Bài 17. Quá trình hình thành và phát triển của nhà nước phong kiến

"Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam".
Hồ Chí Minh
Bài 17
Quá trình hình thành và phát triển
của nhà nước phong kiến
( Từ thế kỉ X đến thế kỉ XV)
Chương II
Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XV
I. Bước đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X.
Quá trình hình thành nhà nước phong kiến Việt Nam trong thế kỉ X diễn ra như thế nào?
-Nhaứ Ngoõ
-Nhaứ ẹinh
- Tie�n Leõ
Cổ Loa - Đông Anh
(Hà Nội)
Năm 939
- Năm 939: Ngô Quyền xưng Vương, đóng đô ở Cổ Loa - Đông Anh . ? Mở đầu thời kì xây nhà nước độc lập tự chủ.
Trần Lãm - Thái Bình
Kiều Công Hãn - Phú Thọ
(Phú Thọ)
(Vĩnh Phúc)
Ngô Lãm - Hà Tây
(Hà Tây)
Lý Khuê - Bắc Ninh
Nguyễn Thủ Tiệp - Bắc Ninh
Nguyên Siêu - Thanh Trì
Kiều Thuận - Hà Tây
Phạm Bạch Hổ - Hưng Yên
Ngô Xương Xí - Thanh Hoá
Đỗ Cảnh Thạc - Hà Tây
Nguyễn Khoan -Vĩnh Phúc
Lữ Đường- Hưng Yên
(Thanh Trì)
(Hưng Yên)
(Bằc Ninh)
Thái Bình
Thanh Hoá
2
4
1
3
7
12
9
6
10
5
11
8
Hoa Lư - Ninh Bình
I. Bước đầu tiên xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X.
- Năm 939:
Ngô Quyền xưng Vương, đóng đô ở Cổ Loa - Đông Anh.
?
Mở đầu thời kì xây nhà nước độc lập tự chủ.
- Năm 968:
(Phú Thọ)
(Vĩnh Phúc)
(Hà Tây)
(Thanh Trì)
(Hưng Yên)
(Bắc Ninh)
Thái Bình
Thanh Hoá
Hoa Lư - Ninh Bình
Đinh Bộ Lĩnh
Đinh Bộ Lĩnh, dẹp loạn 12 sứ quân, sau đó xưng Vương, đặt quốc hiệu là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư.
- Năm 968:
Đại Cồ Việt
I. Bước đầu tiên xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X.

- Năm 980 nhà Tiền Lê được xác lập. Sau khi Leõ Hoaứn giaứnh thaộng lụùi trong cuoọc khaựng chieỏn choỏng Toỏng xaõm lửụùc
Vua
Ban Văn
Ban Võ
Tăng Ban
Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Ngô, Đinh, Tiền Lê
10 Đạo
Phủ, Châu
* Tổ chức quân đội:
Quân đội được tổ chức chính quy
?
Trong thế kỉ X, bộ máy nhà nước quân chủ chuyên chế phong kiến sơ khai đã được hình thành.
II. Phát triển và hoàn chỉnh nhà nước phong kiến ở Các thế kỷ XI đến XV.
1. Tổ chức bộ máy nhà nước.
- Năm 1009:
Nhà Lý được xác lập.
a. Bộ máy nhà nước thời Lý-Trần- Hồ.
I. Bước đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỷ X.
Thăng Long
Hoa Lư
(Hà Nội)
(Ninh Bình)
Năm 1010
Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa lư về Thăng Long.
- Năm 1010:
Kinh Thành Thăng Long
Hoa Lư - Ninh Bình
Thủ đô Hà Nội
"... Đại La, ở giữa khu vực trời đất, có thế rồng cuộn hổ ngồi, ở giữa nam bắc đông tây, tiện hình thế núi sông sau trước, đất rộng mà bằng phẳng, chỗ cao mà sáng sủa, dân cư không khổ về ngập lụt, muôn vật rất thịnh mà phồn vinh, xem khắp nước Việt, chỗ ấy là nơi hơn cả. Thực là chỗ hội họp của bốn phương, là nơi thượng đô của kinh sư muôn đời"
(Lý Công Uẩn)
Lý Thái Tổ ( 974 - 1028)
Chiếu dời đô
Thăng Long
Năm 1054
Đại Việt
Lý Thánh Tông đặt quốc hiệu Đại Việt.
- Năm 1054
II. Phát triển Và hoàn chỉnh nhà nước phong kiến ở các thế kỉ XI đến XV.
1. Tổ chức bộ máy nhà nước.
- Năm 1009:
Nhà Lý xác lập.
- Năm 1010:
Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long.
- Năm 1054 , Lý Thánh Tông đặt quốc hiệu Đại Việt.
?
Mở ra một thời kỳ phát triển mới của Đại Việt.
I. Bước đầu tiên xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X.
a. Bộ máy nhà nước thời Lý, Trần, Hồ.
Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Lý, Trần, Hồ
Vua
Tể Tướng
Đại Thần
Trung Ương
Sảnh
Viện
Đài
Lộ, Trấn(An phủ sứ)
Phủ, huyện, Châu
Xã
Địa phương



Vua
Ban Văn
Ban Võ
Tăng Ban
Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Ngô, Đinh, Tiền Lê

10 Đạo
Phủ, Châu
Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Lý, Trần, Hồ
Vua
Tể Tướng
Đại Thần
Trung Ương
Sảnh
Viện
Đài
Lộ, Trấn (An phủ sứ)
Phủ, huyện, Châu
Xã
Địa phương

Em có nhận xét như thế nào về tổ chức bộ máy nhànước Lý-Trần- Hồ
so với bộ máy nhà nước thời Ngô- Đinh- Tiền Lê?
Bộ máy nhà nước quân chủ chuyên chế phong kiến thời Lý, Trần, Hồ đã có bước phát triển.
?
II. Phát triển và hoàn chỉnh nhà nước phong kiến ở các thế kỉ XI đến XV.
1. Tổ chức bộ máy nhà nước.
a. Bộ máy nhà nước thời Lý, Trần, Hồ.
I. Bước đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X.
b. Bộ máy nhà nước thời Lê
- Năm 1428: Sau khi laọt ủoồ ủửụùc aựch ủoõ hoọ cuỷa nhaứ Minh ,Leõ Lụùi leõn ngoõi vua.Nhaứ Lê được thaứnh lập .
- Những năm 60 của thế kỷ XV, Lê Thánh Tông tiến hành một cuộc cải cách hành chính lớn.
Khi mới thành lập bộ máy nhà nước của �triều Lê Sơ được tổ chức như thế nào ?
Vào những năm 60 của thế kỉ XV Vua Lê Thành Tông đã tiến hành cuộc cải cách hành chính như thế nào?
Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Lê Sơ
VUA
Ngự sử đài
Hàn lâm viện
6 Bộ (L�i,LƠ,H�,H�nh,Binh, C�ng)
Địa phương
13 Đạo thừa tuyên
( Đô ti, Hiến ti, Thừa ti )
Phủ
Huyện
Xã
Thăng Long
Năm 1054
Hưng Hoá
Tuyên Quang
Lạng Sơn
Kinh Bắc
Hải Dương
Thái Nguyên
Sơn Tây
Thanh Hoá
Nghệ An
Thuận Hoá
Quảng Nam
Sơn Nam
Đơn vị hành chính:
+ Thời Lê chia đất nước thành 13 đạo thừa tuyên.
An Bang
Lê Thánh Tông



Học sinh thảo luận nhóm 2
Cuộc cải cách của Lê Thánh Tông có mục đích và ý nghĩa như thế nào?
MỤC ĐÍCH: Nhằm củng cố chế độ quân chủ chuyên chế,
xây dựng đất nước phồn thịnh.
ÝNGHĨA: Đây là cuộc cải cách toàn diện, trấn hưng đất nước.
Quyền lực của nhà nước ngày càng được củng cố, nâng cao
Bộ máy nhà nước ngày càng chặt chẽ và hoàn thiện hơn.
Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Ngoõ, ẹinh, Tie�n Leõ
Vua
Phủ, Châu
Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Lê Sơ
VUA
Ngự sử đài
Hàn lâm viện
6 Bộ
Địa phương
13 Đạo thừa tuyên
Phủ
Huyện
Xã

Học sinh thảo luận nhóm 2:
Em có nhận xét như thế nào về tổ chức bộ máy nhà nước
thời Lê sơ sau cuộc cải cách của Lê Thánh Tông

so với bộ máy nhà nước thời Ngô, Đinh, Tiền Lê?


Ban Văn
Ban Võ
Tăng Ban
10 Đạo
Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Lý, Trần, Hồ
Vua
Tể Tướng
Đại Thần
Trung Ương
Sảnh
Viện
Đài
Lộ, Trấn (An phủ sứ)
Phủ, huyện, Châu
Xã
Địa phương
Sơ đồ bộ máy nhà nước thời Lê Sơ
VUA
Ngự sử đài
Hàn lâm viện
6 Bộ
Địa phương
13 Đạo thừa tuyên
Phủ
Huyện
Xã

Học sinh thảo luận nhóm 2:
Em có nhận xét như thế nào về tổ chức bộ máy nhà nước
thời Lê sơ sau cuộc cải cách của Lê Thánh Tông

so với bộ máy nhà nước thời Lý-Trần- Hồ ?
Bộ máy nhà nước quân chủ chuyên chế phong kiến thời Lê được xây dựng chaởt cheừ va ứhoàn chỉnh hụn.
?
* Giáo dục - Khoa cử
Đây là thời kì hưng thịnh nhất của nền giáo dục - khoa cử phong kiến Việt Nam.
- Giaựo duùc thi cửỷ trụỷ thaứnh nguo�n ủaứo taùo vaứ tuyeồn choùn quan laùi chuỷ yeỏu.
Bia Tiến Sĩ
"Nhân tài là nguyên khí của nhà nước."
2. Luật pháp và quân đội.
* Luật pháp
II. Phát triển Và hoàn chỉnh nhà nước phong kiến ở CáC thế kỉ XI đến XV.
1. Tổ chức bộ máy nhà nước.
I. Bước đầu tiên xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X.
Từ thế kỉ XI đến thế kỉ XV Đại Việt đã có những bộ luật nào ?
A. Hình luật, luật Gia Long, Quốc triều hình luật.
B. Hình Thư, luật Gia Long, Quốc triều hình luật.
C. Hình thư, Hình Luật, Quốc triều hình luật.
D. Hình thư, Hình luật, luật Gia long.
S
S
Đ
S
2. Luật pháp và quân đội.
* Luật pháp
- Thời Lý:
Năm 1042 Vua Lý Thánh Tông ban hành Hình thư (bộ luật đầu tiên của lịch sử dân tộc)
II. Phát triển Và hoàn chỉnh nhà nước phong kiến ở CáC thế kỉ XI đến XV.
1. Tổ chức bộ máy nhà nước.
I. Bước đầu tiên xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X.
- Thời Trần:
Hình Luật
- Thời Lê:
Quốc triều hình luật

Khi xa giá Vua đi qua mà xông vào hàng người đi theo thì xử tội đồ, nếu xông vào đội cận vệ thì xử tội chém. Lầm lỡ thì giảm một bậc.

- Bán ruộng đất ở biên cương cho người ngoại quốc thì bị xử chém.

- Đào trộm đê đập làm thiệt hại nhà cửa, lúa má thì xử đồ, lưu, bắt đền tổn hại.
Quốc triều hình luật
2. Luật pháp và quân đội
* Luật pháp
- Thời Lý:
Năm 1042 Vua Lý Thánh Tông ban hành Hình thư (bộ luật đầu tiên của lịch sử dân tộc)
- Thời Trần:
Hình Luật
- Thời Lê sơ:
Quốc triều hình luật
* Quân đội
- Gồm: Cấm binh ( Bảo vệ kinh thành) và quân chính quy (Ngoại binh bảo vệ đất nước).
- Tuyển dụng theo chế độ ngụ binh ư nông.
3. Hoạt động đối nội và đối ngoại
2. Luật pháp và quân đội.
II. Phát triển Và hoàn chỉnh nhà nước phong kiến ở CáC thế kỉ XI đến XV.
1. Tổ chức bộ máy nhà nước.
I. Bước đầu tiên xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X.
* Đối nội:
- Quan tâm đến đời sống của nhân dân.
3. Hoạt động đối nội và đối ngoại
- Kiên quyết trấn áp những kẻ tạo phản.
- Luôn quan tâm đoàn kết các dân tộc ít người.
- Coi trọng, củng cố quốc phòng ninh đất nước.
Các triều đại phong kiến đã thi hành những chính sách gì về đối nội?
* Đối ngoaùi:
Các triều đại phong kiến đã thi hành những chính sách gì về đối ngoại?
Lan Xang
Trung Quốc
Lan Xang
Cham Pa
Đại Việt
- Đối với các nước lớn phương Bắc:
Mềm dẻo: Triều cống, nhưng luôn tự chủ dân tộc
Cứng rắn: Quyết tâm bảo vệ tổ quốc
- Đối với Cham Pa, Lan Xang, Chaõn Laùp luoõn giửừ moỏi quan heọ thân thiện, có lúc xảy ra chiến tranh.
* Đối ngoại
+ Thực hiện chính sách vừa mềm dẻo vừa cứng rắn
Giải mật mã Lịch sử
Chủ đề: Caực triều đại phong kiến Việt Nam
Câu 1: Từ thế kỉ XI đến thế kỉ XV, lịch sử phong kiến Việt Nam trải qua những triều đại nào?
Đáp án: Triều đại Lý, Trần, Hồ, Lê.
Câu 2: Vị vua nào trong những năm 60 của thế kỉ XV đã thực hiện một cuộc cải cách hành chính lớn?
Đáp án: Vua Lê Thánh Tông
Câu 3: Bộ máy nhà nước quân chủ chuyên chế phong kiến ở triều đại nào được coi là hoàn chỉnh nhất?
Đáp án: Triều đại nhà Lê
Câu1: Ngô Quyền xưng Vương vào năm:
A. Năm 938
B. Năm 939
C. Năm 968
D. Năm 969
S
Đ
S
S
Câu 2: NhữngTriều đại được xác lập ở thế kỉ X:
A. Ngô, Đinh, Lê.
B. Ngô, Đinh, Lý.
C. Ngô, Đinh, Tiền Lê.
D. Ngô, Đinh, Trần.
S
S
Đ
S
Câu 3: Bộ máy nhà nước thời Ngô, Đinh, Tiền Lê mang tính chất:
A. Thể chế quân chủ chuyên chế Trung ương tập quyền sơ khai.
B. Thể chế quân chủ chuyên chế Trung ương tập quyền có bước phát triển.
C. Thể chế quân chủ chuyên chế Trung ương tập quyền hoàn chỉnh.
D. Tất cả đều sai
Đ
S
S
S
Câu 4: Lý Thánh Tông đặt quốc hiệu là:
A. Vạn Xuân
B. Đại Cồ Việt
C. Đại Việt
D. Đại Ngu
S
Đ
S
S


Chân thành cảm ơn
thày cô giáo và các em học sinh!