Bài 17. Cấu trúc di truyền của quần thể (tiếp theo)

KIỂM TRA BÀI CŨ:
HS1: Quần thể là gì? Đặc trưng di truyền của quần thể?
Đặc điểm chung của quần thể tự thụ phấn và quần thể giao phối gần?
HS2: Một quần thể sóc khởi đầu có tổng số 1500 con trong đó: sóc lông nâu đồng hợp trội (AA): 900 con; sóc lông nâu dị hợp (Aa): 300 con; sóc lông trắng (aa): 300 con . Hãy tính :
a. Tần số kiểu gen AA, Aa, aa.
b. Tần số alen A và alen a.
1.Quần thể ngẫu phối:
Khái niệm:
Quần thể được gọi là ngẫu phối khi các cá thể trong quần thể lựa chọn bạn tình để giao phối một cách hoàn toàn ngẫu nhiên.



Sự giao phối ngẫu nhiên giữa các cá thể tạo cho quần thể có đặc điểm di truyền gì nổi bật?
Quần thể Người: ( 1 gen có 3 alen – Người có 4 nhóm máu: A, B, AB, O )
Gọi : p(IA); q(IB), r(IO) lần lượt là tần số tương đối các alen IA, IB, IO .
Ta có : p + q + r = 1
Hoàn thành phiếu học tập, 3 phút, 3 HS
1.Quần thể ngẫu phối:
b. Đặc điểm:
Tạo nên một lượng biến dị di truyền rất lớn là nguồn nguyên liệu cho tiến hóa và chọn giống.
Duy trì tần số các kiểu gen khác nhau trong quần thể trong điều kiện nhất định.
→ Duy trì sự đa dạng về di truyền.

2. Trạng thái cân bằng di truyền của quần thể: (Cân bằng Hardy – Weinberg)
a. Định luật Hacđi – Vanbec:
Khi nào quần thể được xem là đang ở trạng thái cân bằng di truyền?
2. Trạng thái cân bằng di truyền của quần thể: (Cân bằng Hardy – Weinberg)
a. Định luật Hacđi – Vanbec:
Khi nào quần thể được xem là đang ở trạng thái cân bằng di truyền?
Trong một quần thể lớn, ngẫu phối, nếu không có các yếu tố làm thay đổi tần số alen thì thành phần kiểu gen của quần thể sẽ duy trì không đổi từ thế hệ này sang thế hệ khác theo công thức: p2 + 2pq + q2 = 1
1. Quần thể ngẫu phối:
2. Trạng thái cân bằng di truyền của quần thể: (Cân bằng Hacđi – Vanbec)
a. Định luật Hacđi – Vanbec:
b. Điều kiện nghiệm đúng của định luật:
- Quần thể phải có kích thước lớn.
- Các cá thể trong quần thể phải giao phối với nhau một cách ngẫu nhiên.
- Các cá thể có kiểu gen khác nhau phải có sức sống và khả năng sinh sản như nhau.
- Không có đột biến xảy ra, nếu có thì tần số đột biến thuận và nghịch là ngang nhau.
- Quần thể phải được cách li với quần thể khác. (Không có sự di, nhập gen)
Xét ví dụ: Một quần thể người bị bạch tạng là 1/10000. Giả sử quần thể này cân bằng di truyền. Hãy tính tần số các alen và thành phần các kiểu gen của quần thể. Biết rằng, bệnh bạch tạng do gen lặn nằm trên NST thường quy định.
Vì gen gây bệnh nằm trên NST thường và là gen lặn nên quy ước: A - bình thường; a - bệnh bạch tạng. (người bình thường có thể có 1 trong 2 kiểu gen sau: AA hoặc Aa; người bị bệnh chỉ có kiểu gen là aa).
Mặt khác quần thể người này cân bằng nên:
q2 (aa) = 1/10000 suy ra q = 1/100 và p = 1 - 1/100 = 0,99;
p2 (AA) = 0,992 = 0,980 và 2pq (Aa) = 2.0,99.0,01 = 0,0198
Qua ví dụ trên rút ra kết luận gì về ý nghĩa của định luật?
* Kiểm tra sự cân bằng của quần thể:
Các quần thể sau quần thể nào đã đạt trạng thái cân bằng
QT1: 0,36AA; 0,48Aa; 0,16aa
QT2: 0,7AA; 0,2Aa; 0,1aa
Ở quần thể 1 có p2 = 0.36 , q2 = 0.16, 2pq = 0.48
0.36 x 0.16 = (0.48/2)2  quần thể ban đầu cân bằng.
Giải
- Gọi p là tần số tương đối của alen A
- Gọi q là tần số tương đối của alen a
QT Tự thụ phấn- GP gần
QT ngẫu phối
- Là hiện tượng các cá thể có cùng huyết thống giao phối với nhau
- Hiện tượng giao phối gần như vậy sẽ dẫn đến làm biến đổi cấu trúc di truyền của quần thể theo hướng tăng tần số kiểu gen đồng hợp và giảm tần số kiểu gen dị hợp.
Tỉ lệ dị hợp = (1/2)n

Tỉ lệ đồng hợp = (1-(1/2n))/2.
Là quần thể trong đó các cá thể giao phối một cách hoàn toàn ngẫu nhiên.

Có nguồn biến dị di truyền rất lớn, là nguyên liệu cho quá trình tiến hóa và chọn giống.
Duy trì được sự đa dạng của quần thể.
Trạng thái cân bằng di truyền của quần thể: (Cân bằng Hardy – Weinberg)

Trong một quần thể lớn, ngẫu phối, nếu không có các yếu tố làm thay đổi tần số alen thì thành phần kiểu gen của quần thể sẽ duy trì không đổi từ thế hệ này sang thế hệ khác theo công thức:
p2 + 2pq + q2 = 1.

Bài tập 1: Trong một quần thể gia súc đã cân bằng di truyền, thống kê được có 25% số cá thể có lông dài có kiểu gen bb, còn lại có lông ngắn; biết lông ngắn là tính trạng trội hoàn toàn so với lông dài.
Tính tần số của các alen B, b và cấu trúc di truyền của quần thể.
Bài tập 2: Ở lúa, màu xanh bình thường của mạ được quy định bởi gen A trội so với màu lục quy định bởi gen lặn a. Một quần thể lúa ngẫu phối có 10.000 cây, trong đó có 400 cây màu lục. Biết quần thể trên ở trạng thái cân bằng. Xác định cấu trúc di truyền của quần thể.
Trong một quần thể ngẫu phối có tỉ lệ phân bố các kiểu gen ở thế hệ xuất phát là: 0,04BB + 0,32Bb + 0,64bb = 1.
Tần số của các alen p(B) và q(b) là:
A. p(B) = 0,64 và q(b) = 0,36
B. p(B) = 0,4 và q(b) = 0,6
C. p(B) = 0,2 và q(b) = 0,8.
D. p(B) = 0,75 và q(b) = 0,25
Trong một quần thể ngẫu phối có tỉ lệ phân bố các kiểu gen ở thế hệ xuất phát là: 0,16BB + 0,48Bb + 0,36bb = 1:
Tần số các kiểu gen của quần thể sau 5 thế hệ là:
A. 0,16BB + 0,48Bb + 0,36bb = 1
B. 0,36BB + 0,48Bb + 0,16bb = 1
C. 0,36BB + 0,32Bb + 0,32bb = 1
D. 0,46BB + 0,22Bb + 0,32bb = 1