Bài 18. Bài học đường đời đầu tiên

KIỂM TRA BÀI CŨ
Mời bạn quan sát tranh và cho biết tên, thể loại truyện ?
1
2
3
4
5
6
Tô Hoài
Trò chơi: tìm ô chữ
TIẾT 73,74,75 VĂN BẢN BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (TRÍCH “DẾ MÈN PHIÊU LƯU KÝ”)
TÔ HOÀI
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Trích "Dế Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài
I. Tìm hiểu chung

1.Tác giả


- Tô Hoài (1920-2014), tên khai sinh là Nguyễn Sen, quê ở Hà Nội.
- Viết văn từ trước cách mạng tháng Tám -1945.
- Là nhà văn hiện đại Việt Nam có khối lượng tác phẩm phong phú đa dạng gồm nhiều thể loại.


Em hãy nêu một vài nét về tác giả, tác phẩm?
Giải Nhất Hội Văn nghệ Việt Nam
(1956)
Giải A Hội Văn nghệ Hà Nội (1967)
Giải thưởng Thăng Long (UBND Hà Nội) tập hồi ký
Chuyện cũ Hà Nội(1980)
- Là nhà văn của thiếu nhi.



BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Trích "Dế Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài
I. Đọc – Tìm hiểu chung
1.Tác giả
1.Tác giả
Chương I :
Kể về lai lịch và bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn.
Chương II, III:
Kể chuyện Dế Mèn bị bọn trẻ con bắt đi chọi nhau với các con dế khác. Mèn trốn thoát. Trên đường về gặp chị Nhà Trò bị sa vào lưới của bọn Nhện độc ác. Mèn đánh tan bọn nhện cứu chị Nhà Trò yếu ớt.
Bảy chương còn lại :
Kể về cuộc phiêu lưu của Mèn cùng Trũi - người anh em kết nghĩa – không ít nguy hiểm, vất vả nhưng đầy ý nghĩa.
2. Tác phẩm
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Trích "Dế Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài
1.Tác giả
- In lần đầu năm 1941.
- Gồm 10 chương
- Là tác phẩm đặc sắc và nổi tiếng nhất viết về loài vật dành cho thiếu nhi.
- Văn bản “ Bài học đường đời đầu tiên” trích trong chương I của tác phẩm.






3. Đọc và tóm tắt văn bản
I. Đọc – Tìm hiểu chung
Em hãy nêu một vài nét về tác phẩm?
2.Tác phẩm
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Trích "Dế Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài
1.Tác giả
4. Chú thích
+ Thể loại: Truyện dài
3. Đọc và tóm tắt văn bản
+ Nhân vật: Dế Mèn, Dế choắt
+ Ngôi kể: Ngôi thứ nhất ( theo lời kể của dế Mèn)
I. Đọc – Tìm hiểu chung
+ PTBĐ: Tự sự, biểu cảm, miêu tả
2. Tác phẩm

BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Trích "Dế Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài
1.Tác giả
3. Đọc và tóm tắt văn bản
4. Chú thích
5. Bố cục :
2 đoạn
Đoạn 1: Bức chân dung tự hoạ
của Dế Mèn
Đoạn 2: Câu chuyện về bài học
đường đời đầu tiên của Dế Mèn.



I. Đọc – Tìm hiểu chung
2.Tác phẩm
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Trích "Dế Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài
1.Tác giả
4. Chú thích
5. Bố cục:
2 đoạn
3. Đọc và tóm tắt văn bản
II. Tìm hiểu văn bản
1. Bức chân dung tự hoạ của
Dế Mèn:
I. Đọc – Tìm hiểu chung
Tìm các chi tiết miêu tả ngoại hình và hành động của Dế Mèn ?
- Một chàng Dế thanh niên cường tráng
+ Càng: mẫm bóng
+ Vuốt: cứng, nhọn hoắt.
+ Cánh: dài tận chấm đuôi
một màu nâu bóng mỡ
+ Đầu: to, nổi từng tảng rất bướng…
+ Răng: đen nhánh
+ Râu: dài, cong.


*a) Ngoại hình
Qua cách miêu tả,em nhận thấy hình ảnh Mèn như thế nào ?
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
1. Bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn:
- Cường tráng, khỏe, đầy sức sống, tự tin, yêu đời.

*a) Ngoại hình
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
1 Bức chân dung tự hoạ củaDế Mèn:
Đạp phanh phách
Vũ lên phành phạch
Nhai ngoàm ngoạp
Trịnh trọng vuốt râu
Đi đứng oai vệ… rung…(râu)…
- Cà khịa (với hàng xóm)
Quát nạt (Cào Cào)
Đá ghẹo ( Gọng Vó)
* b) Hành động
Hợm hĩnh, kiêu căng, xốc nổi
Em nhận xét về hành động của Dế Mèn?
*c) Nghệ thuật miêu tả
- Từ ngữ đặc sắc gợi tả ( sử dụng các tính từ, động từ).
Tìm từ đồng nghĩa với các từ sau?
Khỏe mạnh, to lớn . . .
Cường tráng:
Hủn hoẳn:
cộc, cun củn . . .
Cà khịa:
gây sự, gây lộn, tranh cãi . . .
Ho he:
im re, im lặng.
biện pháp nhân hoá, so sánh sinh động.
=> Miêu tả ngoại hình kết hợp miêu tả hành động.

Nét đẹp

Kiêu căng,xốc nổi,hợm hĩnh,
hung hăng tự phụ

Nét chưa đẹp

Th?o Lu?n Nhĩm: Nét đẹp và chưa đẹp của Dế Mèn ?
Cường tráng, mạnh mẽ,
yêu đời, tự tin
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Trích "Dế Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài

1. Bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn:
 Bằng biện pháp nhân hoá so sánh sinh động, từ ngữ đặc sắc gợi tả, bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn hiện lên thật sống động . Đó là một chàng dế thanh niên cường tráng, mạnh mẽ đầy sức sống nhưng kiêu căng, xốc nổi.
II. Tìm hiểu văn bản

BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Trích "Dế Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài
Văn bản
* Dế Mèn cư xử với Dế Choắt
? Tìm những chi tiết miêu tả hình dáng, tính nết của Dế Choắt?
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn
- Trạc tuổi với Dế Mèn.
- Người gầy gò, dài lêu ngêu như gã nghiện thuốc phiện.
- Cánh ngắn ngủn, râu một mẩu, mặt mũi ngẩn ngơ.
- Hôi như cú mèo.
- Có lớn mà không có khôn.
- Gọi là Choắt.
- Xưng hô: “anh- chú mày”.
- Không giúp đỡ Dế Choắt khi gặp hoạn nạn, còn lớn tiếng mắng mỏ.
? Tìm và chỉ ra các chi tiết nói về cách cư xử của Dế Mèn với Dế Choắt?
? Từ cách cư xử đó nhận xét về thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt ?
 Thái độ trịch thượng, kinh thường bạn, ích kỉ, nhỏ nhen. => Dưới mắt Dế Mèn thì Dế Choắt rất yếu ớt, xấu xí, lười nhác, đáng khinh.
+ Dế Choắt trong mắt Dế Mèn:
- Trạc tuổi với Dế Mèn.
- Người gầy gò, cánh ngắn ngủn, râu một mẩu xấu xí yếu ớt

BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Trích "Dế Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài
Văn bản
? Mang tính kiêu căng vào đời, Dế Mèn đã gây ra những chuyện gì để phải ân hận suốt đời?
Khinh thường Dế Choắt, gây sự với chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt.
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn
* Bài học của Dế Mèn.
Khi Dế Mèn trêu chị Cốc.
Để ra oai với Choắt
- Huyênh hoang, hỗn láo, xấc xược, ngông cuồng
.Sau khi trêu chị Cốc:
- Chui tọt vào hang, nằm im  hèn nhát, yếu đuối
* Sau khi Dế Choắt bị Cốc mổ trọng thương -> Chết.
Chị Cốc đi rồi mới mon men bò ra -> Mèn hối hận và xót thương.
?: Vì sao Dế Mèn dám gây sự với chị Cốc to lớn hơn mình?
?: Mèn đã trêu chị Cốc bằng những câu hát như thế nào?
?: Những câu hát ấy thể hiện thái độ gì của Dế Mèn?
Việc Dế Mèn dám gây sự với chị Cốc lớn khoẻ hơn mình gấp bội có phải là hành động dũng cảm không? Vì sao?
?: Vậy Dế Choắt đã phải gánh chịu hậu quả gì do Dế Mèn gây ra?
?: Khi chứng kiến Cốc đánh Choắt, Dế Mèn đã có thái độ như thế nào?
?: Theo em Dế Mèn có phải chịu hậu quả nào không? Nếu có thì đó là hậu quả gì?
Mất một người bạn láng giềng.
Bị Dế Choắt dạy cho bài học nhớ đời.
Suốt đời ân hận vì lỗi lầm của mình.
Cả A, B, C.
* Bài học của Dế Mèn.
-> Mèn hối hận và xót thương.
?: Lời khuyên của Choắt cũng chính là bài học đường đời của Mèn. Vậy lời khuyên đó như thế nào?
?: Thái độ của Dế Mèn thay đổi như thế nào khi Dế Choắt chết?
?: Theo em, có đặc điểm nào của con người được gán cho các con vật ở chuyện này?
?: Sau tất cả các sự việc đã gây ra, nhất là sau cái chết của Dế Choắt. Dế Mèn đã tự rút ra bài học đường đời đầu tiên cho minh. Theo em, bài học ấy là gì?
Ý nghĩa:
- Bài học về thói kiêu căng: Kẻ kiêu căng có thể làm hại người khác, khiến mình phải ân hận suốt đời.
- Bài học về tình thân ái: Nên biết sống đoàn kết với mọi người.

BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Trích "Dế : Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài
I. Đọc – Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu văn bản
III. Tổng kết
1.Nghệ thuật
Cách miêu tả loài vật sinh động, trí tưởng tượng độc đáo.
Ngôn ngữ miêu tả chính xác, giàu tính tạo hình.
Kể chuyện bằng ngôi thứ nhất, tự nhiên, hấp dẫn.
2. Nội dung
- Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình.
Vì sao nói: Những con vật trong đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên” được miêu tả bằng nghệ thuật nhân hoá?
Vì chúng vốn là những con người đội lốt vật.
Chúng được miêu tả thực như chúng vốn thế.
Chúng được gán cho những nét tâm lý, tính cách, tư duy và quan hệ như con người.
IV. LUYỆN TẬP:
Bài tập 1: Khi đọc văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” một số bạn đã tranh luận với nhau:
Dế Mèn là một kẻ độc ác. Dế Mèn tuy không trực tiếp gây ra cái chết của Dế Choắt nhưng là nguyên nhân gây ra cái chết ấy. Vì thế phải nghiêm trị Dế Mèn.
Tuy nông nổi, ngỗ nghịch dẫn tới cái chết của Dế Choắt nhưng Dế Mèn không phải là kẻ độc ác. Khi trêu chọc chị Cốc, Dế Mèn không ngờ hậu quả lại đến mức ấy. Nhưng Dế Mèn đã biết hối hận vì hành động của mình. Vì thế cần độ lượng với tội lỗi của nhân vật này.
Dế Mèn không có tội, Dế Choắt chết là đáng. Bị tấn công mà không biết bảo toàn tính mạng.
Em đồng ý với ý kiến nào? Vì sao?
2. Bài tập 2: Đọc phân vai đoạn Dế Mèn trêu Cốc gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt.
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN
Trích "Dế : Mèn phiêu lưu ký" - Tô Hoài
Củng cố - Dặn dò
- Đọc phần đọc thêm
- Học thuộc ghi nhớ
- Làm bài tập 1 (SGK)
- Soạn bài : “Sông nước Cà Mau”
Tạm biệt các em