Bài 17. Quá trình hình thành và phát triển của nhà nước phong kiến

Chương II
Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XV
Bài 17
Quá trình hình thành và phát triển của nhà nước phong kiến(Từ thế kỉ X đến thế kỉ XV)
Năm 938 Ngô Quyền đánh bại quân Nam Hán, kết thúc thời kì Bắc thuộc. mở ra kỉ nguyên độc lập tự chủ
Sau hơn 1000 năm Bắc thuộc đất nước ta đứng trước yêu cầu và thách thức lịch sử nào?
I. Bước đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X
ở thế kỉ X nước ta trải qua mấy triều đại?
Các triều đại phong kiến
+ Ngô (939 -965)
+ Đinh (968 -980)
+Tiền Lê (980 -1009)
b.Tổ chức bộ máy
Vua
Văn ban
Võ ban
Tăng ban
Bước
đầu
Xây
Dựng
Nền
độc
Lập
Nâng cao ý thức dân tộc: Mang danh tiết độ sứ ->Vương quyền ->Đế quyền
Lãnh thổ Đại cồ Việt được hình thành (từ đèo ngang, Hà Tĩnh trở ra bắc)
Dân số khoảng 3 triệu người
->Nước ta đã có: Nhà nước riêng, giang sơn riêng, thần dân riêng
Năm 1010 vua Lý Thái Tổ dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long mở ra một gia đoạn phát triển mới
II. Phát triển và hoàn thiện nhà nước phong kiến ở các thế kỉ XI - XV
1. Tổ chức bộ máy nhà nước
* Các triều đại phong kiến từ thế k? XI - XV
+ Lý (1010 - 1225)
+ Trần (1225 - 1400)
+ Hồ (1400 - 1407)
+ Lê Sơ (1428 - 1788)
->Chính quyền trung ương ngày càng tổ chức chặt chẽ
Điện kính thiên - Trung tâm quyền lực của chế độ phong kiến Việt Nam
Sơ đồ tổ chức bộ máy nhà nước (Lý, Trần, Hồ)
Vua
Đại thần
Tể tướng
Sảnh
Viện
Đài
Môn
Hạ
Sảnh
Thượng
Thư
Sảnh
Hàn
Lâm
Viện
Quốc
Sử
Viện
Ngự
Sử
đài
Cải cách hành chính của Lê Thánh Tông
Các chức quan trung gian giữa Vua và cơ quan hành chính bãi bỏ (Tể tướng). Vua trực tiếp nắm mọi việc: trực tiếp bãi miễn hoặc bổ nhiệm các chức vụ, quyết định không cần qua các chức quan trung gian->mọi quyền hành nằm trong tay vua
Lập ra 6 bộ mỗi bộ phụ trách một hoạt động của nhà nước
Quan lại phải qua thi cử đỗ mới được bổ nhiệm, kể cả chức Xã quan-> nhà nước với tay đến tận làng xóm
Sơ đồ bộ máy thời Lê Sơ
Vua
6
bộ
Ngự
Sử
đài
Hàn
Lâm
Viện
Nhận xét: Một cuộc cải cách hành chính lớn, toàn diện từ trung ương tới địa phương (tăng cường quyền lực của chính quyền trung ương, đặc biệt là quyền lực tập trung trong tay của Vua ->Tổ chức bộ máy nhà nước quân chủ thời Lê Sơ đạt tới mức độ cao, hoàn thiện.
+ Ngô - Đinh - Tiền Lê: nhà nước còn sơ khai nhưng thực sự là thiết chế nhà nước
+ Lý - Trần - Hồ đã khá hoàn thiện
+ Thời Lê bỏ các chức quan có quyền lực lớn, chia làm 6 bộ đướng đầu là Thu?ng thư chịu trách nhiệm trước Vua -> hoàn thiện và quân chủ cao
- Cấp địa phương: Đạo -> Phủ, huyện, châu, xã
a.Luật pháp
+ Nhà Lý ban hành luật Hình thư
+ Nhà Trần ban hành bộ hình luật
+ Nhà Lê ban hành Quốc triều hình luật ( Luật Hồng Đức)
-> Đề cập hầu hết các mặt hoạt động xã hội, mang tình dân tộc sâu sắc, quan tâm đến sản xuất và phát triển kinh tế
2.Luật pháp và quân đội
b. Quân đội

+ Quân cấm vệ, bảo vệ vua và kinh thành
+ Quân chính quy, bảo vệ đất nước theo chế độ Ngụ binh ư nông, trang bị tốt
+ Lực lượng dân binh: quân của các vương hầu (thời nhà Trần)
Nhận xét: quân đội nhân dân có để sức để bảo vệ tổ quốc
3. Hoạt động đối nội và đối ngoại
a.Đối nội
+ Coi trọng vấn đề an ninh đất nước
+ Coi trọng và chăm lo đời sống nhân dân
+ Nhân dân thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đi lính, lao dịch, nộp thuế, bảo vệ đê điều
+ Có chính sách đoàn kết với dân tộc ít người
3. Hoạt động đối và nội đối ngoại

b. Đối ngoại
+ Với phong kiến phương bắc: Thực hiện đầy đủ lệ triều cống, nhưng luôn giữ vững tư thế của một quốc gia độc lập, quan hệ trên tinh thần mỗi bên làm chủ một phương
+ Với các nước láng giềng: Quan hệ thân thiện nhưng đôi lúc xảy ra chiến tranh
Củng cố
Kể tên các triều đại phong kiến Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XV
Các triều đại phong kiến Việt Nam
+ Ngô
+ Đinh
+ Tiền Lê
+ Lý
+ Trần
+ Hồ
+Lê Sơ
B�i t?p
Chõn th�nh c?m on cỏc th�y cụ
chúc các thày cô mạnh khoẻ thành đạt và hạnh phúc