Bài 17. Hô hấp ở động vật

Kiểm tra bài cũ
Câu1. Tiêu hoá thức ăn ở dạ múi khế diễn ra như thế nào?
A: Thức ăn được ợ lên miệng để nhai kĩ lại.
B: Tiết pepsin và HCl để tiêu hoá protein có ở vi sinh vật và cỏ.
C: Hấp thụ bớt nước trong thức ăn.
D: Thức ăn được trộn với nước bọt và vi sinh vật cộng sinh phá vỡ thành tế bào và tiết enzim tiêu hoá xenlulôzơ.
Câu 2. Đặc điểm tiêu hoá ở thú ăn thịt là:
A. Nhai thức ăn trước khi nuốt.
B. Vừa nhai vừa xé nhỏ thức ăn.
C. Dùng răng xé nhỏ thức ăn rồi nuốt.
D. Chỉ nuốt thức ăn.
Câu3. Trật tự tiêu hoá thức ăn trong dạ dày ở trâu như thế nào?
A.Dạ cỏ  Dạ lá sách  Dạ tổ ong  Dạ múi khế.
B.Dạ cỏ  Dạ múi khế  Dạ lá sách  Dạ tổ ong.
C.Dạ cỏ  Dạ tổ ong  Dạ lá sách  Dạ múi khế.
D. Dạ cỏ  Dạ múi khế  Dạ lá sách  Dạ tổ ong.
Tiết 17:
Hô hấp ở động vật
?
I-Hô hấp là gì?
Mô tả hoạt động hô hấp ở người?
Không khí
Phổi
Máu
Tế bào
NL + CO2
Hô hấp ngoài
Hô hấp trong
Vậy hô hấp là gì?
- Khái niệm: Hô hấp là tập hợp những quá trình ,trong đó cơ thể lấy O2 từ bên ngoài vào để oxi hóa các chất trong tế bào và giải phóng năng lượng cho các hoạt động sống, đồng thời thải CO2 ra ngoài.
* Các hình thức hô hấp:
- Hô hấp trong
- Hô hấp ngoài
+ Hô hấp trong: trao đổi khí giữa tế bào và máu và hô hấp tế bào(oxi hoá các chất trong Tb giải phóng năng lượng.
+ Hô hấp ngoài: là quá trinh trao đổi khí giữa cơ thể với môi trường sống.
Có mấy hình thức hô hấp?
II-Bề mặt trao đổi khí
-Bộ phận cho O2 từ môi trường ngoài khuếch tán vào trong tế bào(hoặc máu)và CO2 khuếch tán từ tế bào (hoặc máu )ra ngoài gọi là bề mặt trao đổi khí.

- Em hiểu thế nào là bề mặt trao đổi khí?

-Bề mặt trao đổi khí phải có những đặc điểm gì?
Bề mặt trao đổi khí có tầm quan trọng
như thế nào?
Bề mặt trao đổi khí quyết định hiệu quả trao đổi khí
của động vật với môi trường.

Em hãy cho biết cơ quan hô hấp của các
sinh vật sau ?
Cơ quan hô
hấp của người?
Giun đất
cá
chim
Châu chấu
Căn cứ vào bề mặt trao đổi khí , có thể phân chia thành 4 hình thức hô hấp chủ yếu:hô hấp qua bề mặt cơ thể, hô hấp bằng mang , hô hấp bằng hệ thống ống khí, hô hấp bằng phổi.
III.Các hình thức hô hấp
1.Hô hấp qua bề mặt cơ thể.
Em hãy kể tên những động vật nào hô hấp qua bề mặt cơ thể?
*Đại diện :Giun đất
Động vật hô hấp qua bề mặt cơ thể thì quá trình hô hấp được thực hiện như thế nào?
- Khí CO2 -> da -> máu -> tế bào
thực hiện trao đổi khí.
- Khí CO2 trong cơ thể ra ngoài
* Quá trình hô hấp
Tại sao da của giun đất có thể đáp ứng được nhu cầu trao đổi khí của cơ thể?
*Da đáp ứng được TĐK là do:
+Tỉ lệ giữa diện tích cơ thể và thể tích cơ
thể (tỉ lệ S/V) khá lớn là nhờ cơ thể có
kích thước nhỏ.
+Da của giun đất luôn luôn ẩm ướt.
+Dưới lớp da có mao mạch và có sắc tố hô hấp.
1.Nếu bắt giun đất để trên mặt đất khô ráo,giun
sẽ nhanh bị chết.Tại sao?
Ở nơi khô ráo làm cho da của giun đất bị
khô dẫn đến O2 và CO2 không khuếch tán
được qua da và giun nhanh bị chết.
2.Hô hấp bằng hệ thống ống khí.
Các em cho cô biết đại diện của nhóm động vật hô hấp bằng hệ thống ống khí?
*Đại diện : Côn trùng (châu chấu)
Em hãy quan sát hình và mô tả cho cô cấu tạo của hệ thống ống khí
* Cấu tạo :
Cấu tạo từ những ống dẫn chứa không khí.các ống phân nhánh nhỏ dần. Các ống nhỏ nhất tiếp xúc với tế bào của cơ thể.
Hệ thống ống khí được thông với bên ngoài qua lỗ thở.
- Với cấu tạo như vậy thì qúa trình trao đổi khí được thực hiện như thế nào.Các em quan sát hình sau và mô tả quá trình trao đổi khí ở đv hô hấp bằng hệ thống ống khí?
1.Hãy mô tả quá trình trao đổi khí ở côn trùng?
?
* Quá trình trao đổi khí:
- Khí O2 từ bên ngoài đi qua lỗ thở --> ống khí lớn --> ống khí nhỏ -->tế bào nằm sâu trong cơ thể.
-Còn khí CO2 từ TB bên trong cơ thể --> ống khí
nhỏ --> ống khí to dần --> lỗ thở ra ngoài.
Lưu ý
*Ở côn trùng,hệ tuần hoàn hở không có vai trò
trong vận chuyển khí vì các ống khí phân nhánh
đến tận tế bào.
-Côn trùng nhỏ không cần cơ giúp thông khí vì
khoảng cách giữa tế bào và bên ngoài
là ngắn.
-Riêng côn trùng có kích thước lớn thì có thông khí nhờ sự co giãn của cơ bụng.
2.Tại sao hệ thống ống khí trao đổi khí đạt hiệu quả cao?
3.Hô hấp bằng mang.
-Đại diện:Cá,thân mềm,(trai,ốc...) và của các loài chân khớp
(tôm, cua...) sống dưới nước.
- Các em quan sát hình và mô tả cấu tạo của mang cá?
-Giải thích vì sao trao đổi khí của
cá xương đạt hiệu quả cao?
?
Cấu tạo:gồm nhiều cung mang.mỗi cung mang gồm nhiều phiến mangtăng diện tích trao đổi khí.
Hệ thống mao mạch ở các phiến mang
-Hoạt động thở vào và thở ra của cá được thực
hiện như thế nào?
-Khi cá thở vào ,miệng cá mở ra, thềm miệng hạ xuống ,nắp mang đóng(đường diềm quanh nắp
mang khép kín)dẫn đến thể tích khoang miệng tăng lên,áp suất trong khoang miệng giảm,nước tràn qua miệng vào khoang miệng.
-Khi cá thở vào miệng cá đóng lại,thềm miệng nâng
lên,nắp mang đóng lại,làm giảm thể tích khoang
miệng,áp lực trong miệng tăng lên có tácdụng đẩy
nước từ khoang miệng đi qua mang.

Câu hỏi: tại sao ở trên cạn cá lại không hô hấp được ?
Khi lên cạn mang cá bị khô do mất lực đẩy của nước các phiến mang xẹp dính lại với nhau , mang cá bị khô nên không hô hấp được
-Các đặc điểm bề mặt trao đổi khí(mang) của cá:
Ngoài 4 đặc điểm của bề mặt TĐK,cá xương còn
có thêm 2 đặc điểm tăng hiệu quả TĐK,đó là:
+Miệng và nắp mang đóng mở nhịp nhàng tạo
dòng nước chảy liên tục một chiều qua mang.
+Máu chảy trong mao mạch song song và
ngược chiều với dòng nước chảy.
4.Hô hấp bằng phổi.

-Đại diện: Chim ,thú,(kể cả người)
Em hãy quan sát hình và mô tả cấu tạo của phổi?
-Đặc điểm:
+Phổi có đủ 4 đặc điểm của
bềmặt trao đổi khí.
+Ở chim hô hấp nhờ phổi và hệ thống túi khí.
+Lưỡng cư TĐK qua cả phổi và da.
+Hoạt động thông khí của bò sát, chim,thú chủ yếu
nhờ các cơ hô hấp.làm thay đổi thể tích khoang
bụng và ngực
-Giải thích tại sao phổi là cơ quan TĐK hiệu
quả của động vật trên cạn?
+ Phổi có hệ thống ống khí phân nhánh, có hệ thống mao mạch làm tăngbề mặt trao đổi khí rất nhiều.
-Tại sao phổi chỉ thích hợp cho hô hấp trên cạn mà không thích hợp cho hô hấp dưới nước?
Vì phổi được cấu tạo bằng hệ thống ống khí phân nhánh nhỏ đểdẫn khí nếu ở dưới nước thì nước sẽ tràn vào ống dẫn khí. Khí không lưu thông được nên không hô hấp được.