Bài 16. Sự suy sụp của nhà Trần cuối thế kỉ XIV

Kiểm tra bài cũ
Em hãy trình bày sự phát triển văn hóa thời Trần ? (Bằng sơ đồ tư duy)



BÀI 16. TIẾT 29: SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV.
I. TÌNH HÌNH KINH TẾ – XÃ HỘI.





Nguyên nhân:- Nhà nước không chăm lo đến sản xuất đời sống nhân dân.
- V­¬ng hÇu, quý téc, ®Þa chñ… chiÕm nhiÒu ruéng ®Êt, t¨ng c­êng bãc lét nh©n d©n.
- Tô thuế nặng nề. Tô chủ yếu đánh vào ruộng công, thuế chủ yếu đánh vào ruộng tư. Năm 1378, nhà nước bắt đầu đánh thuế thân, đồng loạt thu mỗi đinh nam 3 quan tiền.
=> Kinh tÕ suy tho¸i nghiªm träng.



Vào nửa sau thế kỉ XIV, có 9 lần vỡ đê, lụt lớn. Nhiều năm vừa bị hạn vừa bị lụt, có hơn 10 nạn đói lớn.
Nguyễn Phi Khanh đỗ Thái học sinh thời Trần, đã mô tả tình cảnh của dân chúng lúc bấy giờ như sau :
Ruộng lúa ngàn dặm đỏ như cháy
Đồng quê than vãn trông vào đâu ?
. Lưới chài quan lại còn vơ vét
Máu thịt nhân dân cạn nửa rồi.
-> Đời sống của nhân dân đặc biệt là nông dân diờu d?ng, cực khổ.
Qua đoạn tư liệu trên, em thấy đời sống của nhân dân ta cuối thế kỉ XIV như thế nào ?


Qua đoạn thông tin trên, em thấy đời sống của vua quan, quý tộc nhà Trần cuối thế kỷ XIV như thế nào?
- Quan lại, vương hầu quý tộc cũng ăn chơi xa hoa, triều chính bị lũng loạn.
Vua buông tuồng ăn chơi vô độ.nghiện rượu, mê đàn hát, xa xỉ làm cung điện nguy nga., lãng phí tiền của, hoang dâm chơi bời: món gì Dụ Tông cũng mắc! Cơ nghiệp nhà Trần sao khỏi suy được?
(Khâm định Việt sử thông giám cương mục)

- Vua Trần ăn chơi vô độ, xa xỉ, không quan tâm đến nhân dân.
Tượng thờ Chu Văn An
Đền thờ thầy Chu Văn An
Chu Văn An là một thầy giáo " tài cao, đức tr?ng", là người dạy Hoàng tử, con của qúy tộc, quan lại. Là người chứng kiến cảnh nhiều tên quan lại tham lam, nịnh thần, vơ vét, bóc lột nhân dân -> ảnh hưởng nghiêm trọng đến triều chính. Ông đã dâng sớ lên vua đòi chém 7 tên nịnh thần, nhưng Dụ Tông không nghe. Ông đã xin " treo mũ" từ quan.





* C�U H?I TH?O LU?N NHểM
Em hãy nêu tên, thời gian, địa bàn hoạt động của các cuộc khởi nghĩa ở nửa cuối thế kỉ XIV?( theo mẫu):
Lược đồ khởi nghĩa nông dân nửa cuối thế kỉ XIV
1344-1360
Khởi nghĩa của Ngô Bệ
1379
Khởi nghĩa của nguyễn Thanh, Nguyễn Kỵ
1390
Khởi nghĩa của
Phạm sư ôn
1399-1340
Khởi nghĩa của Nguyễn NH? cái
v
S¥N T¢Y
Bảng thống kê các cuộc khởi nghĩa nông dân nửa cuối thế kỉ XIV
Lược đồ khởi nghĩa nông dân nửa cuối thế kỉ XIV
Bảng thống kê các cuộc khởi nghĩa nông dân nửa cuối thế kỉ XIV
*C�U H?I TH?O LU?N:
Theo dõi lược đồ và bảng thống kê trên em có nhận xét gì về thời gian, địa bàn hoạt động, lực lượng tham gia, kết quả, ý nghia của các cuộc khởi nghĩa trên?

*Nhận xét:
+Thời gian: nửa cuối thế kỉ XIV.(Di?n ra khụng cựng th?i gian)
+ Địa bàn hoạt động: diễn ra rộng khắp, ở những khu vực trung tâm ? d?ng b?ng B?c B?.
+Thành phần chủ yếu: là nông dân, nông nô và nô tì. Mang tớnh t? phỏt, nổ ra lẻ tẻ, chưa có sự liờn kết, thống nhất,...
+ Kết quả: Các cuộc khởi nghĩa đều bị đàn áp và thất bại.
+ í nghia :T?n cụng v�o giai cỏp th?ng tr? nh� Tr?n m?c nỏt, ý th?c d?u tranh c?a nhõn dõn dó nõng cao ,t?o ti?n d? cho cỏc cu?c kh?i nghia sau n�y th?ng l?i .

=> Đã chứng tỏ nhà Trần đang lâm vào tình trạng mất ổn định, nguy cơ sụp đổ là không thể tránh khỏi.
*Liên hệ thực tế:

- Quán triệt quan điểm, tư tưởng của Đảng và Nhà nước ta: Lấy " dân" là gốc; " Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra".
- Bảo vệ đê điều, chăm lo công tác thuỷ lợi, khuyến nông. Xoá bỏ, miễn giảm thuế nông nghiệp, quan tâm đến vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn. L�m t?t cụng tỏc xúa dúi gi?m nghốo.
- ở trường: phát động phong trào: ủng hộ giáo dục vùng khó khăn, ?ng h? d?ng b�o lu l?t, tr? em khuy?t t?t,...

=> Kinh tế suy thoái trầm trọng.
=> Xã hội rối loạn nghiêm trọng.

Nhà nước
không
quan tâm
đến s.xuất,
đời sống
nhân dân
Nhiều
năm
mất mùa,
đói kém.
Tô thuế
hà khắc,
nặng nề.
Vua quan
Quý tộc
ăn chơi
sa đọa.
Kỉ cương
phép nước
rối loạn.

Đời sống
nhân dân
cực khổ.
Bùng nổ
các cuộc
khởi
nghĩa.
Nhà Trần suy sụp.
Tình hình kinh tế
Tình hình xã hội
Sự suy sụp của nhà Trần cuối thế kỉ XIV
Bài tập
Bài tập 1: Đánh dấu X vào ô trống ở đầu câu em cho là đúng :
Nh?ng nguyên nhân co b?n nào từ nửa sau thế kỉ XIV, nền kinh tế nước ta suy thoái, đời sống nhân dân sa sút, xã hội rối loạn.
Nhà nước không quan tâm đến sản xuất nông nghiệp, không chăm lo bảo vệ đê điều.
Nông dân bị bóc lột nặng nề.
Ruộng đất bị bỏ hoang ngày càng nhiều.
Chính sách thuế khoá hà khắc.
Vương hầu, quý tộc, nhà chùa. chiếm nhiều ruộng đất.

x
X
x
x
Bài tập 2: Em hóy chọn đáp án đúng.
Nguyên nhân cơ bản nhất làm bùng nổ các cuộc khởi nghĩa của nông dân cuối thế kỉ XIV là:
A Do Dương Nhật Lễ lên nắm quyền.
B Do thiên tai mất mùa.
C Do mâu thuẫn sâu sắc giữa nông dân, nô tì với giai cấp thống trị.
D Do tranh giành quyền lợi giữa các phe phái trong triều đình.
Học bài. Tr? l?i cõu h?i 1, 2, 3 SGK/ 77.
Đọc, sưu tầm tư liệu và tìm hiểu phần II của bài:
Nhà Hồ và cải cách của Hồ Quý Ly":
+ Nhà Hồ thành lập trong hoàn cảnh nào?
+ Những biện pháp cải cách của Hồ Quý Ly, ý
nghĩa và tác dụng của cải cách Hồ Quý Ly?