Bài 18. Bài học đường đời đầu tiên

TRƯỜNG THCS TÂN QUÝ TÂY
BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ
NĂM HỌC: 2008-2009
MÔN: NGỮ VĂN 6
Bài học đường đời đầu tiên
(Trích "Dế Mèn phiêu lưu kí" - Tô Hoài)
Từ trước đến nay, vốn không có nhiều tác phẩm dành cho độc giả thiếu nhi. Nhà văn Tô Hoài đã dành tặng "Dế Mèn phiêu lưu kí" cho các em nhỏ nhưng ngay cả những người lớn cũng hết sức yêu thích bộ truyện này. Tác phẩm thiếu nhi đã được đón nhận nồng nhiệt ngay từ khi mới ra đời, cho đến ngày nay và chắc hẳn rất lâu sau người ta vẫn tìm đọc nó và dành tặng nó cho các em nhỏ. Nguyên nhân vì sao tác phẩm này lại có sức hút đến như vậy?
NỘI DUNG
Giới thiệu tác giả- tác phẩm- tóm tắt:
Tìm hiểu văn bản:
Ghi nhớ
Củng cố
Dặn dò
I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
1. Tác giả
Xem thêm SGK

Em biết gì về nhà văn Tô Hoài?
2. Tác phẩm
Dế Mèn phiêu lưu kí là tác phẩm nổi Tiếng nhất của Tô Hoài viết về loài vật dành cho thiếu nhi. Truyện viết về thế giới loài vật nhỏ bé ở đồng quê, rất sinh động và hóm hỉnh đồng thời cũng gợi ra những hình ảnh của xã hội con người và thể hiện những khát vọng đẹp đẽ của tuổi trẻ.
Em đã từng đọc tác phẩm này chưa? Dựa vào những gì em biết, hãy kể tóm tắt ngắn gọn tác phẩm?
Bảy chương còn lại kể về các
cuộc phiêu lưu của Dế Mèn.
Tác phẩm có 10 chương. Chương đầu kể lai lịch và bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn. Hai chương tiếp theo kể chuyện Dế Mèn bị bọn trẻ con bắt đem đi chọi nhau với các con dế khác. Dế Mèn trốn thoát. Trên đường tìm về nhà gặp chị Nhà Trò bị sa vào lưới bọn nhện độc ác, Dế Mèn đã đánh tan bọn Nhện cứu thoát chị Nhà Trò yếu ớt.
Dế Mèn
Dế Trũi
Bọ Ngựa
Ếch
Nhái
Chuồn Chuồn
Châu Chấu
Châu Chấu Voi
Kiến
Xiến Tóc
Nhện
Dế Cơm
- Dế Mèn cùng Dế Trũi kết nghĩa anh em rồi lên đường phiêu lưu trên một cái bè kết bằng lá sen. Họ trôi dạt vào vùng nước mênh mông, miền đầm lầy, xứ sở của loài ếch, Nhái, Cua, sau đó lại đến vùng cỏ may của các loài Chuồn Chuồn, Châu Chấu. Hai bạn dự hội thi võ và đánh thắng đối thủ là Bọ Muỗm và Bọ Ngựa, được tôn làm chánh, phó thủ lĩnh Tổng Châu Chấu. Khi dân cư Tổng Châu Chấu đi tìm nơi trú đông, họ đánh nhau với Châu Chấu Voi và Trũi bị Châu Chấu Voi bắt đem đi theo.
- Trên đường đi tìm Trũi, Dế Mèn gặp lại Xiến Tóc, biết được tin tức về Trũi và Châu Chấu Voi, rồi bị lão Chim Trả bắt giam vào hang tối để canh giữ hang cho hắn. May có bọn Châu Chấu Voi, Xiến Tóc, Dế Trũi đi ngang qua, cứu thoát Dế Mèn.
- Cả bọn đi đến vùng Kiến để nhờ Kiến truyền đi mọi nơi mong muốn tốt đẹp là hòa bình và thân thiện giữa các loài.
Do một sự hiểu nhầm mà xảy ra chiến tranh với các loài Kiến. Bọn Dế Mèn bị bao vây và rơi vào tình thế khó khăn. Trũi thoát ra và đi tìm quân cứu viện. May nhờ một sự ngẫu nhiên mà vòng vây của Kiến bị phá, Dế Mèn tìm gặp được Kiến Chúa, giải tỏa được mọi sự hiểu lầm. Kiến truyền đi mọi nơi lời hịch kêu gọi muôn loài kết làm anh em và được khắp nơi hưởng ứng. Dế Mèn và Dế Trũi trở về quê, thăm mộ mẹ của Dế Mèn, nghỉ ngơi và dự tính một cuộc phiêu lưu mới trong hòa bình.
Mặc dù còn có ít nhiều tính chất bồng bột, ngây thơ trong nhận thức; lí giải xung đột và ước mơ "muôn loài kết làm anh em" cũng còn có tính chất không tưởng, nhưng Dế Mèn là một hình tượng đẹp về tuổi trẻ giàu ước mơ tốt đẹp, say mê lí tưởng, trung thực và dũng cảm, quý trọng tình bạn và thích phiêu lưu, ham hiểu biết, một hình ảnh đáng yêu, đáng mế�n, gần gũi với tuổi trẻ.
II. Đọc- hiểu văn bản
Cho biết văn bản được trích từ chương mấy của tác phẩm? Bố cục?
Đoạn trích trong SGK được trích từ chương 1 của tác
phẩm. Bố cục: có hai đoạn chính:
Đoạn 1:Miêu tả hình ảnh Dế Mèn- một chàng dế
thanh niên cường tráng.
Đoạn 2: Câu chuyện về trò đùa ngỗ nghịch của Dế
Mèn trêu chị Cốc gây ra cái chết thảm thương cho
Dế Choắt.
1. Hình ảnh Dế Mèn
Tìm các chi tiết miêu tả ngoại hình và hành độ�ng của Dế Mèn?
Nhận xét về trình tự và cách miêu tả trong đoạn văn?
Vậy theo em, hình ảnh của Dế Mèn đẹp ở chổ nào và chưa đẹp ở điểm nào về ngoại hình Và tính nết?
Qua đoạn văn này, em nhận xét gì về ngoại hình lẫn tính cách của Dế Mèn?
Một thanh niên khoẻ, đẹp, cường tráng
-> đáng yêu.
Kiêu căng, tự phụ, xem thường mọi người, hung hăng, xốc nổi.
-> đáng ghét.
=> Đẹp về hình dáng chưa đẹp về tính nết.
1. Hình ảnh Dế Mèn
Việc miêu tả ngoại hình còn bộc lộ được tính nết, thái độ của nhân vật. Tất cả những chi tiết đều thể hiện được vẻ đẹp cường tráng, trẻ trung, chất chứa sức sống mạnh mẽ của tuổi trẻ ở Dế Mèn. Nhưng đồng thời cũng cho thấy những nét chưa đẹp, chưa hoàn thiện trong tính nết, trong nhận thức và hành động của một chàng dế thanh niên ở tuổi mới lớn. Đó là tính kiêu căng tự phụ về vẻ đẹp và sức mạnh của mình, xem thường mọi người, hung hăng, xốc nổi. Những nét chưa đẹp ấy thể hiện rõ trong các động tác, hành vi được tả và kể lại trong phần sau, lúc mà Dế Mèn nhận được bài học đường đời đầu tiên.
2. Bài học đường đời đầu tiên
Nhận xét về cách xưng hô, lời lẽ, giọng điệu của Dế Mèn với Dế Choắt?
Dế Mèn đã làm hại Dế Choắt ra sao? Phân tích diễn biến thái độ và tâm lí của Dế Mèn trước và sau khi hại Dế Choắt.
a. Thái độ đối với Dế Choắt
- Trịch thượng, khinh thường, không quan tâm, giúp đỡ.
Ở đoạn văn này nổi bậc lên nghệ thuật gì? Tác dụng của nghệ thuật ấy ra sao?
2. Bài học đường đời đầu tiên
Cách viết truyện của nhà văn Tô Hoài gây ấn tượng, hấp dẫn như thế nào?
Qua sự việc ấy, Dế Mèn rút ra bài học đường đời đầu tiên là gì?
2. Bài học đường đời đầu tiên
Không nên kiêu căng, phải suy nghĩ cẩn thận về lời nói và việc làm của mình.
b. Bài học:
Hình ảnh những con vật trong truyện có giống với chúng trong thực tế không? Có đặc điểm nào của con người gán cho chúng không?
Cái Tết của Mèo Con
(Nguyễn Đình Thi)
O Chuột
(Tô Hoài)
Em có biết tác phẩm nào có cách viết tương tự không?
Qua văn bản, em rút ra được những bài học gì
về nội dung và nghệ thuật ?
III. Ghi nhụự:
SGK/ trang 11
Dế Mèn phiêu lưu kí không chỉ hấp dẫn người đọc bởi những bài học về cuộc sống rất thực mà còn bởi cách viết rất hấp dẫn của nhà văn. Truyện được viết theo lối đồng thoại, nhân vật chính là những con vật nhỏ bé, bình thường rất gần gũi với các em. Loài vật ở đây cũng biết nói năng, suy nghĩ, cũng có tình cảm như con người nhưng chúng không bị biến thành những biểu tượng thuần túy nhằm nêu lên những bài học về luân lí đạo đức như trong truyện ngụ ngôn mà vẫn là những hình tượng sống động, đúng với hình ảnh trong tự nhiên.
1. Bài tập 2 (SGK)
2. Phân lại vai diễn trong đoạn trích văn bản
LUY?N T?P
DẶN DÒ
1. Học bài
2. Soạn bài "Phó từ"