Bài 17. Hô hấp ở động vật

Bài 17
HÔ HẤP Ở ĐỘNG VẬT
Nội dung bài
HÔ HẤP LÀ GÌ?
BỀ MẶT TRAO ĐỔI KHÍ.
CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP
1./Hô hấp qua bề mặt cơ thể
2./Hô hấp bằng hệ thống ống khí
3./Hô hấp bằng mang
4./Hô hấp bằng phổi
I. Hô hấp là gì?
Chọn câu trả lời đúng nhất về hô hấp ở động vật:
A. Hô hấp là quá trình tiếp nhận O2 và CO2 của cơ thể từ môi trường sống và giải phóng ra năng lượng.
B. Hô hấp là tập hợp những quá trình ,trong đó cơ thể lấy O2 từ bên ngoài vào để oxi hóa các chất trong tế bào và giải phóng năng lượng cho các hoạt động sống,đồng thời thải CO2 ra ngoài.
C. Hô hấp là quá trình tế bào sử dụng các chất khí như O2, CO2 để tạo năng lượng cho các hoạt động sống .
D. Hô hấp là quá trình trao đổi khí giữa cơ thể và môi trường, đảm bảo cho cơ thể có đầy đủ O2 và CO2 cung cấp cho các quá trình oxi hóa các chất trong tế bào.
Hô hấp là tập hợp những quá trình ,trong đó cơ thể lấy O2 từ bên ngoài vào để oxi hóa các chất trong tế bào và giải phóng năng lượng cho các hoạt động sống, đồng thời thải CO2 ra ngoài.
I. Hô hấp là gì?
HÔ HẤP
Hô hấp ngoài : trao đổi khí với môi trường bên ngoài theo cơ chế khuếch tán cung cấp O2 cho hô hấp tế bào, thải CO2 từ hô hấp tế bào ra ngoài.
Hô hấp trong :là quá trình hô hấp tế bào.
II. Bề mặt trao đổi khí
1. Khái niệm
Bộ phận cho O2 từ môi trường ngoài khuếch tán vào trong tế bào (hoặc máu) và CO2 khuếch tán từ tế bào (hoặc máu) ra ngoài gọi là bề mặt trao đổi khí
2. Đặc điểm
- Bề mặt trao đổi khí rộng
- Bề mặt trao đổi khí mỏng và ẩm ướt
- Có nhiều mao mạch và máu có sắc tố hô hấp.
- Có sự lưu thông khí tạo ra sự chênh lệch nồng độ O2 và CO2
 Nguyên tắc trao đổi khí: khuếch tán.
- Trao đổi khí qua bề mặt cơ thể
- Trao đổi khí bằng hệ thống ống khí
- Trao đổi khí bằng mang.
- Trao đổi khí bằng phổi
III./CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP

Giun đất
Cá
Chim
- Trao đổi khí qua bề mặt cơ thể
Trao đổi khí bằng hệ thống ống khí
Trao đổi khí bằng mang.
Trao đổi khí bằng phổi
Châu chấu
III. Các hình thức hô hấp
1. Hô hấp qua bề mặt cơ thể
- Đại diện: động vật đơn bào và các đông vật có tổ chức thấp.
- Động vật đơn bào : khí oxi và cacbonic được khuếch tán qua bề mặt tế bào
- Đa bào bậc thấp : khí oxi và cacbonic được khuếch tán qua bề mặt cơ thể
- Cử động hô hấp: Không có
Sự trao đổi khí ở động vật đơn bào và động vật có cấu trúc bậc thấp diễn ra như thế nào?
Nếu bắt giun đất để trên mặt đất khô ráo,giun sẽ bị chết.Tại sao?
Ở nơi khô ráo làm cho da của giun đất bị khô dẫn đến O2 và CO2 không khuếch tán được qua da và giun bị chết.
*
2./Hô hấp bằng hệ thống ống khí
- Đại diện : Côn trùng..
Lỗ thở
*
Thành mặt bụng
Hình 17.2. Hô hấp bằng hệ thống ống khí ở côn trùng
2./Hô hấp bằng hệ thống ống khí
- Cơ quan thực hiện TĐK :
+ Hệ thống ống khí phân nhánh nhỏ dần và tiếp xúc trực tiếp với tế bào, hệ thống ống khí thông với bên ngoài qua các lỗ thở.
Lỗ thở
*
O2
CO2
Thành mặt bụng
2./Hô hấp bằng hệ thống ống khí
- Hoạt động TĐK : Khí O2 và CO2 được trao đổi qua hệ thống ống khí.
- Cử động hô hấp: Sự thông khí được thực hiện nhờ sự co dãn của phần bụng ở côn trùng có kích thước lớn.
- Đại diện : Côn trùng..
- Cơ quan thực hiện TĐK :
+ Hệ thống ống khí phân nhánh nhỏ dần và tiếp xúc trực tiếp với tế bào, hệ thống ống khí thông với bên ngoài qua các lỗ thở.
- Hoạt động TĐK : Khí O2 và CO2 được trao đổi qua hệ thống ống khí.
- Cử động hô hấp: Sự thông khí được thực hiện nhờ sự co dãn của phần bụng ở côn trùng có kích thước lớn.
2./Hô hấp bằng hệ thống ống khí
2 Hô hấp bằng hệ thống ống khí
Tại sao hệ thống ống khí trao đổi khí hiệu quả cao?
- Hệ thống ống khí phân nhánh nhỏ dần và tiếp xúc trực tiếp với tế bào; thông ra ngoài nhờ các lỗ thở.
3 Hô hấp bằng mang
III. Các hình thức hô hấp
2. Hô hấp bằng mang
Đại diện: cá; thân mềm, chân khớp sống ở môi trường nước
3 Hô hấp bằng mang
- Cơ quan thực hiện TĐK :
+ Mang có cung mang, trên các cung mang có nhiều phiến mang có bề mặt mỏng và chứa nhiều mao mạch máu.
3 Hô hấp bằng mang
- Hoạt động TĐK : Khí O2 trong nước khuếch tán qua mang vào máu và CO2 được khuếch tán từ máu qua mang vào nước
- Cử động hô hấp : Sự đóng mở của miệng, nắp mang và diềm nắp mang.
3 Hô hấp bằng mang
Dòng nước chảy bên ngoài mao mạch ngược chiều với dòng máu chảy trong mao mạch  tăng hiệu quả trao đổi khí
Hiệu quả trao đổi khí ở cá tăng do:
Bề mặt trao đổi khí rộng
Bề mặt trao đổi khí mỏng và ẩm ướt
Bề mặt trao đổi khí có nhiều mao mạch và máu có sắc tố hô hấp
Có sự lưu thông khí
Miệng và diềm nắp mang đóng mở nhịp nhàng
Cách sắp xếp của mao mạch trong mang
Tại sao cá chỉ thích hợp hô hấp dưới nước mà không thích hợp hô hấp trên cạn?
Khi lên cạn, do mất lực đẩy của nước  phiến mang và cung mang xẹp, dính vào nhau + mang cá bị khô  cá chết.
III. Các hình thức hô hấp
4. Hô hấp bằng phổi
- Đại diện: động vật ở cạn thuộc lớp bò sát, chim, thú
- Cấu tạo của phổi lưỡng cư, bò sát, thú: Phổi có nhiều phế nang, phế nang có bề mặt mỏng và chứa nhiều mao mạch máu.

- Cấu tạo phổi chim
+ Phổi có nhiều ống khí với nhiều mao mạch máu bao quanh
+ Hệ thống túi khí.
III. Các hình thức hô hấp
4. Hô hấp bằng phổi
- Khí O2 và CO2 được trao đổi qua bề mặt phế nang
- Sự thông khí nhờ các cơ hô hấp làm thay đổi thể tích lồng ngực, khoang bụng hoặc nhờ sự nâng lên hạ xuống của thềm miệng
Sự trao đổi khí ở phổi diễn ra như thế nào? Bộ phận nào giúp lưu thông khí giữa phổi và môi trường
Tại sao động vật có phổi không hô hấp dưới nước được?
Động vật có phổi không hô hấp dưới nước được là do nước tràn vào đường dẫn khí (khí quản, phế quản) nên không lưu thông khí dẫn đến không hô hấp được và sau một thời gian ngắn thiếu dưỡng khí động vật sẽ chết
Hóy bi?t gi? gỡn v? sinh hụ h?p
( tập luyện đều và đúng)
Trong điều kiện ô nhiễm môi trường như hiện nay, việc vệ sinh hô hấp lại càng cần thiết cho sức khoẻ mỗi người chúng ta
- Từ những kiến thức vừa học các em hãy cho biết điều gì sẽ xảy ra khi:
+ Khi giun đất được để lên mặt đất khô ráo.
+ Khi cá được đưa lên bờ, tách khỏi môi trường nước.
+ Con gà bị dìm xuống nước trong thời gian dài.

Giun đất, cá, gà sẽ chết vì không thể hô hấp được.

Kết quả
Củng cố.
Củng cố.
.Phổi của thú có hiệu quả TĐK hiệu quả hơn
ở phổi của lưỡng cư và bò sát là do:
a.Phổi thú có cấu trúc phức tạp hơn.
b.Phổi thú có cấu trúc lớn hơn.
c.Phổi thú có khói lượng lớn hơn.
d.Vì phổi thú có nhiều phế nang ,diện tích bề
mặt trao đổi khí lớn.
Bài tập về nhà
+ Chưa có cơ quan hô hấp
+ Chất khí được trao đổi trực tiếp qua bề mặt cơ thể ẩm ướt
Giun đất
+ Cơ quan hô hấp là hệ thống ống khí
+ Chất khí trao đổi trực tiếp giữa tế bào với các ống nhỏ nhất
Côn trùng
+ Cơ quan hô hấp là mang
+ Trao đổi khí diễn ra giữa các phiến mang với môi trường nước
Cá
+ Cơ quan hô hấp là phổi
+ Trao đổi khí xảy ra ở các phế nang
Lưỡng cư, bò sát, chim, thú và người
III. CÁC HÌNH THỨC HÔ HẤP
DẶN DÒ
- Học bài và trả lời câu lệnh trang 74 - 75 của sách giáo khoa.
- Trả lời câu hỏi 1, 2, 3, 4, 5, 6 trang 75 – 76 SGK.
- Xem bài mới: “TUẦN HOÀN MÁU”
+ Cấu tạo và chức năng chung của hệ tuần hoàn?
+ Nêu khái niệm của các dạng hệ tuần hoàn ở động vật