Bài 16. Thời Bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc (Tiếp theo)

- Quy mô : Rộng khắp, quyết liệt
- Lực lượng: Đông đảo
- Kết quả: Nhiều KN thắng lợi
- Ý nghĩa: Tinh thần yêu nước
Bài 16. Thời bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc
1. Khái quát phong trào đấu tranh từ TK I đến TK X
II- Cuộc đấu tranh giành độc lập (thế kỉ I- đầu thế kỉ X)
Bài 16. Thời bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc
II- Cuộc đấu tranh giành độc lập (thế kỉ I- đầu thế kỉ X)
1. Khái quát phong trào đấu tranh từ TK I đến TK X
- Trong suốt 1000 năm bắc thuộc, bắt đầu là nhân dân Âu Lạc vùng dậy khởi nghĩa năm 40
- Các cuộc khởi nghĩa nổ ra liên tiếp…
- Kết quả: nhiều cuộc khởi nghĩa đã thắng lợi lập được chính quyền tự chủ
- Ý nghĩa: thể hiện tinh thần bất khuất , ý chí tự chủ và tự cường của dân tộc.
Bài 16. Thời bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc
II- Cuộc đấu tranh giành độc lập (thế kỉ I-đầu thế kỉ X)
1. Khái quát phong trào đấu tranh từ TK I đến TK X
2. Một số cuôc khởi nghĩa tiêu biểu
a/. Khởi nghĩa Hai Bà Trưng
b/. Khởi nghĩa Lý Bí và sự thành lập nhà nước Vạn Xuân
c/. Khởi nghĩa Khúc Thừa Dụ
d/. Ngô Quyền và chiến thắng Bạch Đằng năm 938
Bài 16. Thời bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc
II- Cuộc đấu tranh giành độc lập (thế kỉ I-đầu thế kỉ X)
2. Một số cuôc khởi nghĩa tiêu biểu
a/. Khởi nghĩa Hai Bà Trưng
Vô
Biên
LUY LÂU
Chu
Ngô
HỢP PHỐ
GIAO CHỈ
Đô Hưng
LÃNG BẠC
CỬU CHÂN
NHẬT NAM
Tượng Lâm
4-40
MÊ LINH
Hai Bà Trưng nổi dậy khởi nghĩa
CUỘC KHỞI NGHĨA CỦA HAI BÀ TRƯNG (NĂM 40)
Khởi nghĩa của Hai Bà Trưng đánh đuổi Tô Định nhà Hán giành độc lập tự chủ (Tranh Đông Hồ)
Vô
Biên
Chu
Ngô
H
Á
T MÔN
HỢP PHỐ 4-42
GIAO CHỈ
Đô Hưng
LÃNG BẠC
CỬU CHÂN
NHẬT NAM
Tượng Lâm
MÊ LINH
CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG HÁN XÂM LƯỢC (42-43)
CẤM KHÊ 5-43
11-43
Đường tấn công của địch
Đền thờ Hai Bà Trưng ở Mê Linh
Bài 16. Thời bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc
II- Cuộc đấu tranh giành độc lập (thế kỉ I-đầu thế kỉ X)
2. Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu
a/. Khởi nghĩa Hai Bà Trưng
- Mùa xuân năm 40, Hai Bà Trưng nổi dậy ở Hát Môn được nhân dân nhiệt liệt hưởng ứng. Quân khởi nghĩa chiếm Mê Linh -> Cổ Loa -> Luy Lâu. Khởi nghĩa thắng lợi. Thái thú Tô Định trốn về TQ.
- Khởi nghĩa thắng lợi, Trưng Trắc lên làm vua xây dựng chính quyền độc lập, tự chủ và xá thuế 2 năm liền cho nhân dân 3 quận
- Mùa hè năm 42, nhà Hán cử Mã Viện đưa 2 vạn quân xâm lược chia làm 2 cánh thủy bộ. Hai Bà Trưng tổ chức kháng chiến anh dũng…nhưng do lực lượng suy yếu…Hai Bà Trưng hi sinh.
=> Ý nghĩa: Mở đầu cho phong trào đấu tranh của nhân dân ta. Khẳng định vai trò của phụ nữ trong sự nghiệp bảo vệ đất nước
Bài 16. Thời bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc
II- Cuộc đấu tranh giành độc lập (thế kỉ I-đầu thế kỉ X)
2. Một số cuôc khởi nghĩa tiêu biểu
a/. Khởi nghĩa Hai Bà Trưng
b/. Khởi nghĩa Lí Bí và sự thành lập nước Vạn Xuân
Chú giải
Nghĩa quân
đánh chiếm Long Biên
Mũi tiến đánh
của nghĩa quân
Quân Lương
rút chạy
Quân Luơng
tiến công
542
4/542
543
Giành chính quyền
Năm 544 nước Vạn Xuân thành lập ra đời
Bài 16. Thời bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc
II- Cuộc đấu tranh giành độc lập (thế kỉ I-đầu thế kỉ X)
b/. Khởi nghĩa Lí Bí và sự thành lập nước Vạn Xuân
- Cuộc khởi nghĩa nổ ra đầu năm 542, Lý Bí liên kết hào kiệt nổi dậy khởi nghĩa chưa đầy 3 tháng nghĩa quân chiếm được Long Biên, chí quyền đô hộ bị lật đổ. Mùa xuân năm 544, Lý Bí lên ngôi vua (Lý Nam Đế), quốc hiệu là Vạn Xuân, đóng đô ở của sông Tô Lịch.
Triệu Quang Phục là con trai Triệu Túc, người vùng Chu Diên, là người có công lớn trong cuộc khởi nghĩa được Lý Bí tin cậy. sau thất bại ở hồ Điển Triệt, Triệu Quang Phục được trao quyền chỉ huy cuộc kháng chiến chống lại quân Lương, Ông cho quân lui về vùng Dạ Trạch ( Hưng Yên )
Năm 550, nhà Lương có loạn, Trần Bá Tiên bỏ về nước giao binh quyền lại cho tì tướng Dương Sàn. Chớp thời cơ đó, nghĩa quân Triệu Quang Phục phản công đánh tan quân xâm lược, chiếm thành Long Biên. Cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi.
Đền thờ Lý Nam Đế tại làng Giang Xá,
 thị trấn Trạm Trôi, huyện Hoài Đức, Hà Nội
Đền thờ Triệu Việt Vương tại cửa biển Đại Nha, 
xã Nam Điền, huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định
Bài 15. Thời bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc
II- Cuộc đấu tranh giành độc lập (thế kỉ I-đầu thế kỉ X)
b/. Khởi nghĩa Lý Bí và sự thành lập nước Vạn Xuân
=> Ý nghĩa: Giành được độc lập, tự chủ sau hơn 500 năm đấu tranh bền bỉ. Khẳng định sự trưởng thành ý thức dân tộc -> Bước phát triển của phong trào đấu tranh giành độc lập
Năm 545, nhà Lương cử Trần Bá Tiên và Thứ sử Giao Châu đem quân xâm lược, Lý Bí rút quân về Vĩnh Phúc -> Phú Thọ, trao binh quyền cho Triệu Quang Phục. Ông rút quân về Dạ Trạch tổ chức kháng chiến. Năm 550, kháng chiến thắng lợi. Triệu Quang Phục lên ngôi vua (Triệu Việt Vương).
Năm 571, Lý Phật Tử cướp ngôi (Hậu Lý Nam Đế). Năm 603, quân Tùy xâm lược, nước Vạn Xuân thất bại.
Bài 15. Thời bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc
II- Cuộc đấu tranh giành độc lập (thế kỉ I-đầu thế kỉ X)
2. Một số cuôc khởi nghĩa tiêu biểu
a/. Khởi nghĩa Hai Bà Trưng
b/. Cuộc khởi nghĩa Lí Bí và sự thành lập nước Vạn Xuân
c/. Cuộc khởi nghĩa của Khúc Thừa Dụ
Hồng Châu
Lược đồ nổi dậy của Khúc Thừa Dụ
Đền thờ Khúc Thừa Dụ ở thôn Cúc Bồ, xã Kiến Quốc, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương. 
Bài 15. Thời bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc
II- Cuộc đấu tranh giành độc lập (thế kỉ I-đầu thế kỉ X)
c/. Cuộc khởi nghĩa của Khúc Thừa Dụ
- Năm 905, nhà Đường suy sụp, Khúc Thừa Dụ cùng nhân dân đánh chiếm Tống Bình (Hà Nội) giành quyền tự chủ.
- Năm 907, Khúc Hạo lên thay, tiến hành nhiều chính sách cải cách về các mặt tiến bộ => Xây dựng chính quyền độc lập, tự chủ, nhân dân ủng hộ
→ Ý nghĩa: Cuộc đấu tranh giành độc lập của nhân dân ta suốt nghìn năm Bắc thuộc đã giành thắng lợi căn bản, tạo điều kiện để đi đến hoàn toàn thắng lợi vào năm 938.
Làng Ràng (Thanh Hoá)
Bài 15. Thời bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc
Kiều Công Tiễn sai sứ sang cầu nhà Nam Hán xin quân tiếp viện (Tranh minh họa)
Ngô Quyền trị tội Kiều Công Tiễn (Tranh minh họa)
Sông Bạch Đằng lúc thủy triều lên
Sông Bạch Đằng lúc thủy triều xuống
Vị trí của bãi cọc
Đóng cọc trên sông Bạch Đằng
Trận địa mai phục trên sông Bạch Đằng
Quân và dân chặt gỗ đẽo cọc
Di chuyển hàng ngàn cọc gỗ ra sông Bạch Đằng
Đóng cọc ở sông Bạch Đằng
Cọc gỗ sông Bạch Đằng
Quân mai phục sẵn sàng hai bên bờ
Cửa biển Bạch Đằng
Bài 16. Thời bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc
d/.Ngô Quyền và chiến thắng Bạch Đằng năm 938
Khiêu chiến
Giả thua để nhử địch
Phản công
Bài 16. Thời bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc
d/.Ngô Quyền và chiến thắng Bạch Đằng năm 938
Quân Nam Hán đại bại
Chiến thắng
Bài 16. Thời bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc
II- Cuộc đấu tranh giành độc lập (thế kỉ I-đầu thế kỉ X)
- Năm 931, Dương Đình Nghệ lãnh đạo nhân dân đánh bại quân Nam Hán, thay họ Khúc nắm giữ chính quyền tự chủ. Đầu năm 937, ông bị Kiều Công Tiễn ám hại.
- Tháng 10 năm 938, Ngô Quyền đem quân đánh Kiều Công Tiễn. Công Tiễn cầu viện Nam Hán. Quân Nam Hán xâm lược nước ta lần 2. Ngô Quyền tiến quân vào Đại La, giết Công tiễn và dùng kế đóng cọc ở cửa sông Bạch Đằng, cho quân mai phục 2 bên cửa sông. Khi thủy triều lên, ông cho quân ra khiêu chiến và nhử giặc vào bãi cọc. Khi thủy triều rút, cọc nhô lên, quân ta đổ ra đánh. Thuyền giặc tan vỡ, chủ tướng giặc bị tiêu diệt.
d/.Ngô Quyền và chiến thắng Bạch Đằng năm 938
Bài 16. Thời bắc thuộc và các cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc
II- Cuộc đấu tranh giành độc lập (thế kỉ I-đầu thế kỉ X)
- Bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc.
d/.Ngô Quyền và chiến thắng Bạch Đằng năm 938: Ý nghĩa
- Mở ra thời kì độc lập tự chủ lâu dài của dân tộc.
- Kết thúc sự thống trị hơn 1000 năm của phong kiến phương Bắc.
Đền thờ Ngô Quyền tại làng Cam Lâm –xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây
Lăng Ngô Quyền tại Đường Lâm- Hà Nội

Nước triều lên : quân
ta dùng thuyền nhẹ
nhử giặc vượt qua bãi
cọc ngầm.
Nước triều rút :
Ngô Quyền tổng tấn công

Phản công
Câu hỏi 1: Việc thành lập nước Vạn Xuân có ý nghĩa gì?
Cuộc khởi nghĩa thắng lợi đã lật đổ ách thống trị của nhà Lương đưa đến sự ra đời của nhà nước độc lập đầu tiên là Vạn Xuân sau hơn 500 năm đấu tranh của dân tộc ta.
Việc Lý Bí lên ngôi hoàng đế và đặt tên nước là Vạn Xuân đã thể hiện ý chí tự cường, tự chủ của dan tộc ta, làm thất bại âm mưu biến nước ta thành một đơn vị hành chính cùa Trung Quốc.
Sự tồn tại của nhà nước Vạn Xuân trong hơn nửa thế kỉ là sự cổ vũ to lớn đối với các cuộc đấu tranh của nhân dân ta ở các thế kỉ sau đó.
Câu hỏi 2: Trình bày nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa chiến thắng Bạch Đằng?
Ý nghĩa: Bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc, mở ra thời kì độc lập tự chủ lâu dài của dân tộc và kết thúc sự thống trị hơn 1000 năm của phong kiến phương Bắc.
Nguyên nhân thắng lợi:
Do tinh thần đoàn kết chiến đấu của nhân dân ta khi hưởng ứng cuộc kháng chiến do Ngô Quyền lãnh đạo, đóng góp sức lực của mình để xây dựng được trận địa cọc lớn trên sông Bạch Đằng.
Do sự chỉ huy tài giỏi của Ngô Quyền và của tướng lĩnh, đã biết phát huy sức mạnh của dân tộc, biết sử dụng và phát huy các yếu tố "thiên thời, địa lợi, nhân hòa", biết phát huy sở trường "thuỷ chiến" của dân tộc ta để giành thắng lợi.
Câu hỏi 3: Nêu những sự kiện chứng tỏ tính liên tục và rộng lớn của phong trào đấu tranh giành độc lập của nhân dân ta thời Bắc thuộc?
Tính liên tục: Từ thế kỉ I đến đến đầu thế kỉ X, hầu như thế kỉ nào cũng nổ ra khởi nghĩa của nhân dân. Trong 10 thế kỉ đã có 13 cuộc nổi dậy lớn của nhân dân nhằm lật đổ ách thống trị: Khởi nghĩa nhân dân năm 100, 137, 144, 157. 178 - 181 ; dưới triều Đường cai trị, đã có 5 cuộc khởi nghĩa lớn của Đinh Kiến, Lý Tự Tiên (năm 687), khởi nghĩa Mai Thúc Loan (713 – 722), khởi nghĩa Phùng Hưng (khoảng 776 -791), khởi nghĩa Dương Thanh (819 - 820), khởi nghĩa Khúc Thừa Dụ (năm 905)
Quy mô rộng lớn: các cuộc khởi nghĩa đã nổ ra ở nhiều địa phương trên địa bàn cả 3 quận của nước ta là Giao Chỉ, Cửu Chân, Nhật Nam...
Câu hỏi 4: Hãy nêu những đóng góp của Hai Bà Trưng, Lý Bí, Triệu Quang Phục, Khúc Thừa Dụ, và Ngô Quyền trong các cuộc đấu tranh giành độc lập thời Bắc thuộc
Hai Bà Trưng: những người đầu tiên đã lãnh đạo nhân dân ta đứng lên khởi nghĩa, đã đánh đuổi được Thái thú của nhà Hán về nước, giành độc lập cho dân tộc sau hơn 2 thế kỉ bị đô hộ. Đã bước đầu xây dựng một chính quyén độc lập, tự chủ, thực hiện xá thuế cho nhân dân 3 quận trong 2 năm. Đã lãnh đạo nhân dân ta kháng chiến chống lại quân xâm lược của nhà Hán do Mã Viện chỉ huy. Tấm gương hi sinh anh dũng của Hai Bà Trưng đã cổ vũ to lớn tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh của nhân dân ta.
Lý Bí: Đã lãnh đạo nhân dân ta lật đổ ách đô hộ của nhà Lương, giành lại độc lập dân tộc. Đã xây dựng một nhà nước độc lập, tự chủ là nhà nước Vạn Xuân. Cổ vũ tinh thần yêu nước và ý chí tự lực, tự cường của dân tộc ta.
Triệu Quang Phục: Đã lãnh đạo nhân dân kháng chiến chống quân Lương thắng lợi, bảo vệ chủ quyền của nước Vạn Xuân. Tiếp tục xây dựng nhà nước Vạn Xuân độc lạp. tự chủ thêm một thời gian.
Khúc Thừa Dụ: Đã lãnh đạo nhân dân lật đổ ách thống trị của nhà Đường, căn bản kết thúc hơn 1000 năm Bắc thuộc của đất nước ta. Đặt nền móng xây dựng một chính quyền độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc ta.
Ngô Quyền: Đã lãnh đạo nhân dân kháng chiến chống quân Nam Hán thắng lợi. bảo vệ vững chắc độc lập dân tộc. Là người đã mở ra một kỉ nguyên mới trong lịch sử dân tộc, có những đóng góp quý báu vào nghệ thuật quân sự Việt Nam.