Bài 16. Sự suy sụp của nhà Trần cuối thế kỉ XIV

Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi
1.Trình bày những nét chính về văn học, giáo dục, khoa học thời Trần?

2. Tại sao văn học, giáo dục, khoa học thời Trần phát triển ?
Tình hình kinh tế nước ta cuối thế kỉ XIV như thế nào? Chọn câu trả lời đúng trong số những câu sau:
A. Ngành nông nghiệp được phục hồi và phát triển mạnh.
B. Thủ công nghiệp và thương nghiệp rất phát triển.
C. Kinh tế bị trì trệ, sa sút nghiêm trọng.
- Nguyễn Phi Khanh đỗ Thái học sinh thời Trần, đã mô tả tình cảnh dân chúng bấy giờ như sau:
Ruộng lúa ngàn dặm đỏ như cháy
Đồng quê than vãn trông vào đâu?
...Lưới chài quan lại còn vơ vét
Máu thịt nhân dân cạn nửa rồi...
- Tướng quốc triều Trần là Trần Nguyên Đán mới ngày nào còn vui mừng thốt lên “ Trăm họ mừng ca cảnh thịnh giàu” thì nay đã buồn rầu viết lên mấy câu thơ:
“ Năm nay hè hạn, thu nước to.
Mạ thối nước khô hại biết bao
Đọc sách triệu trang mà bất lực,
Bạc đầu xin phụ nỗi thương dân ”

* "Vua buông tuồng ăn chơi vô độ... nghiện rượu, mê đàn hát, xa xỉ làm cung điện nguy nga..., lãng phí tiền của, hoang dâm chơi bời: món gì Dụ Tông cũng mắc! Cơ nghiệp nhà Trần sao khỏi suy được?" (Khâm định Việt sử thông giám cương mục)
* "Trần Dụ Tông không có con trai, Nhật Lễ là con nuôi của một đại vương nhà Trần được hoàng hậu đưa lên ngôi. Nhật Lễ vốn là con một kép hát họ Dương, nên khi làm vua đã rắp tâm xóa bỏ họ Trần thay bằng họ Dương, bằng cách tìm giết các quý tộc lớp trên của nhà Trần. Một số quý tộc Trần mưu giết Nhật Lễ không thành nên 18 quan lại quý tộc, kể cả tướng quốc nhà Trần, đã bị Nhật Lễ sát hại. Hằng ngày, Nhật Lễ chỉ vui chơi, hoang dâm và rượu chè ."
(Khâm định Việt sử thông giám cương mục)

* Tướng Trần Khánh Dư : "Tướng là chim ưng, dân là vịt, lấy vịt mà nuôi chim ưng thì có gì là lạ".
Tu nghi?p Qu?c t? giám là Chu Van An (1292-1370), m?t d?i quan nhà Trần, đã dâng sớ lên vua đòi chém 7 tên nịnh thần, nhưng Dụ Tông không nghe. Ông đã xin "treo mũ" từ quan.
Các cuộc khởi nghĩa nông dân cuối thế kỉ XIV
Xã hội Đại Việt cuối thế kỉ XIV đang lâm vào một cuộc khủng hoảng sâu sắc: chính quyền suy yếu, bọn nịnh thần chuyên quyền, dòng họ thống trị phân tán, sa đọa. Kinh tế nông nghiệp sa sút nghiêm trọng đã dẫn đến chỗ nông dân nghèo, gia nô, nô tì nổi dậy chống đối hay bỏ trốn. Triều đình rối ren, tài chính kiệt quệ. Đã thế, Đại Việt lại đứng trước nguy cơ một cuộc ngoại xâm ngày càng đến gần. Bên trong khủng hoảng, giặc ngoài đe dọa, đó là tiền đề dẫn đến cuộc cải cách của Hồ Quý Ly.
(Dẫn theo Đại cương Lịch sử Việt Nam, tập 1, tr 251)