Bài 16. Phong trào giải phóng dân tộc và Tổng khởi nghĩa tháng Tám (1939 - 1945). Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra đời

Hỡi đồng bào cả nước,
"Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc".
…………



Vì những lẽ trên, chúng tôi, Chính phủ lâm thời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, trịnh trọng tuyên bố với thế giới rằng:
Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
HỒ CHÍ MINH
Tiết 26 - Bài 16
PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM (1939- 1945). NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA RA ĐỜI (T3)
TIẾT 26 Bài 16
PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM (1939- 1945). NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA RA ĐỜI (T3)

III. KHỞI NGHĨA VŨ TRANG GHÀNH CHÍNH QUYỀN
1. Khởi nghĩa từng phần (T3 -giữa T8/1945)
2. Sự chuẩn bị cuối cùng trước ngày Tổng khởi nghĩa
3. Tổng khởi nghĩa tháng tám năm 1945
IV. NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA ĐƯỢC THANH LẬP (2/9/1945)
v. NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI, Ý NGHĨA LỊCH SỬ VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CỦA CÁCH MẠNG THÁNG TAM 1945
Nguyên nhân thắng lợi
Ý nghĩa lịch sử
Bài học kinh nghiệm
III. KHỞI NGHĨA VŨ TRANG GHÀNH CHÍNH QUYỀN
1. Khởi nghĩa từng phần (T3-giữa T8/1945)
a. Hoàn cảnh lịch sử:
- Đầu 1945 CTTG2 sắp kết thúc, phe phát xít sắp bị tiêu diệt
 Đêm 9/3/1945 nhật đảo chính Pháp để độc chiếm Đông Dương để đối phó với quân đồng minh.
- Ở VN từ hội nghị 8 (5/1941) mặt trận Việt Minh ra đời và phát triển.
 Thúc đẩy CMĐD bước sang thời kì mới, thời kì tiền KN
- Trước tình hình đó, 12/3/1945 TV TW Đảng họp đề ra chủ trương mới đưa ra chỉ thị: “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” và phát động cao trào kháng Nhật cứu nước

b. Diễn biến:

- Cao trào kháng Nhật diễn ra với qui mô lớn, hình thức phong phú, quyết liệt:
Tại khu căn cứ địa Cao – Bắc - Lạng: Hội nghị quân sự Bắc Kì (4/1945) quyết định thống nhất các lực lượng vũ trang thành VN giải phóng quân và phát triển hơn nữa lực lượng vũ trang, ban vũ trang, xây dựng căn cứ địa kháng Nhật, giải phóng một loạt các châu, xã.
Tại nông thôn: PT phá kho thóc giải quyết nạn đói thu hút hàng triệu người
Tại thành thị: có phong trào bất hợp tác với giặc Nhật
KN từng phần nổ ra mạnh mẽ: 11/3/1945 tại Ba tơ (QN) một số tù chính trị trốn thoát tiến hành khởi nghĩa  thành lập được đội du kích Ba tơ và xây dựng căn cứ địa CM.
 6/1945 khu giải phóng VB ra đời thi hành 10 chính sách lớn của MTVN. Đó là hình ảnh thu nhỏ của nước VN mới
c. Ý nghĩa:

- Qua cao trào lực lượng CM phát triển, nó đã tập dượt cho quần chúng đấu tranh, sẵn sàng KN giành chính quyền khi có thời cơ.
2. Sự chuẩn bị cuối cùng trước ngày TKN
15 –20/4/1945 BTV TƯ Đảng triệu tập HN Quân sự CM Bắc kì  thống nhất các LLVT và nửa VT, ủy ban quân sự CM Bắc kì được thành lập
- 16/4/1945 Tổng bộ VM ra chỉ thị thành lập Ủy Ban dân tộc giải phóng VN và UBDT giải phóng các cấp.
- 15/5/1945 thành lập VN giải phóng quân.
- 5/1945 Người rời Pắc bó về Tân Trào – TQ chọn nơi đây làm trung tâm chỉ đạo phong trào.
- 4/6/1945 khu giải phóng Việt Bắc ra đời. UB lâm thời khu giải phóng được thành lập.
Đình Tân Trào, Sơn Dương (Tuyên Quang) nơi diễn ra Đại hội Quốc dân cử ra Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam (tức chính phủ Lâm thời nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa), ngày 16-8-1945 - Hình ảnh tư liệu Cách mạng tháng 8 1945
Cờ TỔ QUỐC treo tại Đại hội Quốc dân Tân Trào, tháng 8-1945 - Hình ảnh tư liệu Cách mạng tháng 8 1945

Chủ tịch HỒ CHÍ MINH - Chủ tịch Ủy ban Dân tộc giải phóng Việt Nam, tháng 8-1945
Hình ảnh tư liệu Cách mạng tháng 8 1945

3. Tổng KN tháng 8/1945
a. Nhật đầu hàng đồng minh. Lệnh tổng KN được ban bố.
- PX Đức bị tiêu diệt, Nhật tuyên bố đầu hàng 15/8  bọn Nhật và tay sai ở ĐD hoang mang
- Đảng và mặt trận Việt Minh sẵn sàng tổng KN
- 14 -15/8: Hội nghị toàn quốc của Đảng, quyết định: Phát động tổng KN; thành lập UBKN toàn quốc; Ban hành quân lệnh số 1
- 16 và 17/8 Đại hội quốc dân họp ở Tân Trào: tán thành chủ trương tổng KN của Đảng; thông qua 10 chính sách lớn của MTVM, cử ra UBDT giải phóng quy định quốc kì quốc ca.
Bài TIẾN QUÂN CA do nhạc sĩ Văn Cao sáng tác tháng 12-1944
b. Tổng khởi nghĩa 8/1945

- 14/8/1945: Nhân dân Quảng Ngãi linh động giành chính quyền
- 16/8 giải phóng Thái Nguyên
- 18/8: giải phóng Bắc Giang, Hà Tĩnh, Quảng Nam, Hải Dương.
- Hà Nội:
+ Chiều 17/8 quần chúng biểu tình tại nhà hát ủng hộ Việt Minh
+ UBKN quyết định KN giành chính quyền ngày 19/8  quần chúng lần lượt (phối hợp đội tự vệ chiến đấu) đánh chiếm các cơ quan đầu não của địch: Phủ khâm sai, sở cảnh sát… giành thắng lợi ở HN
- Huế 23/8 KN giành được chính quyền về tay ND; Bảo Đại tuyên bố thoái vị(30/8)
- Sài Gòn: 25/8 giành được chính quyền.
- Thắng lợi ở HN, Huế, SG  PT cả nước phát triển giành toàn bộ chính quyền 28/8
Mít tinh trước Nhà hát lớn HN vào 17.8.1945
Mít tinh trước Nhà hát lớn Hà Nội 8/1945
Phủ Khâm Sai (Bắc Bộ Phủ) 19/8/1945
Hình ảnh vị vua Bảo Đại nộp ấn tín xin thoái vị ngày 30/8/1945
Nhân dân SG trong những ngày tháng 8 năm 1945
IV. Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa thành lập (2/9/1945)
- 25/8/1945 Chủ tịch HCM và TƯ Đảng về tới HN 28/8/1945 UBDTGPVN cải tổ thành CP lâm thời
2/9/1945 tại quảng trường Ba Đình Chủ tịch HCM trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn độc lập tuyên bố trước quốc dân và thế giới rằng nước VNDCCH ra đời
Nội dung:
+ Tuyên bố: thành lập nước VNDCCH
+ Khẳng định quyền độc lập tự do của NDVN + Khẳng định ý chí sắt đá của ND ta quyết giữ vững quyền độc lập tự do vừa giành được.
Lễ tuyên ngôn Độc Lập tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội ngày 2-9-1945

V. Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm của CM tháng tám năm 1945
1. Nguyên nhân thắng lợi:

a. Khách quan:
Quân đồng minh đánh bại phát xít Đức, Nhật cổ vũ, tạo thời cơ cho CM nước ta.


b. Chủ quan:
- Truyền thống yêu nước…
- Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng CSĐD và HCM (chuẩn bị, tập dợt qua 3 cao trào, xây dựng lực lượng vũ trang, căn cứ địa từ 1939-1945…)
- Sự đồng lòng trong tổng KN của ND, sự chớp lấy thời cơ…
2. Ý nghĩa lịch sử

a. Dân tộc:
- Mở ra bước ngoặt lớn của lịch sử dân tộc
- Phá tan xiềng xích nô lệ của Pháp - Nhật…, lập nên nước VNDCCH
- Mở ra kỉ nguyên mới: Độc lập tự do (GPDT + CNXH)
b. Thế giới:
- Góp phần vào chiến thắng chống CNPX, làm lung lay hệ thống thuộc địa của CNĐQ cổ vũ mạnh mẽ PTGPDT thế giới (trực tiếp là CPC và Lào)
3. Bài học kinh nghiệm
- Đảng phải có đường lối đúng đắn, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin vào thực tiễn CM VN.
- Nắm bắt tình hình thế giới và trong nước để có chủ trương biện pháp CM phù hợp.
- Đảng tổ chứ tập hợp lực lượng, phân hóa cô lập kẻ thù.
- Linh hoạt kết hợp đấu tranh giữa các hình thức: chính trị với vũ trang; KN từng phần với chớp thời cơ phát động tổng KN.