Bài 17. Hô hấp ở động vật

I. hô hấp là gì?
Hô hấp là tập hợp những quá trình, trong đó cơ thể lấy O2 từ bên ngòai để ôxi hóa các chất trong tế bào và giải phóng năng lượng cho các họat động sống, đồng thời thải CO2 ra ngòai.
- Hô hấp ngoài: quá trình trao đổi khí giữa cơ thể với môi trường thông qua bề mặt trao đổi khí: da; mang; phổi
Hô hấp trong: bao gồm trao đổi khí giữa máu với tế bào c¸c c¬ quan
Đánh dấu x vào ô " cho câu trả lời đúng về hô hấp ở động vật:
„ a. H« hÊp lµ qu¸ tr×nh tiÕp nhËn O2 vµ CO2 cña c¬ thÓ tõ m«i tr­êng sèng vµ gi¶i phãng n¨ng l­îng
„ c. H« hÊp lµ qu¸ tr×nh tÕ bµo sö dông c¸c chÊt khÝ nh­ O2 , CO2 ®Ó t¹o ra n¨ng l­îng cho c¸c ho¹t ®äng sèng
„ b. H« hÊp lµ tËp hîp nh÷ng qu¸n tr×nh trong ®ã c¬ thÓ lÊy O2 tõ bªn ngoµi vµo ®Ó «xi ho¸ c¸c chÊt trong tÕ bµo vµ gi¶i phãng n¨ng l­îng cho c¸c ho¹t ®éng sèng, ®ång thêi th¶i CO2 ra ngoµi
„ d. H« hÊp lµ qu¸ tr×nh trao ®æi khÝ gi÷a c¬ thÓ víi m«i tr­êng, ®¶m b¶o cho c¬ thÓ cã ®Çy ®ñ O2 vµ CO2 cung cÊp cho qua tr×nh «xi ho¸ c¸c chÊt trong Õ bµo
Thế nào là hô hấp ngoài ? Thế nào là hô hấp trong?
II. Bề mặt trao đổi khí
- Đặc điểm bề mặt trao đổi khí:
- Bề mặt trao đổi khí: là bộ phận cho O2 từ môi trường ngoài khuếch tán vào trong tế bào hoặc máu và cho CO2 khuếch tán từ tế bào hoặc máu ra ngoài .
- Bề mặt trao đổi khí quyết định hiệu quả trao đổi khí
+ Diện tích bề mặt lớn (tỉ lệ giữa diện tích bề mặt trao đổi khí và thể tích cơ thể lớn)
+ Mỏng và luôn ẩm ướt.
+ Có rất nhiều mao mạch và máu, có sắc tố hô hấp
+ Có sự lưu thông khí tạo ra sự chênh lệch về nồng độ khí O2 và CO2
đọc từ mục II đến mục V và quan sát từ hình 17.1 đến hình 17.5.
? Hãy cho biết có những hình thức hô hấp nào?
III. Các hình thức hô hấp
1. Hô hấp qua bề mặt cơ thể
- Cơ chế trao đổi khí: khí O2 khuyếch tán qua da vào máu, khí CO2 từ bên trong cơ thể qua da ra ngoài
Hệ thống mạch máu
O2
CO2
- Đại diện: giun đất
2. Hô hấp bằng hệ thống ống khí
Cơ chế trao đổi khí: O2 từ bên ngoài đi qua lỗ thở vào óng khí lớn đến óng khí nhỏ dần cuối cùng đến Tb, khí CO2 đi ngược lại
- Đại diện: Côn trùng
- Cấu tạo: Hệ thống ống khí được cấu tạo từ những ống dẫn chứa không khí. Các ống dẫn phân nhánh nhỏ dần phân bố đến tận các tế bào của cơ thể. Hệ thống ống khí thông ra ngoài bằng lỗ thở.

III. Các hình thức hô hấp
3. Hô hấp bằng mang:
- Đại diện: cá, tôm, cua.
+ Có mạng lưới mao mạch phân bố dày đặc
+ Gồm nhiều tia mang
- Cấu tạo của mang
III. Các hình thức hô hấp
- Ngoài 4 đặc điểm chung, cá có thêm hai đặc điểm làm tăng hiệu quả Trao đổi khí:
+ Dòng nước chảy qua mang theo một chiều, gần như liên tục
+ Dòng nước chảy bên ngoài mao mạch ngược chiều với dòng máu chảy trong mao mạch của mang
4. Hô hấp bằng phổi:
- Phổi gồm nhiều túi phổi nên bề mặt trao đổi khí rất lớn.
III. Các hình thức hô hấp
- Đạ diện: Bò sát, Chim, Thú, riêng lưỡng cư hô hấp bằng da và phổi, chim hô hấp bằng phổi và hệ thống túi khí.
QS cấu tạo của phổi (H 17.5) và phân tích phổi có đủ 4 đặc điểm của bề mặt trao đổi khí. và lý giải tại sao phổi là cơ quan trao đổi khi có hiệu quả trên cạn ?
- ở chim nhờ có hệ thống túi khí ở phía sau phổi, nên cả hít vào và thở ra đều có không khí giàu oxi để trao đổi
4. Hô hấp bằng phổi:
III. Các hình thức hô hấp
Dựa vào cấu tạo của hệ hô hấp và sự trao đổi khí ở chim. Giải thích tại sao nói chim là động vật trên cạn hô hấp có hiẹu quả nhất ?
4. Hô hấp bằng phổi:
III. Các hình thức hô hấp
Sự thông khí ở phổi của bò sát, chim và thú chủ yếu nhờ các cơ hô hấp co dãn làm thay đổi thể tích của khoang bụng hoặc lồng ngực.
- Sự thông khí ở phổi của lưỡng cư nhờ sự nâng lên và hạ xuống của thềm miệng.
4. Hô hấp bằng phổi:
III. Các hình thức hô hấp
N/c tỉ lệ % khí O2 và CO2 trong không khí hít vào và thở ra ở người ở bảng dưới đây. Giải thích tại sao có sự khác nhau về tỉ lệ % các loại khí O2 và CO2 trong không khí hít vào và thở ra ?
Cũng cố:
1. ý nào dưới đây không đúng với trao đổi khí ở động vật?
a. Có sự lưu thông không khí tạo ra sự cân bằng về nồng độ O2 và CO2 để các khí đó dễ dàng khuyếch tán qua bề mặt trao đổi khí
b. Có sự lưu thông không khí tạo ra sự chênh lệch về nồng độ O2 và CO2 để các khí đó dễ dàng khuyếch tán qua bề mặt trao đổi khí
c. Bề mặt trao đổi khí mỏng và ẩm ướt giúp O2 và CO2 dễ dàng khếch tán qua
d. Bề mặt trao đổi khí rộng có nhiều mao mạch và máu có sắc tố hô hấp.
2.ý nào dưới đây không đúng với đặc điểm của giun đất thích nghi với sự trao đổi khí.
a. Tỉ lệ giữa thể tích cơ thể và diện tích bề mặt cơ thể khá lớn
b. Da luôn ẩm giúp các khí dễ dàng khuất tán qua.
c. Dưới da có nhiều mao mạch và có sắc tố hô hấp.
d. Tỉ lệ giữa diện tích bề mặt cơ thể và thể tích cơ thể (S/V) khá lớn
3. Động vật đơn bào hay đa bào có tổ chức thấp (Ruột khoang, giun tròn, giun dẹp) có hình thức hô hấp nào?
a. Hô hấp bằng mang
b. Hô hấp bằng phổi
c. Hô hấp bằng hệ thống ống khí
d. Hô hấp qua bề mặt cơ thể.
4. Hô hấp ngoài là:
a. Quá trình trao đổi khí giữa cơ thể và môi trường thông qua bề mặt trao đổi khí ở mang
b. Quá trình trao đổi khí giữa cơ thể và môi trường thông qua bề mặt trao đổi khí ở bề mặt toàn bộ cơ thể
c. Quá trình trao đổi khí giữa cơ thể và môi trường thông qua bề mặt trao đổi khí chỉ ở phổi
d. Quá trình trao đổi khí giữa cơ thể và môi trường thông qua bề mặt trao đổi khí ở các cơ quan hô hấp như phổi, da, mang.....