Bài 17. Hô hấp ở động vật

Bài 17
HÔ HẤP Ở ĐỘNG VẬT
Nội dung bài
HÔ HẤP LÀ GÌ?
BỀ MẶT TRAO ĐỔI KHÍ.
CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP.
I./HÔ HẤP LÀ GÌ?
Nghiên cứu mục I và cho biết hô hấp ở cơ thể động vật là gì?
Hô hấp bao gồm những quá trình nào?
I./HÔ HẤP LÀ GÌ?
- Hô hấp bao gồm: Hô hấp ngoài và hô hấp trong.
- Hô hấp ngoài: Trao đổi khí với môi trường bên ngoài theo cơ chế khuếch tán → cung cấp oxi cho hô hấp tế bào, thải CO2 từ hô hấp tế bào ra ngoài.
II./BỀ MẶT TRAO ĐỔI KHÍ
Thế nào là bề mặt trao đổi khí?
II./BỀ MẶT TRAO ĐỔI KHÍ
- Là bộ phận cho O2 từ môi trường ngoài khuếch tán vào trong TB (hoặc máu) và CO2 khuếch tán từ TB (hoặc máu) ra ngoài.
II./BỀ MẶT TRAO ĐỔI KHÍ
Cho biết đặc điểm của bề mặt trao đổi khí?
- Đặc điểm:
Rộng.
Mỏng và ẩm ướt.
Có nhiều mao mạch và sắc tố hô hấp.
Có sự lưu thông khí.
II./BỀ MẶT TRAO ĐỔI KHÍ
Giun đất
Châu chấu
Cá
Chim
BỀ MẶT CƠ THỂ
ỐNG KHÍ
MANG
PHỔI
- Hô hấp qua bề mặt cơ thể.
- Hô hấp bằng hệ thống ống khí.
- Hô hấp bằng mang.
- Hô hấp bằng phổi.
III./ CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

Nêu loài đại diện.
III./ CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

1. Hô hấp qua bề mặt cơ thể
Quá trình trao đổi khí qua bề mặt cơ thể theo cơ chế nào?
- Đại diện: động vật đơn bào(amip, trùng dày,...) và đa bào bậc thấp(Ruột khoang, giun tròn, giun dẹp).
- Cơ chế hô hấp: khí O2 và CO2 được khuếch tán qua bề mặt tế bào(đơn bào) hoặc bề mặt cơ thể (đa bào).

III./ CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

1. Hô hấp qua bề mặt cơ thể
Nêu loài đại diện.
III./ CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

Đặc điểm của hệ thống ống khí?
2. Hô hấp bằng hệ thống ống khí
Hô hấp bằng hệ thống ống khí ở côn trùng
O2
CO2
Lỗ thở
Mô tả quá trình trao đổi khí ở côn trùng?
Nhờ vào hoạt động của cơ quan nào mà sự trao đổi khí diễn ra qua các ống khí?
III./ CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

2. Hô hấp bằng hệ thống ống khí
- Đại diện: một số loài động vật ở cạn như côn trùng...
- Đặc điểm hệ thống ống khí: Được cấu tạo từ những ống dẫn chứa không khí phân nhánh nhỏ dần và tiếp xúc trực tiếp với tế bào.
III./ CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

2. Hô hấp bằng hệ thống ống khí
- Cơ chế:
+ Khí O2 và CO2 được trao đổi qua hệ thống ống khí.
+ Sự thông khí được thực hiện nhờ sự co giãn của phần bụng.

III./ CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

2. Hô hấp bằng hệ thống ống khí
III./ CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

Nêu loài đại diện.
Đặc điểm cấu tạo của mang cá?
3. Hô hấp bằng mang
Nhờ vào hoạt động của cơ quan nào mà các khí được trao đổi qua mang?
MANG ĐÓNG
MIỆNG MỞ
MIỆNG ĐÓNG
MANG MỞ
Tại sao trao đổi khí của mang cá xương đạt hiệu quả cao?
Vì dòng nước qua mang liên tục và ngược chiều với dòng máu trong mao mạch nhờ vào sự đóng mở nhịp nhàng của miệng, nắp mang và diềm nắp mang.
III./ CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

3. Hô hấp bằng mang
- Đại diện: các loài cá, chân khớp(tôm, cua ,...), thân mềm(Trai, ốc,...).
- Đặc điểm mang hô hấp: Mang có các cung mang chứa phiến mang có bề mặt mỏng và nhiều mao mạch máu.
III./ CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

3. Hô hấp bằng mang
Cơ chế:
+Khí O2 trong nước khuếch tán qua mang vào máu và khí CO2 khuếch tán từ máu qua mang vào nước.
+Dòng nước đi qua mang nhờ đóng mở của miệng, nắp mang và diềm nắp mang. Dòng nước chảy bên ngoài mao mạch ngược chiều với dòng máu chảy trong mao mạch → tăng hiệu quả trao đổi khí.

? Tại sao cá lại chết khi sống trong môi trường nước ô nhiễm ?
III./ CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

4. Hô hấp bằng phổi
Nêu loài đại diện.
Đặc điểm cấu tạo của phổi?
CÁ PHỔI
LƯỠNG THÊ
BÒ SÁT
THÚ
III./ CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

4. Hô hấp bằng phổi
Mô tả sự trao đổi khí ở người?
Bề mặt trao đổi khí là các phế nang.
Nhờ cơ quan nào của cơ thể mà sự trao đổi khí được diễn ra liên tục ?
Những loài hô hấp bằng phổi, loài nào có hiệu quả trao đổi khí cao nhất? Tại sao?
III./ CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

4. Hô hấp bằng phổi
- Đại diện: Bò sát, Chim và Thú.
- Đặc điểm của phổi:
Phổi thú có nhiều phế nang có bề mặt mỏng và chứa nhiều mao mạch máu.
Phổi chim có thêm túi khí→Phổi luôn giàu oxi.
III./ CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

4. Hô hấp bằng phổi
- Cơ chế:
+ Khí O2 và CO2 được trao đổi qua bề mặt phế nang.
+ Sự thông khí chủ yếu nhờ các cơ hô hấp làm thay đổi thể tích khoang thân(bò sát), khoang bụng (chim) hoặc lồng ngực (thú); hoặc nhờ sự nâng lên, hạ xuống của thềm miệng (lưỡng cư).
Nghiên cứu bảng 17, giải thích tại sao có sự khác nhau về tỉ lệ các loại khí O2 và CO2 trong không khí hít vào và thở ra?
Thành phần KK hít vào và thở ra
Tại sao động vật có phổi không thể hô hấp dưới nước?
Trong 4 hình thức hô hấp, hình thức nào có hiệu suất hô hấp cao nhất? Tại sao?
+ Chưa có cơ quan hô hấp
+ Chất khí được trao đổi trực tiếp qua bề mặt cơ thể ẩm ướt
Giun đất
+ Cơ quan hô hấp là hệ thống ống khí
+ Chất khí trao đổi trực tiếp giữa tế bào với các ống nhỏ nhất
Côn trùng
+ Cơ quan hô hấp là mang
+ Trao đổi khí diễn ra giữa các phiến mang với môi trường nước
Cá
+ Cơ quan hô hấp là phổi
+ Trao đổi khí xảy ra ở các phế nang
Lưỡng cư, bò sát, chim, thú và người
CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

- Từ những kiến thức vừa học các em hãy cho biết điều gì sẽ xảy ra khi:
+ Khi giun đất được để lên mặt đất khô ráo.
+ Khi cá được đưa lên bờ, tách khỏi môi trường nước.
+ Con gà bị dìm xuống nước trong thời gian dài.

Giun đất, cá, gà sẽ chết vì không thể hô hấp được.

Kết quả
Củng cố.
Củng cố.
.Phổi của thú có hiệu quả TĐK hiệu quả hơn
ở phổi của lưỡng cư và bò sát là do:
a.Phổi thú có cấu trúc phức tạp hơn.
b.Phổi thú có cấu trúc lớn hơn.
c.Phổi thú có khối lượng lớn hơn.
d.Vì phổi thú có nhiều phế nang ,diện tích bề
mặt trao đổi khí lớn.
DẶN DÒ
- Học bài và trả lời câu lệnh trang 74 - 75 của sách giáo khoa.
- Trả lời câu hỏi 1, 2, 3, 4, 5, 6 trang 75 – 76 SGK.
- Xem bài mới: “TUẦN HOÀN MÁU”
+ Cấu tạo và chức năng chung của hệ tuần hoàn?
+ Nêu khái niệm của các dạng hệ tuần hoàn ở động vật
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT