Bài 18. Bài học đường đời đầu tiên

GIÁO VIÊN :
TRƯỜNG THCS
Giang Phong
Ngữ văn 6
Phạm Thị Nghiên
Chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ
Hội giảng giáo viên giỏi
Kiểm tra bài cũ
Qua bức chân dung tự họa của Dế Mèn, em hãy nêu những nét đẹp và nét chưa đẹp ở Dế Mèn ?
Đáp án
Nét đẹp: Cường tráng, mạnh mẽ, tự tin, yêu đời
- Nét chưa đẹp: Kiêu căng, xốc nổi, hung hăng, tự phụ
Tiết 74:
Văn Bản :
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
I/ Đọc và tìm hiểu chú thích
II/ Đọc - hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
a) Bức chân dung tự họa của Dế Mèn
b) Bài học đường đời đầu tiên
Chao ôi, có biết đâu rằng : hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi mà còn ân hận quá, ân hận mãi. Thế mới biết, nếu đã trót không suy tính, nỡ xảy ra những việc dại dột, dù về sau có hối cũng không thể làm lại được.
Tác dụng : Liên kết hai phần nội dung văn bản.
Bài học đường đời đầu tiên
Tiết 74:
Văn Bản :
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
I/ Đọc và tìm hiểu chú thích
II/ Đọc - hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
Bức chân dung tự họa của Dế Mèn
b) Bài học đường đời đầu tiên
Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt
- Tên : Dế Choắt
Coi thường, khinh bỉ người bạn láng giềng Dế Choắt.
Chế giễu, coi thường
Dế Choắt
Dế Mèn
Chê bai, khinh bỉ
- Tính nết : Ăn xổi ở thì
Không thông cảm với nỗi khổ của Dế Choắt
Cái chàng Dế Choắt,người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện.Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê. Đôi càng bè bè, nặng nề trông đến xấu. Râu ria gì mà cụt có một mẩu và mặt mũi thì lúc nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ.
Bài học đường đời đầu tiên
Tiết 74:
Văn Bản :
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
I/ Đọc và tìm hiểu chú thích
II/ Đọc - hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
b) Bài học đường đời đầu tiên
Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt
Cách sống của Dế Choắt : Luộm thuộm, bề bộn, cẩu thả, dÔ ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh m¹ng.
Trịch thượng, hách dịch với Dế Choắt.
Chú mày
Lời lẽ, giọng điệu :
Coi thường, khinh bỉ người bạn láng giềng Dế Choắt.
+ Sao chú mày sinh sống cẩu thả quá như thế !
+ Ôi thôi, chú mày ơi ! Chú mày có lớn mà chẳng có khôn
Bức chân dung tự họa của Dế Mèn
- Xưng hô:
Trịch thượng
Hách dịch, lên lớp dạy đời
Bài học đường đời đầu tiên
Tiết 74:
Văn Bản :
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
I/ Đọc và tìm hiểu chú thích
II/ Đọc - hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
Bức chân dung tự họa của Dế Mèn
b) Bài học đường đời đầu tiên
Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt
Dế Choắt nhìn tôi mà rằng :
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang …
- Hức ! Thông ngách sang nhà ta ? Dễ nghe nhỉ ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết !Tôi về, không một chút bận tâm
- Giọng điệu : Kiêu ngạo, hách dịch, tàn nhẫn.
Kiêu căng, ích kỉ, coi thường Dế Choắt đến mức tàn nhẫn
- Cử chỉ : Trịch thượng, mất lịch sự.
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng :
Coi thường, khinh bỉ người bạn láng giềng Dế Choắt.
Trịch thượng, hách dịch với Dế Choắt.
Bài học đường đời đầu tiên
Tiết 74:
Văn Bản :
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
I/ Đọc và tìm hiểu chú thích
II/ Đọc - hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
Bức chân dung tự họa của Dế Mèn
b) Bài học đường đời đầu tiên
Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt
Câu chuyện trêu cợt chị Cốc.
Coi thường, khinh bỉ người bạn láng giềng Dế Choắt.
Trịch thượng, hách dịch với Dế Choắt.
Kiêu căng, ích kỉ, coi thường Dế Choắt đến mức tàn nhẫn
Bài học đường đời đầu tiên
Tiết 74:
Văn Bản :
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
I/ Đọc và tìm hiểu chú thích
II/ Đọc - hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
Bức chân dung tự họa của Dế Mèn
b) Bài học đường đời đầu tiên
Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt
Câu chuyện trêu cợt chị Cốc.
- Nguyên nhân : Nghĩ ra trò trêu chọc chị Cốc.
- Mục đích : Muốn ra oai và muốn tự khẳng định mình.
Kiêu căng, ích kỉ, coi thường Dế Choắt đến mức tàn nhẫn
Coi thường, khinh bỉ người bạn láng giềng Dế Choắt.
Trịch thượng, hách dịch với Dế Choắt.

Bài học đường đời đầu tiên
Tiết 74:
Văn Bản :
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
Diễn biến tâm lý và thái độ của Dế Mèn
Khi Dế Choắt từ chối
Huyênh hoang
Khi chị Cốc tức tối
Hể hả
Khi chị Cốc mổ Dế Choắt
Khiếp sợ
Khi chị Cốc bỏ đi
Lo lắng, bàng hoàng
Khi thấy Choắt đau đớn
Hốt hoảng
Khi Dế Choắt khuyên và tắt thở
Ân hận
Nghệ thuật : Cách miêu tả tâm lí nhân vật rất tinh tế và hợp lý.
Bài học đường đời đầu tiên
Tiết 74:
Văn Bản :
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
I/ Đọc và tìm hiểu chú thích
II/ Đọc - hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
Bức chân dung tự họa của Dế Mèn
b) Bài học đường đời đầu tiên
Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt
Thái độ :
Kiêu căng, coi thường, khinh bỉ Dế Choắt.
Tàn nhẫn đối với người bạn láng giềng.
Câu chuyện trêu cợt chị Cốc.
Hể hả
Khiếp sợ
Hênh hoang
Hốt hoảng
Ân hận
Bàng hoàng
Diễn biến tâm lí :
Dế Mèn than rằng :
- Nào tôi đâu biết cơ sự lại ra nông nỗi này ! Tôi hối lắm ! Tôi hối hận lắm ! Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dét của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ ?
Bài học đường đời đầu tiên
Tiết 74:
Văn Bản :
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
I/ Đọc và tìm hiểu chú thích
II/ Đọc - hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
Bức chân dung tự họa của Dế Mèn
b) Bài học đường đời đầu tiên
Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt
Câu chuyện trêu cợt chị Cốc.
Thái độ :
Kiêu căng, coi thường, ích kỉ
Tàn nhẫn đối với người bạn láng giềng.
Bài học
Về thói hung hăng, kiêu ngạo
Về tình thân ái, đoàn kết.
Dế Choắt khuyên :
- Thôi, tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh : Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy
Dế Mèn than rằng :
- Nào tôi đâu biết cơ sự lại ra nông nỗi này ! Tôi hối lắm ! Tôi hối hận lắm ! Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dét của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ ?
Bài học đường đời đầu tiên
Tiết 74:
Văn Bản :
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
Câu hỏi thảo luận
Câu 1 : Dế Mèn đã phải gánh chịu những hậu quả gì cho thói ngông cuồng, kiêu ngạo của mình ?
Câu 2 : Cuối truyện là hình ảnh Dế Mèn đứng lặng hồi lâu trước nấm mồ của Dế Choắt nghĩ về bài học đường đời đầu tiên. Em thử hình dung tâm trạng của Dế Mèn lúc ấy như thế nào ?
Hậu quả mà Dế Mèn phải gánh chịu
+ Gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt.
Câu 1 :
+ Mất đi một người bạn tốt.
+ Suốt đời ân hận về lỗi lầm của mình.
Tâm trạng của Dế Mèn ở cuối truyện :
- Dế Mèn đang nghĩ ân hận, cay ®¾ng cho lỗi lầm của mình.
Câu 2 :
- Xót thương cho Dế Choắt, ước mong Dế Choắt sống lại để mình chuộc lại lỗi lầm.
- Nghĩ đến việc thay đổi cách sống cho mình.
Đáp án
Bài học đường đời đầu tiên
Tiết 74:
Văn Bản :
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
I/ Đọc và tìm hiểu chú thích
II/ Đọc - hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
Bức chân dung tự họa của Dế Mèn
b) Bài học đường đời đầu tiên
Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt
Câu chuyện trêu cợt chị Cốc.
Thái độ :
Kiêu căng, coi thường, ích kỉ
Tàn nhẫn đối với người bạn láng giềng.
Bài học
Về thói hung hăng, kiêu ngạo
Về tình thân ái, đoàn kết.
III/ Tổng kết :
1. Nghệ thuật :
? Em h·y nªu nh÷ng ®Æc s¾c trong nghÖ thuËt miªu t¶ vµ kÓ chuyÖn được thể hiện trong đoạn trích : “ Bài học đường đời đầu tiên” ?
A/ Cách miêu tả loài vật sinh động, trí tưởng tượng phong phú, độc đáo.
B/ Ngôn ngữ miêu tả chính xác, giàu tính tạo hình.
C/ Kể chuyện theo ngôi kể thứ nhất rất tự nhiên và hấp dẫn.
D/ Cả A,B,C đều đúng
Bài học đường đời đầu tiên
Tiết 74:
Văn Bản :
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
III/ Tổng kết :
Nghệ thuật
- Cách miêu tả loài vật sinh động, trí tưởng tượng phong phú, độc đáo.
- Ngôn ngữ miêu tả chính xác, giàu tính tạo hình.
- Kể chuyện theo ngôi thứ nhất rất tự nhiên và hấp dẫn.
Nội dung
- Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi.
- Do bày trò trêu chọc chị Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và rút ra bài học đường đời cho mình.
Bài học đường đời đầu tiên
Tiết 74:
Văn Bản :
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
I/ Đọc và tìm hiểu chú thích
II/ Đọc - hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
Bức chân dung tự họa của Dế Mèn
b) Bài học đường đời đầu tiên
Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt
Câu chuyện trêu cợt chị Cốc.
Thái độ :
Kiêu căng, coi thường, ích kỉ
Tàn nhẫn đối với người bạn láng giềng.
Bài học
Về thói hung hăng, kiêu ngạo
Về tình thân ái, đoàn kết.
III/ Tổng kết :
1. Nghệ thuật :
2. Nội dung :
IV/ Luyện tập :
Bài 1 : Theo em trong câu chuyện đặc điểm nào của con người được gán cho con vật ?
Đáp án : Đặc điểm của con người được gán cho con vật là :
- Dế Mèn : Kiêu căng nhưng biết hối lỗi.
- Dế Choắt :Yếu đuối nhưng biết tha thứ
- Chị Cốc : Tự ái, nóng nảy.
Bài 2 : Kể tên các tác phẩm viết về loài vật có cách viết tương tự như truyện này
Bài học đường đời đầu tiên
Tiết 74:
Văn Bản :
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
Bài học đường đời đầu tiên
Tiết 74:
Văn Bản :
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
Bài học đường đời đầu tiên
C
O
I
T
R
Ơ
I
B
Ă
N
G
V
U
N
G
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Đây là một thành ngữ gồm 15 chữ cái, chỉ những kẻ ngông cuồng, kiêu ngạo, không coi ai ra gì.
Trò chơi ô chữ
Tiết 74:
Văn Bản :
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
Hướng dẫn về nhà
- Đọc và tóm tắt lại văn bản.
- Nắm được nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa văn bản.
Viết đoạn văn miêu tả tâm trạng Dế Mèn
- Chuẩn bị bài: Phó từ
Bài học đường đời đầu tiên
TRÂN TRỌNG CẢM ƠN
THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM
Tiết 74:
Văn Bản :
Bài học đƯờng đời đầu tiên
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
I/ Đọc và tìm hiểu chú thích
II/ Đọc - hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
Bức chân dung tự họa của Dế Mèn
b) Bài học đường đời đầu tiên
Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt
Thái độ :
Kiêu căng, coi thường, ích kỉ
Tàn nhẫn đối với người bạn láng giềng.
Câu chuyện trêu cợt chị Cốc.
Dế Choắt phản ứng :
- Thôi thôi … hừ hừ … Em xin vái cả sáu tay. Anh đừng trêu vào … Anh phải sợ …
Dế Mèn quắc mắt :
- Sợ gì ? Mày bảo tao sợ cái gì ? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa !
- Cử chỉ, giọng điệu : Hách dịch, kiêu ngạo, hợm hĩnh.
Tính cách : Kiêu căng, hung hăng cho mình là hơn tất cả.
Dế Mèn mắng Dế Choắt mà bảo:
- Giuong m?t ra xem tao trờu con m? C?c dõy n�y
Tiết 74:
Văn Bản :
Bài học đƯờng đời đầu tiên
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
Câu hỏi thảo luận
Câu 1 : Theo em Dế Mèn đã phải gánh chịu những hậu quả gì cho thói ngông cuồng, kiêu ngạo của mình ?
Câu 2 : Theo em trong câu chuyện đặc điểm nào của con người được gán cho con vật ?
Đáp án :
- Dế Mèn mất đi một người bạn tốt là Dế Choắt.
- Suốt đời Dế Mèn ân hận về lỗi lầm của mình.
Đáp án : Đặc điểm của con người được gán cho con vật là :
- Dế Mèn : Kiêu căng nhưng biết hối lỗi.
- Dế Choắt : Yếu đuối nhưng biết tha thứ
- Chị Cốc : Tự ái, nóng nảy.
- Dế Mèn bị người khác chê trách, coi thường.
Hậu quả Dế Mèn phải gánh chịu :
Tiết 74:
Văn Bản :
Bài học đƯờng đời đầu tiên
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
I/ Đọc và tìm hiểu chú thích
II/ Đọc - hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
Bức chân dung tự họa của Dế Mèn
b) Bài học đường đời đầu tiên
Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt
Câu chuyện trêu cợt chị Cốc.
Diễn biến tâm lí :
Hể hả
Khiếp sợ
Hênh hoang
Hốt hoảng
Ân hận
Bàng hoàng

- Hậu quả mà Dế Mèn phải gánh chịu :
+ Mất đi một người bạn tốt là Dế Choắt.
+ Bị người khác chê trách, coi thường.
+ Suốt đời ân hận về lỗi lầm của mình.
- Ý nghĩa : Ân hận rút ra bài học đường đời đầu tiên cho mình.
Bài học
Về thói hung hăng, kiêu ngạo
Về tình thân ái, đoàn kết.
Tiết 74:
Văn Bản :
Bài học đƯờng đời đầu tiên
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
I/ Đọc và tìm hiểu chú thích
II/ Đọc - hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
Bức chân dung tự họa của Dế Mèn
b) Bài học đường đời đầu tiên
Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt
- Đặt tên : Dế Choắt .
Thấp bé,gầy gò, xấu xÝ
Thái độ : Coi thường, khinh bỉ người bạn láng giềng.
- Hình dáng :
Mục đích : Chế giễu, coi thường
Tiết 74:
Văn Bản :
Bài học đƯờng đời đầu tiên
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
I/ Đọc và tìm hiểu chú thích
II/ Đọc - hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
Bức chân dung tự họa của Dế Mèn
b) Bài học đường đời đầu tiên
Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt
- Tính nết : Ăn xổi ở thì.
- Cách sống : Luộm thuộm, bề bộn, cẩu thả,dÔ ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh m¹ng.
Thái độ : Trịch thượng, hách dịch, khinh bỉ Dế Choắt.
+ Xưng hô: Trịnh thượng
+ Lời lẽ, giọng điệu : Hách dịch, lên lớp dạy đời.
Coi thường, khinh bỉ người bạn láng giềng Dế Choắt.
Tiết 74:
Văn Bản :
Bài học đƯờng đời đầu tiên
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí - Tô Hoài )
I/ Đọc và tìm hiểu chú thích
II/ Đọc - hiểu văn bản
1. Cấu trúc văn bản
2. Nội dung văn bản
Bức chân dung tự họa của Dế Mèn
b) Bài học đường đời đầu tiên
Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt
Câu chuyện trêu cợt chị Cốc.
- Khi thÊy chÞ Cèc tøc tèi : Hể hả với trò đùa tai quái của mình.
- Khi chị Cốc mổ Dế Choắt : Khiếp sợ, nằm im thin thít.
- Khi chị Cốc bỏ đi : Bàng hoàng, ngớ ngẩn vÒ hậu quả mà mình gây ra.
- Khi thấy Choắt đau đớn : Hốt hoảng quỳ xuống, nâng đầu Choắt lên mà than thë
Diễn biến tâm lí :
Hể hả
Khiếp sợ
Hênh hoang
Hốt hoảng
Ân hận
Bàng hoàng
Nghệ thuật : Cách miêu tả tâm lí nhân vật rất tinh tế và hợp lý.
-Khi Dế Choắt khuyên và tắt thở: Ân hận và rút ra bài học đường đời đầu tiên
Diễn biến tâm lí và thái độ của Dế Mèn :
- Khi Dế Choắt từ chối : Hênh hoang, hách dịnh cho mình là hơn tất cả
Thái độ :
Kiêu căng, coi thường, ích kỉ.
Tàn nhẫn đối với người bạn láng giềng.