Bài 17. Chiến tranh thế giới thứ hai (1939- 1945)

Bài 17
Chiến tranh thế giới thứ hai
(1939-1945)

Giáo viên: NGUYỄN VĂN HÀO
Trường PT Nguyễn Văn Linh
Pleiku - Gia Lai
Nội dung lớn của bài học
Tiết 21
I. CON ĐƯỜNG DẪN ĐẾN CHIẾN TRANH
1. Các nước phát xít đẩy mạnh chiến tranh xâm lược
2. Từ hội nghị Muy-nich đến chiến tranh thế giới

II. CHIẾN TRANH THẾ GiỚI THỨ HAI BÙNG NỔ VÀ LAN RỘNG Ở CHÂU AU ( TỪ THÁNG 9.1939 ĐẾN THÁNG 6. 1941
1. Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ và lan rộng ở châu Âu (từ tháng 9/1939 đến tháng 9/1940)
2. Phe phát xít bành trướng ở Đông và Nam Âu (từ tháng 9.1940 đến tháng 6.1941)

Tiết 22
III. CHIẾN TRANH LAN RỘNG KHẮP THẾ GiỚI (TỪ THÁNG 6.1941 ĐẾN THÁNG 11.1942)
1. Phát xít Đức tấn công Liên Xô. Chiến sự ở Bắc Phi
2. Chiến tranh Thái Bình Dương bùng nổ
3. Khối Đồng minh chống phát xít hình thành

IV. QUÂN ĐỒNG MINH CHUYỂN SANG PHẢN CÔNG. CHIẾN TRANH THẾ GiỚI THỨ HAI KẾT THÚC
1. Quân Đồng minh phản công (từ tháng 11.1942 đến tháng 6.1944)
2. Phát xít Đức bị tiêu diệt. Nhật Bản đầu hàng. Chiến tranh kết thúc

V. KẾT CỤC CỦA CHIẾN TRANH THẾ GiỚI THỨ HAI


Tiết 21

I. CON ĐƯỜNG DẪN ĐẾN CHIẾN TRANH

(GV)
+ Nhật chiếm vùng Đông Bắc Trung Quốc (1931) rồi mở rộng chiến tranh xâm lược trên toàn lãnh thổ Trung Quốc (1937)
+ Italia xâm lược Ê-ti-ô-pi-a (1935), cùng với Đức tham chiến ở Tây Ban Nha (1936 - 1939)
+ Đức công khai xóa bỏ hòa ước Véc xai, âm mưu thành lập một nước “Đại Đức” ở châu Âu...

1. Các nước phát xít đẩy mạnh chiến tranh xâm lược (học sinh ghi)
- Trong những năm 1930 của TK XX các nước phát xít Đức, Italia, Nhật Bản đẩy mạnh xâm lược nhiều khu vực trên thế giới.
- Liên xô chủ trương liên kết với các nước Anh, Pháp để chống chủ nghĩa phát xít.
- Giới cầm quyền Anh. Pháp, Mĩ không liên kết với Liên xô, ngược lại thực hiện chính sách nhượng bộ phát xít, hòng đẩy chiến tranh về Liên Xô.
=> Các nước phát xít lợi dụng tình hình đó để gây chiến tranh xâm lược.
2. Từ hội nghị Muy-nich đến chiến tranh thế giới (HS ghi)
* Hội nghị Muy-ních:
+ Tháng 3/1938, Đức thôn tính Áo. Sau đó Hít le gây ra vụ Xuy-đét nhằm thôn tính Tiệp Khắc.
+ Ngày 29/9/1938, Hội nghị Muy-ních được triệu tập gồm đại diện 4 nước Anh, Pháp, Đức Italia.
+ Anh - Pháp ký hiệp định trao vùng Xuy-đét của Tiệp Khắc cho Đức. Đổi lại, Đức cam kết chấm dứt mọi cuộc thôn tính ở châu Âu.

* Sau hội nghị Muy-ních:
- Đức đưa quân thôn tính Xuy-đét và toàn bộ Tiệp Khắc (3/1939)
- Đức gây hấn và chuẩn bị tấn công Ba Lan.
- Đức ký với Liên Xô “Hiệp ước Xô - Đức không xâm lược nhau” (23/8/1939 )

Câu hỏi
1. Vì sao Đức không thi hành hiệp định như đã cam kết tại Muy-nich?
2. Vì sao Liên Xô ký với Đức hiệp ước không xâm lược nhau?
Câu hỏi:

Sự kiện Muy-nich còn được nhìn nhận, đánh giá như thế nào?
Đánh giá sự kiện Muy-nich:
+ Là đỉnh cao của chính sách dung túng, nhượng bộ phát xít của Mĩ - Anh - Pháp.
+ Thể hiện âm mưu thống nhất của chủ nghĩa đế quốc trong việc tiêu diệt Liên Xô.
II. CHIẾN TRANH THẾ GiỚI THỨ HAI BÙNG NỔ VÀ LAN RỘNG Ở CHÂU ÂU ( TỪ THÁNG 9.1939 ĐẾN THÁNG 6. 1941
Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ và lan rộng ở châu Âu (từ tháng 9/1939 đến tháng 9/1940)
Đức tàn phá Luân Đôn (Anh) tháng 7. 1940
2. Phe phát xít bành trướng ở Đông và Nam Âu (từ tháng 9.1940 đến tháng 6.1941)


Đức chiếm đóng châu Âu
Tóm tắt (học sinh ghi)
1. Phát xít Đức tấn công Ba Lan và xâm chiếm châu Âu (9.1939 – 9.1940).
- Sáng ngày 1.9.1939 Đức tấn công Ba Lan, hai ngày sau Anh, Pháp tuyên chiến với Đức, chiến tranh thế giới bùng nổ
- Tháng 4.1940 Đức chuyển hướng tấn công từ phía Đông sang phía Tây và chiếm hầu hết các nước châu Âu.
- Tháng 7.1940 Đức thực hiện kế hoạch tấn công Anh nhưng do ưu thế không quân và hải quân của Anh mạnh nên Đức không thực hiện được.

2. Phe phát xít bành trướng ở Đông và Nam Âu (từ tháng 9.1940 đến tháng 6.1941)
Từ tháng 10/1940 đến tháng 6/1941, Đức tấn công Đông và Nam Âu. Một số nước Nam Âu bị thôn tính.


Tiết 22
III. CHIẾN TRANH LAN RỘNG KHẮP THẾ GiỚI (TỪ THÁNG 6.1941 ĐẾN THÁNG 11.1942) (GV)
1. Phát xít Đức tấn công Liên Xô. Chiến sự ở Bắc Phi
a) Mặt trận Xô-Đức
- Ngày 22/6/1941, phát xít Đức tấn công Liên Xô theo kế hoạch đã định.
Thời gian đầu nhờ có ưu thế về vũ khí và kinh nghiệm tác chiến nên quân Đức
tiến sâu vào lãnh thổ Liên Xô. Đức bao vây Lê-nin-grat, tiến gần Mat-xcơ-va,
chiếm Ki-ep và phần lớn U-crai-na
- Tháng 12/1941, Hồng quân Liên Xô phản công quyết liệt, đẩy lùi quân Đức ra
khỏi cửa ngõ Mat-xcơ-va, làm phá sản kế hoạch “Chiến tranh chớp nhoáng
của Đức”.
- Cuối năm 1942 Đức chuyển mũi nhọn tấn công xuống phía Nam nhằm chiếm
Xta-lin-grat, song không thể chiếm được thành phố này.
b) Mặt trận Bắc Phi
- Tháng 9/1940, quân đội Italia tấn công Ai Cập.
- Tháng 10/1942, liên quân Mĩ - Anh giành thắng lợi lớn trong trận En A-la-men (Ai Cập) và chuyển sang phản công trên toàn mặt trận.
Tóm tắt (học sinh ghi)
III. CHIẾN TRANH LAN RỘNG KHẮP THẾ GIỚI (Từ 6.1941 đến 11.1942)
1.Phát xít Đức tấn công Liên xô. Chiến sự ở Bắc Phi.
- Sáng 22.6.1941 với kế hoạch “chớp nhoáng” vạch ra từ trước, Đức bất ngờ tấn công Liên Xô.
- Tháng 12.1941 Hồng quân LX dưới sự chỉ đạo của tướng Giu-cốp đã đẩy lùi quân Đức khỏi Mát-xcơ-va, làm thất bại kế hoạch “chớp nhoáng” của Đức.
- Không chiếm được Mát-xcơ-va, Đức chuyển hướng tấn công xuống phía Nam, mục tiêu là Xta-lin-grát. Sau 2 tháng chiến đấu Đức vẫn không chiếm được thành phố này.
- Ở Bắc Phi 9.1940 quân Italia tấn công Ai Cập nhưng không giành được thắng lợi.
- 10.1942 liên quân Anh – Mĩ giành thắng lợi ở En A-la-men giành lại ưu thế ở Bắc Phi và bắt đầu phản công.
Đức tấn công Liên Xô (1941)
2. Chiến tranh Thái Bình Dương bùng nổ
(GV)

- 7.12. 1941, Nhật tấn công Trân Châu cảng. Hạm đội Mỹ bọ thiệt hại nặng nề.
- Từ tháng 12/1941 - tháng 5/1942, Nhật Bản mở một loạt cuộc tấn công và chiếm được một vùng rộng lớn ở Đông Á, Đông Nam Á và Thái Bình Dương.

3. Khối Đồng minh chống phát xít hình thành
(GV)
+ Hành động xâm lược của phe phát xít trên toàn thế giới đã thúc đẩy các quốc gia cùng phối hợp với nhau trong một liên minh chống phát xít.
+ Việc Liên Xô tham chiến đã cổ vũ mạnh mẽ cuộc kháng chiến của nhân dân các nước bị phát xít chiếm đóng, và khiến cho Mĩ - Anh thay đổi thái độ, bắt tay cùng Liên Xô chống chủ nghĩa phát xít.
+ Ngày 01/1/1942, 26 nước (đứng đầu là Liên Xô, Mĩ, Anh) ra tuyên bố chung cam kết cùng nhau tiến hành cuộc chiến đấu chống phát xít.
Nhật tấn công Trân Châu cảng
Nhật tấn công Trân Châu cảng
Câu hỏi: Việc Liên Xô tham chiến có ý nghĩa gì?
+ Ý nghĩa: Việc Liên Xô tham chiến và sự ra đời của khối Đồng minh chống phát xít làm cho tính chất của Chiến tranh thế giới thứ hai thay đổi, trở thành một cuộc chiến tranh chống chủ nghĩa phát xít, bảo vệ hòa bình thế giới.
Tóm tắt (học sinh ghi)
2. Chiến tranh Thái Bình Dương bùng nổ.
- Tháng 9.1940 Nhật nhảy vào Đông Dương và quyết định chiến tranh với Mĩ.
- 7.12.1941 không tuyên chiến quân Nhật bất ngờ tấn công căn cứ hải quân Mĩ ở Trân Châu cảng mở đầu cuộc chiến tranh Châu Á - Thái Bình Dương.
- Sau thắng lợi ở Trân Châu cảng Nhật Bản chiếm toàn bộ Đông Nam Á, một phần Đông Á và Thái Bình Dương.
3. Khối Đồng minh chống phát xít hình thành.
- Nguyên nhân.
+ Hành động xâm lược của chủ nghĩa phát xít cần phải có hành động chung.
+ Liên Xô tham gia chiến tranh đã làm thay đổi tính chất cuộc chiến.
+ Anh – Mĩ đã thay đổi thái độ đối với Liên Xô.
- Ngày 1.1.1942 tại Oa-sinh-tơn 26 quốc gia kí tuyên bố chung cam kết cùng nhau chống phát xít.
IV. QUÂN ĐỒNG MINH CHUYỂN SANG PHẢN CÔNG. CHIẾN TRANH THẾ GiỚI THỨ HAI KẾT THÚC ( TỪ THÁNG 11.1942 ĐẾN THÁNG 8.1945)
(GV và HS)
1. Quân Đồng minh phản công (từ tháng 11.1942 đến tháng 6.1944)

a) Ở Mặt trận Xô-Đức:
- Diễn biến: Từ tháng 11/1942 đến tháng 2/1943, Hồng quân Liên Xô phản công, tiêu diệt và bắt sống toàn bộ đạo quân tinh nhuệ gồm 33 vạn người của phát xít Đức ở Xtalingrát.
- Cuối tháng 8/1943, Hồng quân bẻ gãy cuộc phản công của Đức tại vòng cung Cuốcxcơ, đánh tan 50 vạn quân Đức.
- Tháng 6/1944, phần lớn lãnh thổ Liên Xô được giải phóng.


Liên Xô phản công tại Xtalingrat
Câu hỏi: Chiến thắng Xta-lin-grat có ý nghĩa gì?
Ý nghĩa: Đánh dấu bước ngoặt của chiến tranh thế giới, buộc quân Đức phải chuyển từ tấn công sang phòng ngự, mở ra thời kỳ Liên Xô và phe Đồng minh chuyển sang tổng tấn công đồng loạt trên các Mặt trận.

(GV và HS)

b) Ở Mặt trận Bắc Phi:
Từ tháng 3 đến tháng 5/1943, liên quân Mĩ - Anh phản công quét sạch quân Đức - Italia khỏi châu Phi.
Chiến sự ở châu Phi chấm dứt.

c) Ở Italia: Tháng 7/1943 đến tháng 5/1945, liên quân Mĩ - Anh tấn công truy kích quân phát xít, làm cho chủ nghĩa phát xít Italia bị sụp đổ, phát xít Đức phải khuất phục.

d) Ở Thái Bình Dương: Sau chiến thắng quân Nhật trong trận Gua-đan-ca-nan (1/1943) Mĩ phản công đánh chiếm các đảo ở Thái Bình Dương.
Mặt trận Châu Á - Thái Bình Dương (bản đồ)
(GV)
2. Phát xít Đức bị tiêu diệt. Nhật Bản đầu hàng. Chiến tranh kết thúc (GV)
a. Phát xít Đức bị tiêu diệt
Đầu năm 1944, Liên Xô tổng phản công quét sạch quân Đức ra khỏi lãnh thổ, tiến quân giải phóng các nước Đông Âu, tiến sát biên giới Đức.

Mùa hè 1944, Mĩ, Anh mở Mặt trận thứ hai ở Tây Âu, giải phóng Pháp, Bỉ, Hà Lan, Lúc-xăm-bua.

Tháng 1.1945, Liên Xô tấn công nước Đức ở Mặt trận phía Đông

- Tháng 2.1945, Mỹ Anh Pháp tấn công nước Đức ở Mặt trận phía Tây.

Từ ngày 16/4 đến ngày 30/4/1945, Hồng quân Liên Xô tấn công đánh bại hơn 1 triệu quân Đức tại Béclin. Ngày 30.4.1945, lá cờ Liên Xô cắm trên tòa nhà Quốc hội Đức. Hit-le tự sát

Ngày 9/ 5/1945, nước Đức đầu hàng không điều kiện. Chiến tranh chấm dứt ở châu Ấu
Tóm tắt (học sinh ghi)
2. Phát xít Đức bị tiêu diệt. Nhật Bản đầu hàng. Chiến tranh kết thúc.
- Ở Châu Âu:
+ Đầu năm 1944 Hồng quân Liên Xô tổng phản công trên các mặt trận quét sạch quân xâm lược khỏi lãnh thổ, giải phóng các nước Đông Âu và tiến sát biên giới Đức.
+ Hè 1944 Anh – Mĩ mở mặt trận phía Tây, giải phóng nước Pháp và một số nước Tây Âu.
+ Tháng 1.1945 Hồng quân Liên Xô bắt đầu tấn công Đức ở phía Đông.
+ Tháng 2.1945 Anh – Mĩ tấn công Đức ở phía Tây đến tháng 4.1945 quân Anh – Mĩ và Liên Xô gặp nhau ở Toóc – gâu.
+ Ngày 30.4.1945 Hồng quân Liên xô chiếm tòa nhà Quốc hội Đức, ngày 9.5.1945 Đức kí văn bản đầu hàng Đồng minh, chiến tranh kết thúc ở Châu Âu.
Đức đầu hàng Đồng minh
b. Nhật Bản đầu hàng. Chiến tranh kết thúc. (GV)
Từ năm 1944, Mĩ - Anh triển khai tấn công quân Nhật ở Miến Điện, Phi-líp-pin, các đảo ở Thái Bình Dương. Mĩ tăng cường đánh phá các thành phố lớn của Nhật bằng không quân.
Ngày 6/8/1945 Mĩ ném quả bom nguyên tử xuống thành phố Hirôsima
Ngày 8/8/1945, Liên Xô tuyên chiến với Nhật và tấn công đạo quân Quan Đông gồm 70 vạn quân chủ lực của Nhật ở Mãn Châu.
- Ngày 9/8/1945, Mỹ ném bom nguyên tử xuống Na-ga-sa-ki
- Ngày 15/8/1945, Nhật đầu hàng không điều kiện. Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc.
Mỹ thả bom nguyên tử xuống Nhật
Bom nguyên tử
Mỹ thả bom nguyên tử xuống Nhật
Mỹ thả bom nguyên tử xuống Nhật
Mỹ thả bom nguyên tử xuống Nhật
Mỹ thả bom nguyên tử xuống Nhật
Tóm tắt (học sinh ghi)
b. Nhật Bản đầu hàng. Chiến tranh kết thúc.

+ Đầu 1944 liên quân Anh – Mĩ chiếm Miến Điện, Phi-lip-pin tấn công Nhật Bản.
+ Ngày 6.8.1945 Mĩ ném bom nguyên tử xuống Hi-rô-si-ma làm 8 vạn người chết.
+ Ngày 8.8.1945 Hông quân Liên xô tấn công tiêu diệt đội quân Quan Đông của Nhật Ở Trung Quốc.
+ Ngày 9.8.1945 Mĩ tiếp tục ném bom nguyên tử xuống Na-ga-xa-ki làm 2 vạn người chết.
+ Ngày 15.8.1945 Nhật Bản đầu hàng Đồng minh không điều kiện. Chiến tranh thế giới II kết thúc.
Nhật đầu hàng không điều kiện
V. KẾT CỤC CỦA CHIẾN TRANH THẾ GiỚI THỨ HAI
( GV)

Chủ nghĩa phát xít Đức – Italia- Nhật sụp đổ hoàn toàn.
Thắng lợi vĩ đại thuộc về các dân tộc trên thế giới đã kiên cường chiến đấu chống chủ nghĩa phát xít. Trong đó, 3 cường Quốc Liên Xô, Mĩ, Anh là lực lượng trụ cột, giữ vai trò quyết định trong việc tiêu diệt chủ nghĩa phát xít.
- Có hậu quả và tổn thất nặng nề nhất trong lịch sử nhân loại, làm cho 60 triệu người chết, 90 triệu người bị thương, thiệt hại về vật chất 4000 tỷ đô la.
- Dẫn đến những thay đổi căn bản trong tình hình thế giới.
Tóm tắt (học sinh ghi)
V. KẾT CỤC CỦA CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI.

- Chiến tranh kết thúc với sự sụp đổ hoàn toàn của chủ nghĩa phát xít Đức, Italia và Nhật Bản..
- Thắng lợi này thuộc về các dân tộc trên thế giới đã kiên cường đấu tranh chống phát xít, trong đó Anh, Mĩ, Liên xô đóng vai trò trụ cột trong vấn đề tiêu diệt CNPX.
- Chiến tranh đã để lại hậu quả nặng nề cho nhân loại, chiến tranh kết thúc mở ra thời kỳ mới trong lịch sử thế giới