Bài 18. Bài học đường đời đầu tiên

trường trung học cơ sở hồng phong
Giáo viên: Bùi Thị Tuệ
Trường THCS Hồng Phong
Hồng Phong :
Nhiệt liệt chào mừng các thầy, cô giáo
và các em học sinh tham gia hội giảng
Ngữ VĂN
Tiết:73+ 74
Văn bản
Bài học đường đời đầu tiên
(trích Dế Mèn phiêu lưu ký)
Tô Hoài
I) Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
Tô Hoài(1920- 2004) tên thật là Nguyễn Sen. Ông là nhà văn viết nhiều truyện cho thiếu nhi như tác phẩm " Võ sĩ bọ ngựa" ;" Đàn chim gáy".
2. Tác phẩm:
" Dế Mèn phiêu lưu ký" thuộc thể loại truyện đồng thoại.
II) Đọc - hiểu văn bản:
1. Đọc và tóm tắt tác phẩm:
2. Tìm hiểu chú thích:
3. Bố cục:
2 phần
a) Từ đầu đến " đứng đầu thiên hạ rồi" vẻ đẹp cường tráng của Dế Mèn.
b) Phần còn lại: Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn.
4. Phân tích:
a) Bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn
+ Hình dáng:
Càng: mẫn bóng
Vuốt: cứng nhọn hoắt.
Cánh: dài đến tận chấm đuôi, rung rinh một màu nâu bóng mỡ.
Đầu: to nổi từng tảng; răng đen nhánh; râu dài uốn cong.
- Sử dụng nhiều tính từ, động từ kết hợp với biện pháp nhân hoá.
- Miêu tả chi tiết các bộ phận chính của Dế Mèn.
- Mèn là một chàng dế cường tráng khoẻ mạnh, tràn đầy sức sống.
+ Hành động:
- Đi đứng oai vệ, làm điệu dún dẩy, rung râu ra kiểu con nhà võ.
- Động từ đặc tả hành động, kết hợp với biện pháp nhân hoá.

- Cà khịa với tất cả mọi người trong hàng xóm: quát mấy chị Cào Cào, ghẹo mấy anh gọng vó.
Yêu đời, tự tin nhưng kiêu căng tự phụ về vẻ đẹp và sức mạnh của mình, xem thường mọi người, hung hăng xốc nổi.
+ Nét đẹp: Dế Mèn mang một vẻ đẹp cường tráng, trẻ trung chứa chất sức sống mạnh mẽ của tuổi trẻ.
- Tính cách yêu đời, tự tin.
+ Nét chưa đẹp: Kiêu căng, tự phụ, xem thường mọi người, hung hăng, xốc nổi.
- Sử dụng nhiều tính từ, động từ, từ láy, biện pháp nhân hoá, so sánh chọn lọc chính xác. Góp phần khắc hoạ hình ảnh Dế Mèn là một chàng Dế cụ thể đến từng bộ phận cơ thể, từng cử chỉ, hành động, tính tình.
b) Bài học đường đời đầu tiên:
+ Dế Choắt:
- Gầy gò, dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện, cánh ngắn củn, càng bè bè.
- Là một chú dế ốm đau, yếu đuối, đáng thương.
+ Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt:
- Đặt tên: Dế Choắt
- Xưng hô: gọi Dế Choắt là chú mày
- Lời lẽ: Sao chú mày sinh sống cẩu thả quá thế?. chú mày có lớn mà chẳng có khôn.
- Hếch răng, xì một hơi rõ dài. khinh khỉnh, mắng.dễ nghe nhỉ! Tôi về không một chút bận tâm.
=> Trịch thượng, khinh thường, không quan tâm giúp đỡ.
* Dế Mèn rủ Dế Choắt trêu chị Cốc.
+ Quắc mắt: Sợ gì? Mày bảo tao sợ cái gì? Tao còn biết sợ ai hơn tao.
+ Cất giọng véo von: " Cái cò, cái vạc, cái nông."
+ Chui tọt vào hang, nằm khểnh
+ Tôi cũng khiếp nằm im thin thít.
+ Mon men ra khỏi hang
+ Hốt hoảng nâng đầu Choắt lên:
- Tôi hối lắm.Tôi biết làm thế nào bây giờ?
Dế Mèn ân hận về lỗi lầm của mình và thấm thía rút ra bài học đường đời đầu tiên: " ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy."
=> Đó là bài học về tác hại của tính nghịch ranh, ích kỷ và thói hung hăng hống hách.
- Hành động huênh hoang xốc nổi, coi thường người khác. Hống hách hão với người yếu nhưng lại nhút nhát trước kẻ mạnh, hành động xốc nổi.
- Trước cái chết của Dế Choắt. Dế Mèn bàng hoàng hoảng hốt, lo sợ vì hậu quả của trò đùa tai quái.
b) Bài học đường đời đầu tiên:
+ Ghi nhớ:
NT: Biện pháp nhân hoá, so sánh sử dụng có hiệu quả. Tính từ, động từ được sử dụng chính xác, miêu tả sinh động, gần gũi giàu tính tạo hình.
ND: Nêu lên những bài học luân lý, đạo đức như trong truyện ngụ ngôn.
III) Luyện tập:
Em có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả thế giới động vật trong đoạn: " Mấy hôm nọ,..nghĩ việc đời như thế"
Hướng dẫn về nhà:
Viết đoạn văn diễn tả tâm trạng của Dế Mèn trong đoạn cuối.
Soạn văn bản " Sông nước Cà Mau".