Bài 16. Thực hành: Nhận biết một số loại sâu, bệnh hại lúa

I.Sâu đục thân bướm hai chấm
- Bướm màu vàng nhạt, giữa cánh trước có một chấm đen rõ.
- Nhộng dài 10-15mm, màu trắng đục nằm trong ống rạ
- Trứng hình bầu dục dài 0,8-0,9mm, đẻ thành ổ. Ổ trứng có hình bầu dục, ở giữa ổ hơi nhô lên, trên mặt ổ trứng có phủ lông màu vàng nhạt; Sâu non gây hiện tượng nõn héo và bông bạc trên đồng ruộng.
SÂU HẠI LÚA
SÂU HẠI LÚA
Sâu đục thân bướm hai chấm
SÂU HẠI LÚA
Sâu đục thân bướm hai chấm
Trứng
Sâu non
Nhộng
Trưởng thành
Bộ phận bị hại
SÂU HẠI LÚA
Dùng giống chống chịu.
- Bố trí cơ cấu mùa vụ thích hợp. 
- Cày lật gốc rạ phơi ải hoặc làm dầm (ngâm nước) sau thu hoạch diệt nhộng.
- Ngắt dảnh héo, ngắt ổ trứng, bẫy đèn đồng loạt bắt bướm. 
- Mật độ ổ trứng từ 0,5-0,7 ổ/m2 (lúa đẻ nhánh) hoặc 0,2- 0,3 ổ trứng/m2 (lúa sắp trỗ) cần phòng trừ bằng thuốc hóa học.

Phun các loại thuốc:
Padan 95SP, Regent 800WP sau khi bướm độ 5-7 ngày.
Dùng thuốc Basudin 10G, Diaphos 10G trộn với đất bột, rắc khi có dảnh héo hoặc lúa sắp trỗ. Khi rắc thuốc chú ý ruộng phải có nước
* Phòng trừ
II. Sâu cuốn lá lúa loại nhỏ
- Sâu cuốn lá nhỏ (Cnaphalocrocis medinalis)
là một loài dịch hại quan trọng trên cây lúa
ở nước ta và nhiều nước khác trong khu vực.
-Sâu đẻ trứng ở cả hai mặt của lá lúa. Trứng hình bầu dục, màu vàng đục.
- Sâu non: Khi mới nở màu trắng trong, đầu nâu sáng. Khi bắt đầu ăn thì chuyển sang màu xanh lá mạ.
- Nhộng có màu vàng nâu. Nhộng có kén tơ rất mỏng màu trắng.
- Trưởng thành có màu vàng nâu. Trên các cánh trước và cánh sau, mỗi cánh có hai vân ngang hình làn sóng màu nâu sẫm chạy dọc theo mép cánh.


SÂU HẠI LÚA
1. Đặc điểm gây hại

Sâu non nhả tơ cuốn lá lúa thành một bao
thẳng đứng hoặc bao tròn gập lại. Sâu non
nằm trong đó ăn phần xanh của lá.
SÂU HẠI LÚA
Trưởng thành
Nhộng
Trứng
Bộ phận bị hại
Sâu non
SÂU HẠI LÚA
Sâu cuốn lá loại nhỏ

- Vệ sinh đồng ruộng, diệt trừ cỏ dại là nơi trú ngụ qua đông.
- Cấy dày vừa phải. Chăm sóc bón phân hợp lý.
- Bẫy đèn diệt bướm. Thường xuyên kiểm tra đồng ruộng. Khi sâu non có mật độ 9-12 con/m2 (giai đoạn lúa đẻ nhánh), 6-9 con/m2 (lúa làm đòng) cần phun thuốc.
- Dùng các loại thuốc phun khi sâu còn tuổi 1-2, sâu đã lớn cần phá bao lá trước khi phun mới có hiệu quả.
*Phòng trừ
III. Rầy nâu hại lúa
-Rầy nâu dùng vòi để chích hút nhựa cây làm cho cây lúa bị khô héo. Khi rầy nâu chích vào lúa, chúng để lại trên lá, thân một vệt nâu cứng, cản trở sự luân chuyển nước và chất dinh dưỡng làm thân, lá bị khô héo. Mật độ cao gây ra hiện tượng cháy rầy.
SÂU HẠI LÚA
SÂU HẠI LÚA
Rầy nâu
- Sử dụng giống kháng rầy nâu.
- Cấy dày vừa phải, bón phân cân đối, thả vịt vào  ruộng lúa diệt rầy. Khi mật độ rầy cám từ 18- 27 con/khóm lúa cần phun thuốc diệt rầy.

Ruộng lúa bị cháy rầy nâu
*Phòng trừ
Hình ảnh một số loại sâu gây bệnh khác.
Sâu phao (Nymphula depunctatus Guenee)
Sâu cuốn lá lớn (Parnara guttata Bremer et Grey)
Rầy lưng trắng
(Sogatella furcifera Horvath )
Một số loại sâu hại lúa khác
Bệnh hại lúa
Bệnh hại lúa
1. Bệnh bạc lá lúa
Nguyên nhân
Do vi khuẩn gây ra
Đặc điểm gây hại
*Bệnh chỉ gây hại trên phiến lá lúa. Bệnh thường chỉ xuất hiện đầu tiên dưới dạng vết màu xanh đậm, tối; sau chuyển sang màu xám bạc
Vết bệnh thường nằm ở phần ngọn lá và dọc theo mép lá. Vết bệnh có đường viền gợn sóng màu nâu đậm ngăn cách phần bệnh và phần khỏe. Phần lá mắc bệnh bị chết làm cho lá khô trắng
2. Bệnh khô vằn
Nguyên nhân
Đặc điểm gây hại
Do nấm gây ra
Bệnh khô vằn có thể gây hại cả trên mạ và trên lúa
Bệnh thường xuất hiện ở những bẹ lá sát mặt nước, phiến lá dưới thấp, sau đó ăn sâu vào những bẹ phía trong, vào thân, đồng thời lan lên tới lá đòng và hạt
Nhận biết:
Vết bệnh màu xám, hình bầu dục hoặc màu nâu bạc có viền nâu tím. Các vết bệnh có thể hợp với nhau thành hình dạng không ổn định
Bệnh hại lúa
3. Bệnh đạo ôn
Nguyên nhân
Đặc điểm gây hại
Do nấm gây ra
Bệnh đạo ôn có thể gây hại cho lúa ở tất cả các bộ phận trên mặt đất và các giai đoạn sinh trưởng, phát triển khác nhau
Trên lá, lúc đầu vết bệnh có màu xanh xám, sau đó có màu nâu. ở giữa vết bệnh có màu xám tro, xung quanh có quầng màu vàng nhạt. Vết bệnh thường có hình thoi và có thể liên kết với nhau làm toàn bộ lá chết khô, cháy
Trên đốt thân, cổ bông, cổ gié, vết bệnh màu nâu đen và lỡm xuống phát triển bao quanh đốt thân làm cho chỗ bệnh bị lõm thắt lại, mục ra dẫn đến cây dễ bị đổ và rụng hạt
Bệnh hại lúa
Một số bệnh hại lúa khác