhau
Thời gian chuẩn bị cho nguyên phân rất lâu so với nguyên phân
KỲ TRUNG GIAN
KỲ TRUNG GIAN
KỲ TRUNG GIAN
1.1 Chu trình tế bào
Kì trung gian
1. CHU TRÌNH TẾ BÀO VÀ NGUYÊN PHÂN
Ở các sinh vật khác nhau: Thời gian diễn ra các phase và chu trình tế bào khác nhau
G1 (Gap 1): Tích lũy vật chất nội bào, bắt đầu tổng hợp DNA tại điểm tới hạn (retriction site)

S (synthesis): tổng hợp DNA

G2 (Gap 2): tế bào tổng hợp vật chất, protein chuẩn bị cho phân bào
Điểm tới hạn
2n kép
KỲ TRUNG GIAN
1.1 Chu trình tế bào
Kì trung gian
1. CHU TRÌNH TẾ BÀO VÀ NGUYÊN PHÂN
Cuối kỳ trung gian, nhiễm sắc thể của tế bào có số lượng là bao nhiêu?
KỲ TRUNG GIAN
1.1 Chu trình tế bào
Kì trung gian
1. CHU TRÌNH TẾ BÀO VÀ NGUYÊN PHÂN
2n kép
NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
Từ 1 tế bào mẹ (2n) tạo thành 2 tế bào con (2n) giống hệt tế bào mẹ, đặc biệt là bộ nhiễm sắc thể đặc trưng của nó


1.2 Nguyên phân
1. CHU TRÌNH TẾ BÀO VÀ NGUYÊN PHÂN
Trung thể
Nhiễm sắc thể
Tâm động
Màng nhân
Thoi vô sắc
Các thành phần tham gia
NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
1. CHU TRÌNH TẾ BÀO VÀ NGUYÊN PHÂN
1.2 Nguyên phân
NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
Phân chia nhân (mitosis)
Phân chia tế bào chất (cytokinesis)
1. CHU TRÌNH TẾ BÀO VÀ NGUYÊN PHÂN
1.2 Nguyên phân
NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
Kỳ đầu (Prophase)
Kỳ giữa (Metaphase)
Kỳ sau (Anaphase)
Kỳ cuối (Telophase)
1. CHU TRÌNH TẾ BÀO VÀ NGUYÊN PHÂN
1.2 Nguyên phân
NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
Phân chia tế bào chất
1.2 Nguyên phân
NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN

Tế bào động vật:

Màng tế bào thắt lại




Phân chia tế bào chất

Tế bào thực vật:

Hình thành vách ngăn



NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
1.2 Nguyên phân
NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
1.2 Nguyên phân
Một số hình ảnh dưới kính hiển vi
2.1.2 Nguyên phân
1
3
4
2
Số tế bào con tạo thành sau n lần nguyên phân là: 2n
NGUYÊN PHÂN
2.1.2 Nguyên phân
NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
1.2 Nguyên phân
Lập công thức tính số nhiễm sắc thể, chromatide, tâm động của tế bào qua các kỳ của nguyên phân
NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
1.2 Nguyên phân
Ghi chú: nst: nhiễm sắc thể
Vẽ hình diễn biến bộ nhiễm sắc thể trong tế bào qua các giai đoạn nguyên phân của 1 tế bào có 2n=8
1.2 Nguyên phân
NGUYÊN PHÂN
Ý NGHĨA CỦA NGUYÊN PHÂN
Về mặt sinh học
Duy trì ổn định bộ nhiễm sắc thể ổn định của loài

Sinh vật đơn bào: là quá trình sinh sản

Sinh vật đa bào:
+ Là cơ chế hình thành cơ thể mới từ 1 hợp tử
+ Là quá trình sinh trưởng
+ Là quá trình tái sinh mô ở các bộ phận bị tổn thương


Ý nghĩa của nguyên phân
 2n=72
 2n=78
Duy trì ổn định bộ nhiễm sắc thể ổn định của loài
Quá trình sinh sản ở trùng đế giày
+ Hiện tượng tái sinh mô
Sinh vật đa bào
+ Hình thành cơ thể từ 1 hợp tử
+ Quá trình sinh trưởng
NGUYÊN PHÂN
Ý NGHĨA CỦA NGUYÊN PHÂN
Về mặt ứng dụng

Nông nghiệp: nhân giống vật nuôi, cây trồng; chiết cây, ghép cây, giâm cành.

Bảo tồn: nhân giống động thực vật quý, hiếm.

Y tế: ứng dụng của nuôi cấy mô, tế bào gốc; ghép mô, cơ quan,…



Ý nghĩa của nguyên phân
Nhân giống cây trồng
Nhân giống cây thuốc quý
Nhân giống thú cưng
NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
LƯỢNG GIÁ
LƯỢNG GIÁ
Câu 1: Ở kỳ sau của 1 tế bào đang nguyên phân, người ta đếm được 48 nhiễm sắc thể đơn. Vậy bộ nhiễm sắc thể lưỡng bội của tế bào này là bao nhiêu?

2n = 48
2n = 24
2n = 12
2n = 96

NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
LƯỢNG GIÁ
LƯỢNG GIÁ
Câu 2: 1 tế bào sau 4 lần nguyên phân tạo thành mấy tế bào?

2 tế bào
4 tế bào
8 tế bào
16 tế bào

NGUYÊN PHÂN
LƯỢNG GIÁ
Câu 3: Quan sát hình ảnh, xác định giai đoạn
nguyên phân của tế bào dưới đây:
a. Kỳ đầu
b. Kỳ giữa
c. Kỳ sau
d. Kỳ cuối
NGUYÊN PHÂN
Câu 4: Quan sát hình ảnh, xác định giai đoạn
nguyên phân của tế bào dưới đây:
LƯỢNG GIÁ
LƯỢNG GIÁ
a. Kỳ đầu
b. Kỳ giữa
c. Kỳ sau
d. Kỳ cuối
NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
NGUYÊN PHÂN
LƯỢNG GIÁ
LƯỢNG GIÁ
Câu 5: Quan sát hình ảnh, xác định giai đoạn
nguyên phân của tế bào dưới đây:
a. Kỳ đầu
b. Kỳ giữa
c. Kỳ sau
d. Kỳ cuối
3
1
2
4
5
Quan sát hình dưới đây, cho biết các tế bào 1,2,3,4,5 đang ở kỳ nào của nguyên phân?