Bài 16. Sự suy sụp của nhà Trần cuối thế kỉ XIV

Ngày soạn: 05/12/2014 Tiết 30; Bài 16
SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ Kỉ XIV
I. TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: Tình hình kinh tế-xã hội cuối thời Trần. Sự sa đọa của vua quan, không quan tâm đến đất nước, sản xuất làm cho đời sống nhân dân lâm vào cảnh khốn khổ. Các cuộc nổi dậy đấu tranh của nông nô, nô tì diễn ra rầm rộ.
2. Tư tưởng: Bồi dưỡng tình cảm yêu thương người lao động, thấy được vai trò của quần chúng nhân dân trong lịch sử.
3. Kĩ năng: Phân tích đánh giá nhận xét các sự kiện lịch sử...
II. Thiết bị dạy - học: Lược đồ khởi nghĩa nông dân cuối thế kỉ XIV
III. Các hoạt động dạy – học ;
1. Kiểm tra bài cũ: ? Trình bày một số nét chính về văn hóa, giáo dục khoa học thời Trần?
? Những nguyên nhân nào làm cho văn hóa giáo dục khoa học thời Trần phát triển?
2. Bài mới:

GV: Đầu thế kỉ XIV nền kinh tế, xã hội ổn định, các vương hầu quí tộc tìm cách gia tăng tài sản của mình bẳng nhiều biện pháp để phục vụ cho cuộc sống hưởng thụ...
? Những việc làm trên của vua quan nhà Trần dẫn đến hậu quả
gì ?
- HS đọc đoạn in nghiêng SGK.
- GV:
? Tình hình kinh tế nước ta cuối thế kỉ XIV như thế nào? đời sống nhân dân như thế nào ? Tại sao có tình trạng đó?





? Trước tình hình đời sống nhân dân cơ cực như vậy, Vua quan nhà Trần đã làm gì ?( vẫn lao vào ăn chơi sa đoạ )
- HS đọc đoạn in nghiêng SGK
- GV: Lợi dụng cơ hội đó,nhiều kẻ nịnh thần trong triều làm rối loạn kỉ cương phép nước. Chu Văn An đã dâng sớ lên Vua xin chém 7 tên nịnh thần nhưng Dụ Tông không nghe, ông từ quan về dạy học, viết sách làm thơ.
- Việc làm của Chu Văn An nói lên điều gì ?( ông là một vị quan thanh liêm không vụ lợi, đặt lợi ích dân tộc lên trên...)
Nhà Trần càng suy sụp hơn từ sau khi Trần Dụ Tông chết, Dương Nhật Lễ lên nắm quyền(1369- 1370)
- HS đọc về Dương Nhật Lễ ( SGK)
- Tình hình trong nước như vậy, còn đối với âm mưu xâm lược của nước ngoài, nhà Trần đối phó ntn ?(bất lực)
- Nguyên nhân nào dẫn đến các cuộc khởi nghĩa của nông dân, nô tì.?
- GV: trình bày các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu SGK
* HS thảo luận nhóm:
Sự bùng nổ các cuộc khởi nghĩa nông dân, nô tì ở nửa sau thế kỉ XIV nói lên điều gì ? Tại sao ?
1. Tình hình kinh tế:
- Cuối thế kỉ XIV nhà nước không còn quan tâm đến sản xuất như trước.
->Nhiều năm mất mùa, đói kém, nông dân phải bán ruộng đất, vợ con -> thành nô tì
+ Vua Trần Dụ Tông bắt dân đào hồ lớn trong hoàng thành, chất đá giữa hồ làm núi, bắt dân chở nước mặn từ biển đổ vào hồ nhỏ để nuôi hải sản.
+ Tướng Trần Khánh Dư nói: “Tướng là chim ưng , dân là vịt , lấy vịt mà nuôi chim ưng có gì là lạ”
+ Vương hầu, quí tộc, địa chủ chiếm nhiều ruộng đất , ruộng đất công làng xã bị lấn chiếm, ruộng đất của nông dân bị thu hẹp, tô thuế nặng nề.
- Kinh tế sa sút.
- Đời sống nhân dân khó khăn, làng xóm xơ xác tiêu điều..
2. Tình hình xã hội:
- Vua quan sa đọa
- Nhà Trần bất lực trong việc đối phó với các cuộc tấn công của ChamPa và yêu sách ngang ngược của nhà Minh.
- Bị áp bức bóc lột nặng nề nên nông dân, nô tì nổi dậy khởi nghĩa.
- 4 cuộc khởi nghĩa tiêu biểu:
+ Khởi nghĩa của Ngô Bệ năm 1344 ở Hải Dương.
+ Khởi nghĩa của Nguyễn Thanh , Nguyễn Kỵ năm 1379 ở Thanh Hoá.
+ Khởi nghĩa Phạm Sư Ôn năm 1390 ở Sơn Tây.
+ Khởi nghĩa Nguyễn Nhữ Cái năm 1399 ở Sơn Tây.
- Các cuộc khởi nghĩa cuối cùng bị thất bại

(Do nhà nước không còn quan tâm đến SX nông nghiiệp, đời sống nhân dân khổ cực, mâu thuẫn gay gắt giữa giai cấp thống trị với nông dân, nô tì. Báo hiệu sự sụp đổ không thể tránh khỏi của nhà Trần)

3.Củng cố:
? Trình bày tóm tắt tình hình kinh tế xã hội nước ta nữa cuối thế kỉ XIV?
* Vì sao cuối thế kỉ XIV kinh tế nước