Bài 16. Phong trào giải phóng dân tộc và Tổng khởi nghĩa tháng Tám (1939 - 1945). Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra đời

Bài 16. Phong trào giải phóng dân tộc và tổng khởi nghĩa tháng Tám
( 1939- 1945) – Tiết 1
GV. Ph?m Th? Hoa - Tru?ng THPT Ph? L?i
Bài 16
PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM (1939 – 1945 ) . NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HOÀ RA ĐỜI
( Tiết 3)
III. KHỞI NGHĨA VŨ TRANG GIÀNH CHÍNH QUYỀN
1. Khởi nghĩa từng phần (từ tháng 3 đến giữa tháng 8 – 1945)
HS=> sgk để thấy h/c lịch sử thế giới và trong nước(Đ D) để thấy được những biến đổi chính trị sâu sắc ở Đ D đầu năm 1945?
a. Nhật đảo chính Pháp.
PV. Nguyên nhân Nhật đảo chính Pháp?
* Nguyên nhân
Đầu năm 1945, CTTG2 bước vào giai đoạn cuối, pX Đức, Nhật đứng trước nguy cơ bị thất bại
Đông Dương: Pháp ráo riết chuẩn bị chờ cơ hội phản công Nhật=> mâu
thuẫn vốn có của Nhật, Pháp không thể điều hoà được, khiến N làm cuộc đảo
chính
- Tối 09-03-1945, Nhật đảo chính Pháp, Pháp đầu hàng.
PV. Sau khi đảo chính lật đổ Pháp, Nhật đã thực hiện chính sách gì?
Nhật tuyên bố: “giúp các dân tộc Đông Dương xây dựng nền độc lập
”, dựng Chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim, đưa Bảo Đại làm “Quốc trưởng”. Thực chất là độc chiếm Đông Dương.
PV. Trước những biến đổi sâu sắc đó, Đảng ta có chủ trương gì?
- Đêm 9/3/ 1945 Ban thường vụ TƯ Đảng họp tại Đình Bảng - Từ sơn, Bắc Ninh
-Ngày 12-03-1945, Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị: “Nhật – Pháp bắn
nhau và hành đông của chúng ta”, chỉ thị nêu rõ:
+ Kẻ thù chính của nhân dân Đông Dương là phát xít Nhật.
+ Khẩu hiệu: “Đánh đuổi pháp - Nhật”, được thanh bằng khẩu hiệu
“Đánh đuổi phát xít Nhật”.
+ Hình thức đấu tranh: từ bất hợp tác, bãi công, bãi thị đến biểu tình, thị uy,
vũ trang du kích và sẵn sàng chuyển qua tổng khởi nghĩa khi có điều kiện.
+ Quyết định “Phát động cao trào kháng Nhật cứu nước”.
b. Diễn biến cao trào kháng Nhật cứu nước.
Ở căn cứ địa Cao - Bắc - Lạng, Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân và
Cứu quốc quân cùng với quần chúng giải phóng hàng loạt xã, châu, huyện,
chính quyền nhân dân được thành lập.
Ở Bắc Kỳ, khẩu hiệu “Phá kho thóc, giải quyết nạn đói”, thu hút hàng triệu
người tham gia.
* Chủ trương của Đảng
Ở Quảng Ngãi, tù chính trị ở nhà lao Ba Tơ nổi dậy, lập chính quyền cách mạng
(11/3), tổ chức đội du kích Ba Tơ.
- Ở Nam Kỳ, Việt Minh hoạt động mạnh mẽ ở Mĩ Tho, Hậu Giang.
PV. Cao trào kháng Nhật có ý nghĩa gì?
2. Sự chuẩn bị cuối cùng trước ngày tổng khởi nghĩa
Tháng 4-1945, Hội nghị quân sự Bắc kỳ quyết định thống nhất các lực lượng
vũ trang. thành lập Ủy ban Quân sự cách mạng Bắc Kỳ.
Tháng 4-1945, thành lập Ủy ban Dân tộc giải phóng VN và Ủy ban Dân tộc
giải phóng các cấp.
Tháng 5-1945, Cứu quốc quân và Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân thống
nhất thành Việt Nam giải phóng quân.
Tháng 6-1945 thành lập Khu giải phóng Việt Bắc gồm 6 tỉnh. Tân Trào được chọn làm thủ đô kháng chiến.
L/l C/m phát triển vượt bậc, l/l trung gian ngả về phía cách mạng, quần chúng
sẵn sàng nổi dậy TKN=> chính quyền. Cuộc Tổng diễn tập chuẩn bị trực tiếp
cho C/ M tháng Tám.
Như vậy đến trước cách mạng tháng 8, lực lượng cách mạng của ta đã phát triển vượt bậc: lưc lượng chính trị ngày càng lớn mạnh, lực lượng vũ trang được thống nhất, căn cứ địa c/m được mở rộng.
3.Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945.
PV. Vậy thời cơ cách mạng xuất hiện như thế nào? Theo các em thời cơ đến vào lúc nào?
a. Nhật đầu hàng Đồng minh, lệnh Tổng khởi nghĩa được ban bố.
- Ngày 9/8/1945, Hồng quân Liên Xô tấn công đạo quân Quan Đông của Nhật.
Ngày 15/8/1945, Nhật hoàng tuyên bố đầu hàng Đồng minh vô điều kiện,
quân Nhật ở ĐD hoang mang suy sụp. Điều kiện khách quan thuận lợi cho
Tổng khởi nghĩa đã đến.
PV. Đảng ta chớp thời cơ phát động TKN ntn? Em có nhận xét gì về hành động của Đảng?
Ngày 13/8/1945, TWĐảng và Tổng bộ VM thành lập Ủy ban khởi nghĩa toàn
quốc, ra “Quân lệnh số1” phát động Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong
cả nước trước khi quân đồng minh kéo vào
Ngày 14-15/8/1945, Hội nghị toàn quốc của Đảng họp ở Tân Trào thông qua
kế hoạch tổng khởi nghĩa trong cả nước, thông qua những vấn đề đối nối,
đối ngoại sau khi giành chính quyền.
Ngày 16-17/8/1945, Đại hội Quốc dân (Tân Trào) tán thành chủ trương
tổng khởi nghĩa, thông qua 10 chính sách của VM, cử ra Ủy ban dân tộc giải
phóng Việt Nam do HCM làm chủ tịch, qui đinh quốc kỳ, quốc ca.
Hỡi quân dân toàn quốc!
12 giờ trưa ngày 13-8-1945, phát-xít Nhật đã đầu hàng Đồng minh, quân đội Nhật đã bị tan rã tại khắp các mặt trận. Kẻ thù chúng ta đã ngã gục.
Giờ tổng khởi nghĩa đã đánh!
Cơ hội có một cho quân dân Việt Nam vùng dậy giành lấy quyền độc lập của nước nhà!
Mang nhiệm vụ lãnh đạo cuộc khởi nghĩa toàn quốc cho đến toàn thắng,
Ủy ban khởi nghĩa đã thành lập.
Hỡi các tướng sĩ và đội viên Quân giải phóng Việt Nam!
Dưới mệnh lệnh của Ủy ban khởi nghĩa các bạn hãy tập trung lực lượng, kíp đánh vào các đô thị và trong trận của quân địch; đánh chẹn các đường rút lui của chúng, tước võ khí của chúng! Đạp qua muôn trùng trở lực, các bạn hãy kiên quyết tiến !
Hỡi nhân dân toàn quốc!
Dưới mệnh lệnh của Ủy ban khởi nghĩa, đồng bào hãy đem hết tâm lực ủng hộ đạo
Quân giải phóng, sung vào bộ đội, xông ra mặt trận đánh đuổi quân thù.
Chúng ta phải hành động cho nhanh, với một tinh thần vô cùng quả cảm,
vô cùng thận trọng!
Tổ quốc đang đòi hỏi những hy sinh lớn lao của các bạn!
Cuộc thắng lợi hoàn toàn nhất định sẽ về ta !
Sau đó CTHCM gửi thư cho đồng bào cả nước kêu gọi nhân dân nổi dậy TKN
giành chính quyền
“Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta. Nhiều dân tộc bị áp bức trên thế giới đang ganh nhau tiến bước giành quyền độc lập.
Chúng ta không thể chậm trễ.
Tiến lên ! Tiến lên ! Dưới lá cờ Việt Minh, đồng bào hãy dũng cảm tiến lên".
b. Diễn biến Tổng khởi nghĩa
- 14/8: ở nhiều địa phương đã phát động nhân dân khởi nghĩa
Chiều 16/8, một đơn vị quân giải phóng do Võ Nguyên Giáp chỉ huy tiến về giải phóng Thái Nguyên.
Ngày 18/8/1945, có 4 tỉnh giành được chính quyền sớm nhất là Bắc Giang,
Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam.
- Ở Hà Nội, ngày 19 - 8-1945, hàng vạn nhân dân đã đã đánh chiếm các cơ
quan đầu não của địch như: Phủ Khâm sai, Toà Thị chính...,cuộc khởi nghĩa
giành thắng lợi ở Hà Nội.
- Ở Huế, ngày 23 – 8 giành chính quyền
- Sài Gòn, sáng 25 – 8, nhân dân các tỉnh lân cận kéo về thành phố. Chiếm Sở
Mật thám, Sở Cảnh sát… giành chính quyền ở Sài Gòn.
- 28/8 giành chính quyền ở Hà Tiên, Cần Thơ, Rạch Giá, Đông Nai Thượng
- 30/8 tại cửa Ngọ Môn- Huế trước sự chứng kiến của 5 vạn dân chúng Huế,
Bảo Đại tuyên bố thoái vị, chế độ phong kiến mục nát sụp đổ
Thắng lợi ở Hà Nội – Huế – Sài Gòn đã tác động mạnh đến các địa phương
trong cả nước, ngày 28-8-1945, cách mạng thành công trong cả nước.
PV. Em có nhận xét gì về diễn biến của TKN?
=> TKN diễn ra và giành thắng lợi nhanh chóng tốn ít xương máu
- Thắng lợi ở HN, Huế, Sài Gòn đã quyết định đến thắng lợi cuộc TKN
4. Củng cố:
Nguyên nhân=> thắng lợi cho TKN tháng t ám. Ý nghĩa của nh ững sự kiện đó
5. Hướng dẫn:
- HS học bài cũ theo câu hỏi trong SGK. Chuẩn bị bài mới Bài 16. M ục IV, V