Bài 18. Chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa trên nguồn biến dị tổ hợp

Chương IV: ỨNG DỤNG DI TRUYỀN HỌC
CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
Tiết 19:
Nghiên cứu phần đầu tiên của SGK trang 75, Em hãy cho biết các bước của qui trình tạo giống mới?
QUI TRÌNH TẠO GIỐNG GỒM:
- Tạo nguồn biến dị làm nguyên liệu cho chọn lọc
- Tạo và duy trì dòng thuần có tổ hợp gen mong muốn
- Đánh giá kiểu hình để chọn ra kiểu gen mong muốn
Phương pháp nào đã ra được biến dị tổ hợp?
Tại sao biến dị tổ hợp lại có vai trò đặc biệt trong quan trọng trong việc tạo giống mới?
Nhóm 1: Quan sát sơ đồ hình 18.(1 và2), nêu cách tiến hành
của phương pháp tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tỏ hợp?
Nhóm 2: Ưu, nhược điểm của phương pháp tạo
giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp?
Nhóm 3: Ưu thế lai là gì? Lấy ví dụ minh hoạ?
Cơ sở di truyền học của hiện tượng ưu thế lai?
Nhóm 4: Trình bày phương pháp tạo ưu thế lai?
Kể một vài thành tựu tạo giống vật nuôi và cây trồng có ưu thế
lai cao ở Việt Nam mà trên thế giới mà em được biết?
Nhóm 5: Ưu, nhược điểm của phương pháp tạo giống có ưu
thế lai?
1. TẠO GiỐNG THUẦN DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN BỊ TỔ HỢP
Cách tiến hành:
-Tạo dòng thuần chủng khác nhau
- Lai các dòng thuần với nhau rồi chọn lọc ra tổ hợp gen mong muốn
- Cho tổ hợp gen “đã chọn” tự thụ phấn hoặc giao phối gần để tạo ra giống thuần
Một phần trong sơ đồ tạo giống lùn năng suất cao
AABBCC x aabbCC
AaBbCc
AABBCC
AABbCC
AAbbCC
AaBbCC
AabbCC
aaBBCC
AaBbCC
AABBCC
AABbCC
AAbbCC
AAbbCC
AAbbCC
AAbbCC
AabbCC
aabbCC
Sơ đồ lai minh hoạ quá trình chọn lọc các tổ hợp gen mong muốn
AAbbCC
AAbbCC
P:
F1:
F2:
F3:
F5:
F4:
* Ưu, nhược điểm của phương pháp tạo giống dựa trên nguồn biến dị tổ hợp:
Kỹ thuật không phức tạp nhưng mất rất nhiều thời gian, công sức để đánh giá từng tổ hợp gen cũng như tìm cách để duy trì được tổ hợp gen mong muốn ở dạng thuần chủng vì các gen thường phân li trong quá trình giảm phân, nên chỉ có những tổ hợp gen đặc biệt mới có thể duy trì ổn định.
II. Tạo giống lai có ưu thế lai cao
Giả thuyết “siêu trội”cho rằng; ở trạng thái dị hợp tử về nhiều cặp gen khác nhau, con lai có kiểu hình vượt trội về nhiều mặt so với các dạng bố mẹ thuần chủng.
1. Khái niệm ưu thế lai
Là hiện tượng con lai có năng suất, sức chống chịu, khả năng sinh trưởng và phát triển cao vượt trội so với các dạng bố mẹ.
2. Cơ sở di truyền của hiện tượng ưu thế lai
AABB < AaBb > aabb
Nhóm 3: Ưu thế lai là gì? Lấy ví dụ minh học?
Cơ sở di truyền học của hiện tượng ưu thế lai?
Tạo ra các dòng thuần chủng khác nhau.
Lai các dòng thuần chủng với nhau để tìn ra tổ hợp lai cho ưu thế lai cao.
2- Phương pháp tạo ưu thế lai
- Lai thuận nghịch
+ Lai khác dòng đơn: dòng A x dòng B  dòng C
+Lai khác dòng kép: dòng A x dòng B  dòng C
dòng D x dòng E  dòng F
dòng C x dòng F  dòng G
- Lai khác dòng:
Trình bày phương pháp tạo ưu thế lai?
Kể một vài thành tựu tạo giống vật nuôi và cây trồng có ưu thế lai cao ở Việt Nam mà trên thế giới mà em được biết?
Việc tìm kiếm tổ hợp gen cho ƯTL tốn rất nhiều công sức, thời gian và kinh phí.
- Khó có thể tiên đoán được trước tổ hợp lai nào cho ƯTL, tổ hợp lai nào không cho ƯTL.
- Việc duy trì ƯTL rất khó thực hiện vì ƯTL chỉ biểu hiện cao nhất ở F1 và giảm dần qua các thế hệ
Ưu, nhược điểm của phương pháp tạo giống có ưu thế lai?
* Ưu điểm:
Con lai có năng suất cao
* Nhược điểm:
 không sử dụng F1 để làm giống
4. Một vài thành tựu ứng dụng ưu thế lai trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam
Lúa:
Ngô: VN10, VN5, Biôxit, nếp,...
Lạc, Đỗ tương,.....
Vật nuôi: Lợn, gà, dê, bò (bò vàng Thanh hoá với bò Hônsten Hà Lan), vịt lai:vịt Bầu với vịt cỏ)
NGUỒN NGUYÊN LIỆU CHO TẠO GIỐNG
+ Là nguồn gen được sưu tập
trong tự nhiên về một giống
vật nuôi cây trồng nào đó
 bộ sưu tập giống

+ Ở cây trồng, bộ sưu tập là
các chủng địa phương hoặc
các dạng ở các trung tâm
phát sinh giống cây trồng
+ Việc lai giống và gây đột biến
tạo ra nguồn nguyên liệu cho
chọn giống- nguồn gen nhân
tạo hay ngân hàng gen

+ Ngân hàng gen về lúa là Viện
nghiên cứu lúa quốc tế IRRI
Qua nghiên cứu phần I và II, em hãy cho biết nguồn nguyên liệu cho tạo giống được lấy từ đâu?
Lai 2 dòng thuần chủng với nhau sẽ luôn cho ra con lai có ưu thế lai cao.

Lai 2 dòng thuần chủng khác xa nhau về khu vực địa luôn cho ưu thế lai cao.
Chỉ có một số tổ hợp lai giữa các cặp bố mẹ nhất định mới có thể cho ưu thế lai.
Người ta không sử dụng con lai có ưu thế lai cao làm giống vì con lai thường không đồng nhất về kiểu hình.
Câu 1: Câu nào dưới đây giải thích về ưu thế lai là đúng?